واکسن تطبیقی اومیکرون بیون‌تک/فایزر به بازار می‌آید

اوغور (اوگور) شاهین، موسس بیون‌تک چهارشنبه (۸ مارس/ ۱۷ آذر) اعلام کرد که  واکسن سویه جهش‌یافته اومیکرون تا پایان ماه مارس ۲۰۲۲ روانه بازار خواهد شد.  بیون‌تک و شریک آمریکایی آن فایزر در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کردند که این واکسن تطبیقی را نیز به زودی عرضه می‌کنند. 

مطالعات آزمایشگاهی اولیه نشان داده‌اند که دو دوز واکسن تازه، خنثی‌سازی قابل توجهی در برابر اومیکرون ایجاد می‌کند و دوز سوم، ظرفیت آنتی‌بادی‌ها را ۲۵ برابر در مقایسه با دو دوز قبلی افزایش می‌دهد.

شرکت بیون‌تک دو هفته قبل گفته بود که به دلیل جهش‌های اضافی در پروتئین اسپایک، به طور قابل توجهی با سویه‌های دیگر کووید تفاوت دارد و در حال بررسی واکسن تطبیقی برای گونه اومیکرون است  

بیون‌تک و شریک آمریکایی آن، فایزر از چند ماه قبل، آماده شده‌ بودند که در مواجهه با سویه "فرار" ویروس کووید ( Escape-Variante) واکسنی تطبیقی ظرف شش هفته تدارک ببینند و نخستین محموله را طی ۱۰۰ روز تحویل دهند. 

گونه "فرار" به نوعی از ویروس‌اطلاق می‌شود که کامل یا تا حدی، از اثرپذیری نسبت به واکسن‌های موجود می‌گریزد. 

 اومیکرون و واکسن‌های موجود

مطالعه‌ای که اخیرا انجام گرفته بود، اثربخشی واکسن فایزر/بایون‌تک در برابر سویه جهش یافته اومیکرون را "محدود" و "نسبی" می‌خواند. الکس سیگال، پروفسور موسسه تحقیقات سلامت آفریقا در آفریقای جنوبی با اتکا به نتیجه همین مطالعه گفته بود: «در مقایسه با سویه‌های جهش‌یافته دیگر، خنثی‌سازی ویروس اومیکرون ضعیف‌تر عمل می‌کند.»

در آزمایشگاه این موسسه، خون ۱۲ نفر را که واکسن فایزر/بیون‌تک زده‌اند، مورد مطالعه قرار دادند. نتیجه حاکی از کاهش ۴۱برابری آنتی بادی‌های خنثی‌کننده سویه اومیکرون بود. البته داده‌های این مطالعه هنوز از سوی موسسات معتبر دیگر بررسی نشده و ممکن است به زودی پژوهش‌های دیگری در این زمینه انجام گیرد.

به موازات بحث در باره ماهیت و کیفیت سویه جدید، یک کارشناس ارشد سازمان جهانی بهداشت تاکید کرده که دلیلی برای بی‌اثر دانستن واکسن‌های موجود وجود ندارد. مایکل رایان، رئیس بخش کمک‌های پزشکی فوری در WHO می‌گوید: «بسیار بعید است که سویه اومیکرون فرایند مصون‌سازی واکسیناسیون را تضعیف یا ناکارآمد کند.»

خبرگزاری فرانسه به نقل از دکتر رایان می‌نویسد: «ما واکسن‌های بسیار موثری داریم که تاکنون مانع ابتلا به سویه‌های مختلف کرونا شده یا جلوی حدت و شدت بیماری و بستری شدن افراد را گرفته‌اند. بنابراین دلیلی ندارد که فرض کنیم این امر در باره اومیکرون صادق نیست.»

این پزشک ایرلندی در عین حال نظر سایر کارشناسان را تایید کرده که سویه جدید علائم کمتری نسبت به انواع دیگر ویروس‌های جهش یافته دارد: «یافته‌ها مشخص می‌کنند که نشانه‌های ابتلا خفیف‌تر از گونه‌های دیگر هستند اما باید توجه کرد که هنوز در آغاز شناخت این گونه هستیم.»

واکسیناسیون؛ هم‌چنان بهترین سلاح

سویه جهش‌یافته اومیکرون اواخر نوامبر در آفریقای جنوبی کشف شد و از آن زمان تا کنون ده‌ها مورد ابتلا از این نوع در کورهای مختلف ثبت شده است.

اومیکرون در قیاس با ویروس اصلی کرونا، ۵۰ جهش دارد که ۳۲ مورد آن در پروتئین "اسپایک" است؛ پروتئینی که کووید با کمک آن به سلول‌ها نفوذ می‌کند.. بر همین اساس  است که اومیکرون به مراتب مسری‌تر از سایر انواع ویروس کرونا معرفی می‌شود.

مایکل رایان، مدیر ارشد سازمان جهانی بهداشت می‌گوید: «برای ما این که ابتلا به اومیکرون و معالجه آن ساده‌تر یا حادتر است بیشتر اهمیت دارد تا این که چقدر مسری‌تر است.»

او تاکید می‌کند که واکسیناسیون در حال حاضر بهترین و موثرترین ابزار برای مبارزه با کروناست. شواهد موجود در آفریقای جنوبی، ناکارآمدی و بی‌تاثیری واکسن را نشان نمی‌دهند؛ برعکس ما شاهد وضعیتی کنترل شده هستیم.»

آنتونی فائوچی، ویروس‌شناس برجسته آمریکایی نیز با استناد به پژوهش‌های تاکنونی گفته‌است که قابلیت سرایت اومیکرون بیشتر اما شدت و حدت ابتلا به آن کمتر است.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  ویروس تاج‌دار

  آندری ۱۰ ساله از روسیه ویروس جدید کرونا یا همان سارس کوو ۲ را این‌طور نقاشی کرده: یک شیطان تاج بر سر؛ همان شیطانی که بیماری کووید ۱۹ را ایجاد کرده و حدود دو سال است که رد پایش در همه جهان دیده می‌شود. نام این ویروس از کلمه لاتین "کرونا" به معنای تاج گرفته شده که به ویروس‌های اسپایک (سنبله) روی سطح آن اشاره دارد.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  جلوه‌ای از سارس کوو ۲

  و این تصویر ویروس جدید کرونا را نشان می‌دهد. هر ذره ویروس سارس کوو ۲ حدود ۸۰ نانومتر قطر دارد. هر ذره شامل یک توپ از RNA، کد ژنتیکی ویروس است که توسط پروتئین‌ اسپایک یا همان برآمدگی‌هایی که نام ویروس از آن الهام گرفته شده پوشیده شده است. سارس کوو ۲ عضوی از خانواده ویروس‌های کروناست که شامل ویروس‌های مسئول بیماری‌های سارس ( سندرم تنفسی حاد شدید) و مرس (سندرم تنفسی خاورمیانه) می‌شود.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  ویروسی معلق در هوا

  سارس کوو ۲ از طریق قطرات و ذرات معلق در هوا منتقل می‌شود که از طریق تنفس، سرفه و تکلم از شخص ساطع می‌شوند. به همین دلیل است که پوشش ماسک در جریان پاندمی الزامی شده است. مقام‌های بهداشتی به شهروندان توصیه کرده‌اند برای کمک به توقف این همه‌گیری از ماسک استفاده کنند. راه دیگر انتقال این عامل بیماری‌زا تماس با سطوح آلوده است.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  ورود به سلول‌های انسان

  سارس کوو ۲ از پروتئین‌های اسپایک خود برای اتصال به پروتئین‌های سطح سلول‌ها استفاده می‌کند. این کار باعث تغییرات شیمیایی می‌شود که به RNA ویروس اجازه می‌دهد وارد سلول شود. بعد از آن ویروس سلول را مجبور می‌کند تا RNA او را کپی کند. یک سلول ساده می‌تواند ده‌ها هزار ذره ویروسی جدید که در این تصویر به رنگ بنفش دیده می‌شود را تولید کند تا ‌آن‌ها نیز به نوبه خود سلول‌های سالم دیگر را بیمار کنند.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  مهمان ناخوانده

  تصویری با یک میکروسکوپ الکترونی از یک سلول (در اینجا آبی‌رنگ) که به شدت با ذرات سارس کوو ۲ (در اینجا قرمزرنگ) آلوده شده است. ویروسی که از سال ۲۰۱۹ ما را درگیر کرده فرق چندانی با ویروس‌هایی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی ندارد. اما قبل از سال ۲۰۱۹ سیستم ایمنی ما این گونه خاص را ندیده و نشناخته بود و به همین دلیل هم هست که در بدن هیچ کسی در برابر آن ایمنی ایجاد نشده بود.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  "سارس کوو" اولین ویروس کرونای گسترش‌یافته در قرن ۲۱

  نخستین بار در سال ۲۰۰۲ در چین بود که انسان برای اولین بار در قرن جاری در تماس با ویروس کرونا قرار گرفت. در مارس سال ۲۰۰۳ سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مورد شیوع سریع یک بیماری غیر معمول شبیه ذات‌الریه به جهانیان هشدار داد. بیماری سارس یا سندرم تنفسی حاد شدید در حدود ۳۰ کشور گسترش یافت، اما همه موارد مرگ و میر ثبت نشد. سازمان بهداشت جهانی در ژوئیه سال ۲۰۰۳ اعلام کرد که این اپیدمی را مهار کرده است.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  "مرس كوو"، عضو دیگر خانواده ویروس‌های کرونا

  در سال ۲۰۱۲ محققان با توالی‌یابی ژنومی نمونه‌هایی از افرادی که به یک نوع آنفولانزای جدید دچار شده بودند ویروس کرونای مرس یا "مرس کوو" را کشف کردند. این بیماری بعد از اولین موج گسترش خود به عنوان مرس یا سندرم تنفسی خاورمیانه شناخته شد. سرایت‌پذیری مرس کم‌تر از بیماری کووید ۱۹ است و سرایت آن معمولا در میان اعضای خانواده یا در مراکز بهداشتی رخ می‌دهد.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  ویروس ایدز

  ویروس مولد بیماری ایدز (زردرنگ در تصویر) به سیستم ایمنی، مثلا به سلول‌های تی (آبی‌رنگ در تصویر) حمله می‌کند. این ویروس مبتنی بر آر‌ان‌ای (RNA) است و می‌تواند سیستم ایمنی را تا حدی ضعیف کند که دیگر قادر به مبارزه با عفونت نباشد. ویروس ایدز از طریق مایعات بدن، مانند منی یا خون منتقل می‌شود. ایدز واکسن ندارد اما دارویی وجود دارد که می‌تواند بار ویروسی را کاهش داده و از شیوع ایدز جلوگیری کند.