آیا نوری در ته تونل خاموشی‌ها دیده می‌شود؟

محمد ملاکی، عضو سندیکای تولیدکنندگان برق می‌گوید در هر هفته ۱۲۵ میلیون کیلووات ساعت خاموشی رقم می خورد و هفته‌ای ۲۵۰ میلیون دلار خسارت این خاموشی‌ها به اقتصاد کشور می‌شود.

از طرفی هاشم اورعی رئیس اتحادیه انجمن‌انرژی‌های تجدیدپذیر ایران نیز گفته است حداقل چهار سال زمان نیاز هست تا کسری برق در کشور برطرف شود.

آمارها و استدلال‌های اشتباه دولتی

مقامات ایران طی هفته‌های گذشته خشکسالی و مزارع رمزارز را علت خاموشی‌ها عنوان کرده‌اند، اما با نگاهی به آمارهای وزارت نیرو علت اصلی خاموشی‌ها در کشور موضوعات دیگری است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

رشد تولید برق ایران طی سال‌های گذشته بسیار کند بوده و پروژه‌های جدید نیروگاهی با تاخیر چشمگیر توسعه یافته‌اند. برای نمونه پارسال برنامه‌ریزی شده بود ۴۸۰۰ مگاوات نیروگاه جدید راه‌اندازی شود و تنها ۳۹ درصد آن محقق شد. سال ۹۸ نیز کمتر از نیمی از اهداف رشد تولید برق محقق شد.

هر سال بیش از ۷۰۰ هزار مشترک جدید خانگی به شبکه برق اضافه می‌شود و بخش‌های دیگر، خصوصا صنعتی و کشاورزی رشد بیشتری از بخش خانگی در مصرف برق دارند و لذا ایران باید سالانه حداقل ۵ هزار مگاوات به تولید برق خود اضافه کند تا با خاموشی مواجه نباشد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

نکته مهم اینکه برای راه‌اندازی ۴۸۰۰ مگاوات نیروگاه‌های حرارتی به کمی بیش از ۲ میلیارد دلار نیاز است. یعنی ایران به خاطر اینکه سالانه دو میلیارد دلار در نیروگاه‌های جدید حرارتی سرمایه‌گذاری نکرده، اکنون طی دو ماه ۲ میلیارد دلار خسارت قطعی برق به وجود آمده است.

آقای ملاکی نیز گفته است خاموشی‌هایی که امسال اتفاق افتاد از حدود ۱۰ سال پیش قابل پیش‌بینی بود و این‌که دوستان بگویند «امسال با شرایط غافلگیرکننده و غیرقابل پیش‌بینی مواجه شدیم» درست نیست.

البته تاخیر در رشد تولید برق به دو سال گذشته محدود نمی‌شود. بر اساس برنامه توسعه ششم، ایران می‌بایست حداقل ۲۵ هزار مگاوات طی پنج سال گذشته به تولید برق خود اضافه می‌کرد، اما کمتر از نصف این رقم محقق شده است.

همچنین بر اساس آمارهای بین‌المللی مانند موسسه «الیپتیک»، مزارع رمزارز حدود ۶۰۰ مگاوات در ایران برق مصرف می‌کنند. این رقم معادل حدود یک درصد از برق تولیدی کشور است و نمی‌تواند عامل خاموشی‌ها باشد. ایران هم اکنون ۱۰ هزار مگاوات با کسری برق مواجه است.

نهایتا مقامات ایران خشکسالی را عامل کسری تولید برق معرفی می‌کنند، اما نکته اینجاست که نیروگاه‌های برقی با ۱۲ هزار مگاوات توان تولید برق، هم اکنون با ۶۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند و تنها نیمی از خاموشی‌ها می‌تواند به خاطر خشکسالی باشد.

علت خاموشی‌ها

به غیر از رشد لاک‌پشتی تولید برق کشور، آمارهای خود وزارت نیرو نشان می‌دهد که نزدیک ۱۲ درصد از تولید برق کشور در مرحله انتقال و توزیع به هدر می‌رود؛ یعنی سالانه ۴۰ تراوات ساعت (معادل ۶ برابر برق تولیدی نیروگاه اتمی بوشهر) بدون اینکه به مصرف‌کننده برسد، در شبکه تلف می‌شود. ایران طی یک دهه گذشته بایستی سالانه ۲ میلیارد دلار در نوسازی شبکه برق سرمایه‌گذاری می‌کرد تا اکنون حداقل، تلفات شبکه به نصف برسد؛ اما در انجام این کار کوتاهی کرده است.

همچنین نیروگاه‌های حرارتی گازی و بخاری سهمی ۴۴ درصدی در تولید برق کشور دارند، اما راندمان آنها بین ۲۰ تا ۳۲ درصد است. ایران طی سال‌های گذشته می‌توانست با تبدیل این نیروگاهه‌ا به نوع «چرخه ترکیبی»، راندمان آنها را به ۴۵ درصد برساند، اما این اتفاق نیفتاده است.

همچنین به جای اصرار بر تولید برق هسته‌ای و آبی، می‌توانست بر تولید برق از منابع تجدیدپذیر تمرکز کند؛ چرا که هم اکنون هزینه تولید برق خورشیدی تقریبا با هزینه تولید برق هسته‌ای یکسان است و ایران سالانه بطور متوسط ۳۰۰ روز آفتابی دارد.

هاشم اورعی رئیس اتحادیه انجمن‌انرژی‌های تجدیدپذیر ایران نیز به این نکته اشاره کرده و گفته است خاموشی‌ها به خاطر «دور زدن انرژی‌های تجدیدپذیر» اتفاق افتاده است.

تولید انرژی خورشیدی یا بادی چیزی نیست که مانند نیروگاه‌های آبی با ریسک خشکسالی همراه باشد و مانند برنامه هسته‌ای، صدها میلیارد دلار زیان تحریم‌ها را نیز در پی ندارد.

ترکیه پارسال بیش از دو برابر کل رشد تولید برق ایران، فقط نیروگاه خورشیدی و بادی راه‌اندازی کرده بود و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق ترکیه به ۱۷ درصد رسید، در حالی که در ایران این رقم حدود یک درصد است.

نکته شگفت‌انگیز اینکه در سال جاری نیز دولت طبق برنامه قرار است نزدیک ۳۵۰۰ مگاوات به تولید برق خود اضافه کند، اما بر اساس آمارهای وزارت نیرو، در دو ماه ابتدایی سال تنها ۲ مگاوات آن محقق شده است!

وزارت نیرو آمارهای خردادماه را هنوز منتشر نکرده و طی چند روز گذشته نیز دسترسی به سایت اینترنتی و آمارهای خود را برای کاربران اینترنتی خارج از کشور مسدود کرده است.

خاموشی‌ها کی رفع خواهد شد

در کوتاه مدت تنها راه تامین برق کشور، واردات برق است. ایران در ماه جاری واردات برق را به بالای ۶۰۰ مگاوات رسانده که ۶ برابر پارسال و ۱۲ برابر سال ۹۸ است؛ اما برای جلوگیری از خاموشی‌های کنونی نیاز به ۱۰ هزار مگاوات واردات برق است. البته در عمل به خاطر نبود زیرساخت‌های واردات برق، چنین گزینه‌ای ممکن نیست.

ایران همچنین می‌تواند با اختصاص سالانه ۴ میلیارد دلار به نوسازی شبکه، تلفات برق را طی پنج سال آینده نصف کند. ۴۰ تراوات ساعت (معادل ۷۵۰۰ مگاوات) تلفات سالانه برق معادل ۴۳ درصد مصرف خانگی برق و کل مصرف برق بخش کشاورزی است؛ یعنی رقم بسیار بالا و چشمگیری است.

همچنین اگر نیروگاههای گازی و بخاری را بتواند به چرخه ترکیبی تبدیل کند، تولید برق کشور فقط از همین کار حداقل ۴ هزار مگاوات افزایش خواهد یافت. برای این کار نیاز به واردات کمپرسور است. ایران قبل از تحریم‌های آمریکا چندین کمپرسور از شرکت زیمنس آلمان و دیگر کشورها خریداری کرده بود، اما این کار ادامه نیافت و هم اکنون سهم نیروگاه‌های چرخه ترکیبی از تولید برق کشور حدود ۳۶ درصد است.

ظرفیت عملی تولید برق کشور ۶۲ هزار مگاوات است که به خاطر خشکسالی و افت تولید برق آبی، هم اکنون ۵۶ هزار مگاوات برق تولید می‌شود.

از آنچه گفته شد، اگر ایران با شتاب به سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش نیروگاههای جدید، افزایش راندمان نیروگاهها و نهایتا نوسازی شبکه آغاز کند، شاید تا پنج سال آینده مشکل خاموشی‌ها برطرف شود. اما اگر چنین اتفاق نیفتد، خاموشی‌ها در ایران در سال آینده از ابتدای بهار تا نیمه پاییز طول خواهد کشید و در سالهای بعدی کسری برق طولانی‌تر و شدیدتر خواهد شد.

‌‌

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  بازداشت سه تن به اتهام "خرابکاری" در برق‌رسانی

  خبرگزاری فارس ۱۷ تیر (۸ ژوئیه) به نقل از یک منبع آگاه از بازداشت سه تن از پرسنل یک نیروگاه‌ مهم برق ایران به اتهام "همکاری با گروهک‌های ضدانقلاب" در ایجاد اختلال در شبکه تولید و توزیع برق به شهرهای بزرگ خبر داد. فارس می‌نویسد، طبق اعترافات متهمان "مشخص شد سازماندهی این افراد توسط بخشی از بدنه ضدانقلاب از خارج از کشور صورت گرفته است". همچنین آمده است که پیگرد بقیه متهمان این پرونده ادامه دارد.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  "فرافکنی" برای "فرار از مسئولیت‌پذیری"

  اما آیا اخباری این‌‌چنین می‌تواند خشم مردم ایران که خاموشی‌ها کسب و کارشان را کسادتر و زندگی‌شان را مختل کرده فروبنشاند؟ نگاهی به شبکه‌های اجتماعی کافی است تا پاسخ روشن شود. پاسخ به وضوح منفی است. کاربران علت این وضعیت را "بی‌کفایتی مسئولان جمهوری اسلامی، سیاست‌های نادرست و فساد فراگیر در ساختار جمهوری اسلامی" می‌دانند. بسیاری اتهاماتی این‌چنین را تنها "فرافکنی و فرار از مسئولیت‌پذیری" می‌دانند.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  ۱۶۰۰ سانحه در آسانسور در شش روز قطعی برق

  پنج‌شنبه ۱۷ تیر سخنگوی سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران شش روز پیش از این تاریخ را "روزهای تاریخی" این شرکت خواند و گفت، طی این چند روز به دلیل قطعی برق ۱۶۰۰ حادثه آسانسور گزارش شد. او افزود: «یک ایستگاه ما در حوالی میدان آزادی تهران در یک روز ۳۰ مورد عملیات برای حادثه آسانسور داشت و یک ایستگاه در شرق تهران هم ۲۵ مورد این‌چنینی داشت.»

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  عوارض خطرساز قطعی برق برای بیماران

  در شرایط اوج شیوع کرونا در اغلب شهرهای ایران قطعی مکرر برق به‌ویژه برای بیماران کرونایی که حیاتشان به دستگاه‌های کمکی تنفسی بسته است خطرناک است. هر چند در کلان‌‌شهرها اغلب بیمارستان‌ها به برق اضطراری مجهز هستند، اما خروج برق از برق شهری و ورود به برق اضطراری زمان‌بر است و تا زمانی که این اتفاق بیافتد، کاهش محسوسی در فشار اکسیژن ایجاد می‌شود که به‌ویژه برای بیماران بخش مراقبت‌های ویژه خطرساز است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  کاهش ۳۰۰۰ مگاواتی مصرف برق

  رضا اردکانیان، وِزیر نیرو در ۱۷ تیر گفت، هفته گذشته اوج بار مصرف برق بیش از ۶۶هزار مگاوات بود در حالی که این رقم اکنون به بیش از ۶۳هزار مگاوات رسیده است. او افزود: «به عبارت دیگر حدود ۳۰۰۰ مگاوات یا سه میلیون کیلووات ساعت را به کمک هموطنان کاهش دادیم.»

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  پایان کار پاساژها تا پایان مرداد در ساعت ۱۸

  سخنگوی صنعت برق اعلام کرد، با پایدار شدن وضعیت تولید برق حرارتی، میزان تولید برق نیروگاه‌های حرارتی از ۵۰هزار مگاوات گذشت ولی کماکان واحدهای برق‌‌آبی دچار محدودیت هستند. او زمان خاتمه کار مراکز تفریحی و تجاری را تا پایان مرداد ساعت ۱۸ تعیین کرد.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  تغییر ساعات کاری بانک‌ها

  در ۱۷ تیر همچنین اعلام شد که به دلیل کمبود برق ساعات کاری بانک‌ها تا اطلاع ثانوی تغییر کرده است. طبق اعلام بانک مرکزی، از روز شنبه ۱۹ تیر تا اطلاع ثانوی ساعات کاری بانک‌ها از ۷ صبح تا یک‌ونیم بعدازظهر خواهد بود. کار اداره‌های دولتی نیز از ساعت ۶:۳۰ دقیقه صبح آغاز و تا ساعت ۱۳:۳۰ دقیقه تمام می‌شود. همچنین اعلام شد که کلیه ادارات دولتی استان تهران روزهای پنج‌شنبه تعطیل هستند.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  افزایش سرقت‌ها در خاموشی‌ها

  همزمان حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا از به‌کارگیری تعداد بیش‌تری نیروی پلیس راهور به دلیل افزایش موارد سرقت در خاموشی‌ها خبر داد. همچنین باند سارقان کابل‌های برق نیز کسب‌وکارشان در خاموشی‌ها رونق پیدا کرده است. او گفت، سارقان عمدتا معتاد هستند و به گفته خودشان با فروش کابل به زباله‌گردها هزینه یک روز مواد مخدرشان تامین می‌‌شود.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  "کاهش اثربخشی" داروها

  علی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران می‌گوید، با قطع برق داروهایی که در قفسه نگهداری می‌شوند ممکن است آسیب ببینند. چرا که دمای هوا به بالای ۲۵ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و نگهداری دارو در قفسه‌ها دچار مشکل می‌شود. او تأکید کرد: «زنجیره سرما باید برای داروهای یخچالی حفظ و رعایت شود اما متأسفانه قطعی برق سبب ایجاد مشکل و افزایش احتمال آسیب دیدن داروهای یخچالی می‌شود.»

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  ۱۱هزار مگاوات کسری برق

  اسحاق جهانگیری، معاون‌اول رئيس‌جمهور ایران چهارشنبه ۱۶ تیر از ۱۱هزار مگاوات کسری برق خبر داد و گفت، ایران برای مصرف خود به ۶۴ هزارمگا‌وات برق احتیاج دارد در حالی که تولید فعلی این کشور در حدود ۵۳ هزار مگاوات است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  خطر قطعی برق برای کشاورزی

  محسن نقاشی، دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی کشور خواستار ورود ارگان‌های امنیتی و مجلس به مشکلات قطعی آب و برق شد. به پیشی‌بینی او، ادامه آشفتگی و بی‌برنامگی در قطعی آب و برق اثرات مخربی بر روی بازار مواد غذایی و محصولات کشاورزی خواهد گذاشت. محسن نقاشی ادامه داد، در نتیجه این شرایط تعداد واحدهای تولیدی صنایع غذایی که تعطیل می‌شوند افزایش خواهد یافت.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  قطع و وصل برق عامل حریق در غرب تهران

  قطعی مکرر برق تا کنون موارد متعددی آتش‌سوزی به دنبال داشته است. یک مورد آن به گفته آتش‌نشانی تهران، در بارانداز سازمان اموال تملیکی در جاده مخصوص کرج اتفاق افتاد که عملیات اطفای حریق در آن تا شامگاه دوشنبه ۱۴ تیر ادامه داشت. شش سوله‌ بزرگ متعلق به این سازمان طعمه حریق شد.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  خاموشی و شعار "مرگ بر دیکتاتور"

  در روزهای گذشته اعتراضات زیادی در مقابل اداره برق شهرهای مختلف ایران رخ داده است. تداوم خاموشی‌ها و هجوم گرمای تابستانی در تیرماه باعث شد که دست کم در پنج استان تهران، فارس، مازندارن، گلستان و گیلان اعتراضاتی صورت بگیرد. در محله‌های تهران و شیراز بانگ "مرگ بر خامنه‌ای" و "مرگ بر دیکتاتور" شنیده شد. در شهر ری مردم جلوی شرکت برق جمع شدند و شعار ‌دادند: «وزیر بی کفایت استعفا استعفا».

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  پیامد قطع برق برای مردم و واحدهای تولیدی

  قطعی برق تأمین آب لوله‌کشی و فعالیت صنایع را هم با معضلات جدی روبرو کرده است. اعلام برنامه و جدول قطع برق همچنان ادامه دارد و با گرم‌تر شدن دمای هوا و افزایش مصرف، نوبت و مدت خاموشی نیز در بسیاری از شهرها افزایش یافته است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  استخراج رمزارز در مظان اتهام

  با افزایش خاموشی‌‌ها بار دیگر استخراج بیت‌کوین یا رمزارز که مصرف برق بالایی دارد در مظان اتهام قرار گرفته است. پلیس تهران حدود دو هفته پیش از کشف یک مرزعه رمرزارز با بیش از ۷هزار ماینر در چیتگر خبر داد. حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران افزود که این مزرعه بزرگترین مزرعه استخراج ارز دیجیتال بوده و حدود ۴ درصد از برق کل کشور در آن استفاده می‌شده است.

• تصاویر بیداد خاموشی برق در ایران در اوج گرما و کرونا

  خروج نیروگاه بوشهر از شبکه سراسری برق

  پیش از خبر کشف این مزرعه رمزارز، روابط عمومی سازمان انرژی اتمی اعلام کرد که به دنبال "بروز نقص فنی" در نیروگاه بوشهر این نیروگاه موقتا از شبکه سراسری برق خارج می‌شود. این خاموشی به معنای کاهش یک‌هزار مگاواتی تولید برق خوانده و از مردم خواسته شد، تا می‌توانند در مصرف برق در ساعات میانی روز صرفه‌جویی کنند.

  نویسنده: فریبا والیات