عرضه شرح رخدادهای قرن دوم پادشاهی در «تاریخ ایران از نگاهی دیگر»

به گزارش خبرنگار مهر، جلد دوم از مجموعه «تاریخ ایران از نگاهی دیگر» نوشته محمد نیک‌بخت با شمارگان ۱۰۰ نسخه، ۴۸۸ صفحه و بهای ۳۵۰ هزار تومان توسط انتشارات آذینه‌ گل مهر منتشر شد. جلد نخست این مجموعه بهار ۱۴۰۰ منتشر شده بود. «تاریخ ایران از نگاهی دیگر» در ۱۳ مجلد تدوین شده است که ۱۲۱۰ سال تاریخ باستان – تا زمان مرگ یزدگرد سوم ساسانی – را دربر می‌گیرد و پس از آن به تاریخ طبری و تاریخ ابن اثیر متصل شده و اینگونه قریب به ۶۰۰ سال از تاریخ اسلام و بعد از اسلام نیز در آن گنجانده شده و بدین ترتیب ۱۸۰۰ سال از تاریخ ایران در این ۱۳ جلد به طور سالیانه ثبت شده است. نویسنده همچنین مشغول نگارش این مجموعه تا پایان دودمان پهلوی است.

اما جلد دوم این مجموعه رویدادهای قرن دوم پادشاهی در ایران را دربر می‌گیرد. سال صدویکم شاهنشاهی در ایران برابر است با سال ۴۵۹ و ۴۵۸ قبل از میلاد مسیح و برابر با سال دوم المپیاد ۸۰. مورخ رویدادها را با ظهور ملاکی پیامبر یهودیان آغاز می‌کند و با ذکر رویداد جنگ پردیکاس با تمنیدها در سال دویستم شاهنشاهی به پایان می‌برد.

در آغاز قرن دوم شاهنشاهی اردشیر اول ملقب به اردشیر درازدست پادشاه ایران بود. آن دوران مصر تحت سلطه پادشاهی ایران بود که شخصیتی به نام ایناروس علیه سلطه ایران شورش کرده و از آتن درخواست کمک می‌کند. یونانی‌ها که در پایان قرن ششم قبل از میلاد بازارهای خود را در کرانه دریای سیاه – محل کسب غله – از دست داده بودند با کمال میل دعوت مصری‌ها را برای کمک دادن به انها پذیرفتند.

آتنی‌ها در قالب اتحادیه دلُس امیدوار بودند که تسلط ایرانی‌ها را بر مصر به طور کلی از میان بردارند و روابط بازرگانی با مصر ایجاد کنند و از طریق واردات از مصر به تامین غله مورد نیاز خود بپردازند. اردشیر درازدست چون از شورش مصر آگاه شد سپاهی با بیش از ۳۰۰ هزار نیرو فراهم کرد و همچنین درصدد تشکیل یک نیروی دریایی هم برآمد. او هرچند که قصد داشت شخصا برای فرونشاندن شورش مصر حرکت، اما درباریان رفتن او را به صلاح ندانستند و در نهایت او عموی خود را به فرماندهی نیروها گماشت و به مصر ارسال کرد.

نویسنده اشاره کرده که قرن دوم شاهنشاهی برای مردم ایران قرنی سراسر آرامش بود، زیرا تمام درگیری‌ها در غرب رواج داشت و داخل ایران از این بار مصیبت دور بود. اردشیر اول، اخس (ملقب به داریوش دوم) و ارشک ملقب به اردشیر دوم که یونانی‌ها او را مِنِمون یعنی پرحافظه می‌دانند، پادشاهانی بودند که نسبتا برای رفاه مردم تلاش مضاعفی کردند و سعی داشتند سختی‌های قرن اول را از دوش آنها بردارند.

در تمامی کتب تاریخی به سختی می‌توان زمان دقیق وقوع حوادث تاریخی را تعیین کرد. نیک‌بخت برای حل این مشکل به سبک تاریخنگای قدما از جمله طبری و ابن اثیر روی آورده و تلاش کرده تا با نگاهی اجتهادی به تاریخ و بررسی‌های بسیار به زمان دقیقی برای رخدادها برسد. دقت و تتبع نویسنده در متون تاریخی مختلف باعث شده تا این کتاب در ذکر تاریخ رویدادها منبعی خاص و یکه باشد و حتی برخی اشتباهات متون مرجعی چون تاریخ طبری و... هم بدان راه پیدا نکند.

نیک‌بخت در بخشی از پیشگفتار خود بر این مجلد چنین نوشته است: «خشایارشا پس از ۲۰ سال سلطنت به دست خواجه‌اش به قتل رسید و پسر بزرگش به نام اردشیر به جای او بر مسند حکومت نشست. پادشاهی اردشیر اول در سال ۹۵ شاهنشاهی آغاز شد و من در جلد اول پنج سال از سلطنت این مرد را به رشته تحریر در آوردم.

اردشیر در این پنج سال از عدم تمکین برادرش ویشتاسپ که در باختر بود رنجیده شد و پس از اینکه موفق نشد او را با خود همراه کند به جنگ او شتافت و در این نبرد به پیروزی رسید.

در جلد دوم ما با پادشاهانی جدید مواجه می‌شویم که از سلاله اردشیر یکم هستند. همچنین با پادشاهانی همچون سغدیان، داریوش دوم و تا آخرین سال سلطنت اردشیر دوم مواجه هستیم و به وضوح مشخص است که هیمنه پارسیان نزد ایرانیان فروریخته و بدین ترتیب سلسله هخامنشی به ضعف کشیده شده و راه برای هجوم اسکندر مقدونی به ایران باز می‌شود.»