ایمنی واکسن کووید چه مدت طول می‌کشد؟

برخی از کشورهای ثروتمند که بیش از نیمی از جمعیتشان واکسینه شده‌اند، اکنون به فکر تزریق دوز سوم یا واحد تقویتی واکسن به شهروندانشان هستند. اما این سوال برای بسیاری مطرح است که آیا با دو واحد واکسن همچنان در برابر بیماری کووید-۱۹ ایمن هستیم؟

پاسخ به این سوال کمی پیچیده است. نتایج ده‌ها مطالعه توسط دانشندان سراسر جهان که طی ماه‌های گذشته صورت گرفته نشان می‌دهد که برخی از افراد پس از دریافت واکسن، بدنشان به طرز شگفت انگیزی دربرابر بیماری کووید-۱۹ و ویروس کرونا مقاوم شده است. بدن این دسته از افراد سطح بسیار بالایی از آنتی‌بادی تولید می‌کند، و این آنتی‌بادی‌ها انعطاف پذیری زیادی دارند، به این معنا که می‌توانند در برابر سویه‌های جدید ویروس کرونا از جمله دلتا مقاومت کنند.

اما متاسفانه این مورد برای همه افراد صادق نیست. تشخیص این‌که سیستم ایمنی بدن هر فرد زمانی که با ویروس کرونا آلوده می‌شود، چطور واکنش نشان می‌دهد دشوار است. بیماری کووید-۱۹ بیماری نوظهوری است و دانشمندان هنوز درحال تحقیق درباره عملکرد سیستم دفاعی بدن در مقابل کرونا هستند. 

بااین وجود دانشمندان دلایلی در دست دارند که بتوان گفت به طور معمول ایمنی بر اثر تزریق واکسن چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد. اما هنوز برای رسیدن به تقریبی دقیق شاید زود باشد.

عمر آنتی‌بادی‌های مبارز با کووید-۱۹ معمولا چند ماه است اما با گذشت زمان از تعداد آن ها کاسته می شود. بر اساس مطالعه‌ای که نتایج آن در نشریه «ایمیونیتی» و براساس تحقیق بر روی نزدیک به ۶۰۰۰ بیماری که پس از ابتلا به کووید-۱۹ بهبود یافته‌اند منتشر شده، آنتی بادی در خون این افراد بین ۵ تا ۷ ماه پس از ابتلا به بیماری باقی‌مانده است.

این نتایج مربوط به افرادی است که شدت و علایم بیماری کووید-۱۹ در آن‌ها متوسط یا شدید ظاهر شده است. البته افرادی که به موارد شدید کووید-۱۹ مبتلا شده بودند در مجموع آنتی‌بادی‌های بیشتری در بدنشان تولید شده بود.

تمامی واکسن‌هایی که تا کنون مورد تایید مقام های بهداشتی بین‌المللی قرار گرفته‌اند در بدن افراد واکنش قوی آنتی‌بادی تولید کرده‌اند.

نتایج یک مطالعه در مورد واکسن مدرنا که ماه آوریل منتشر شد نشان داد که تا ۶ ماه پس از دریافت واحد دوم واکسن سطح بسیار بالایی از آنتی‌بادی در بدن افراد همچنان وجود داشت.

نشریه لنست همچنین نتایج مطالعه‌ای را منتشر کرده که نشان می‌دهد واکسن آکسفورد-آسترازنکا سطح بالایی از آنتی‌بادی را تولید می‌کند که پس از یک واحد دستکم تا سه‌ ماه در بدن باقی می‌ماند.

آنچه پژوهشگران بر سر آن توافق دارند این است: از تعداد آنتی‌بادی‌ها در بدن به مرور زمان کاسته می‌شود.

پژوهش دیگری که نتایج آن ماه مه امسال در نشریه نیچر منتشر شد از احتمال وجود آنتی‌بادی در بدن افراد تا آخر عمرشان حکایت می‌کرد.

بر اساس این مقاله بسیاری از افرادی که به بیماری کووید-۱۹ از نوع ملایم آن مبتلا شده‌ و بهبود یافته‌اند،  سلول‌های مغز استخوانشان می‌توانند برای همیشه آنتی‌بادی و حفاظت در برابر بیماری تولید کنند.  هرچند این حفاظت شامل  تمام سویه‌های کووید-۱۹ نمی‌شود.

بر اساس همین مطالعه این دسته از افراد  اگر پس از بیماری واکسن هم بزنند، احتمالا برای مدتی بسیار طولانی و حتی تا آخر عمر دربرابر ویروس کرونا مصون خواهند بود. 

تا ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱، سازمان جهانی بهداشت به ۷ واکسن تاییدیه داده است. این واکسن‌ها مدرنا، فایزر، جانسون و جانسون، سینوفارم، آکسفورد-آسترازنکا، سینواک و کوویشیلد هستند. واکسن‌های دیگری نیز از مقام‌های بهداشتی کشورهای جهان اجازه استفاده اضطراری گرفته‌اند. در حال حاضر دانشمندان در سراسر جهان در حال کار و پژوهش بر روی ۱۰۵ واکسن هستند که مراحل آزمایش بالینی بر روی انسان را می‌گذرانند. از این میان  ۳۵ واکسن به مراحل نهایی آزمایش رسیده‌اند و ۷۵ واکسن نیز در مراحل پیش‌بالینی و آزمایش بر روی حیوانات هستند.

در بزرگترین کارزار واکسیناسیون در تاریخ جهان تا کنون بیش از ۶ میلیارد واکسن در ۱۸۴ کشور جهان به مردم تزریق شده است.

 در ایران مجموعا بیش از ۴۳ میلیون واحد واکسن زده شده که حدود ۲۶ درصد جمعیت ایران را در بر می‌گیرد.

در آمریکای شمالی، غرب اروپا و چین تقریبا دو سوم جمعیت به طور کامل واکسینه شده‌اند. در آفریقا به طور متوسط حدود چهار درصد مردم واکسینه شده‌اند. در اغلب کشورهای مرکز این قاره، از جمله چاد، کنگو، تانزانیا، و سودان جنوبی کمتر از یک درصد جمعیت کشور واکسینه شده‌اند.