مسابقات فرمول یک بحرین: نشانه ثبات یا سرپوشی بر بحران

ناآرامی ها باعث لغو برگزاری مسابقات جایزه بزرگ بحرین در سال ۲۰۱۱ شد

همزمان با بازگشت مسابقات فرمول یک به بحرین در این هفته، معترضان این کشور کوچک بار دیگر تهدید به ایجاد اختلال در این مسابقات کرده‌اند. ولی این معترضان چه کسانی هستند و دلیل اعتراضشان چیست؟

پادشاهی بحرین، متشکل از ۳۳ جزیره در خلیج فارس، در دو سال گذشته تقریباً هرروز زیر سایه همسایه بزرگش، عربستان سعودی، با شورش و ناآرامی مواجه بوده است.

مشکلات از جایی شروع شد که این کشور در میانه بهار عربی گرفتار شد: موجی انقلابی از تظاهرات و جنگ داخلی در دنیای عرب، که از ابتدای سال ۲۰۱۱ آغاز شد.

تاریخچه بحران بحرین

• ۱۴ فوریه ۲۰۱۱: معترضان میدان مروارید در پایتخت را به تصرف خود درآوردند
• ۱۴ مارس: نیروهای شورای همکاری‌های خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی وارد بحرین می‌شوند. پلیس میدان مروارید را تخلیه می‌کند
• مارس-آوریل: دستگیری صدها نفر و اخراج هزاران نفر از مشاغل خود. ادامه اعتراضات، کشته شدن ۳۵ نفر، لغو مسابقات فرمول ۱
• ۲۳ نوامبر: ادامه اعتراضات همزمان با انتشار گزارش شریف بسیونی درباره نقض حقوق بشر. قبول یافته ها توسط مقامات
• آوریل ۲۰۱۲: بازگشت مسابقات فرمول ۱ با وجود ادامه اعتراضات
• ۱۰ فوریه ۲۰۱۳: آغاز گفتگوهای مخالفان و گروه‌های هوادار دولت همزمان با ادامه اعتراضات

اعتراضات در روز ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ در منامه، پایتخت بحرین، هنگامی آغاز شد که معترضان میدان مروارید را به تصرف خود درآوردند.

"تاریخچه بحران بحرین ۱۴ فوریه ۲۰۱۱: معترضان میدان مروارید در پایتخت را به تصرف خود درآوردند ۱۴ مارس: نیروهای شورای همکاری‌های خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی وارد بحرین می‌شوند"آن‌ها خواستار اصلاحات و دموکراسی در کشوری بودند که برای بیش از ۲۰۰ سال توسط خاندان سلطنتی آل خلیفه اداره شده است.

بسیاری از معترضان (هرچند نه همه آن‌ها) مسلمانان شیعه بودند که اکثریت جمعیت بحرین را تشکیل می‌دهند.

اسلام نیز مانند دو شاخه اصلی مسیحیت کاتولیک و پروتستان، به دو قرائت اصلی شیعه و سنی تقسیم شده است.

جمعیت بحرین در حدود ۶۰۰ هزار نفر است که حدود ۶۰ درصد از جمعیت این کشور شیعه هستند. این جمعیت با احتساب تعداد بالای مهاجران به بیش از یک میلیون نفر می‌رسد. آل خلیفه، مانند اکثر اعراب خاورمیانه، سنی هستند.

اکثریت ناراضی

شیعیان بحرین چندین دهه است که از تبعیض، نرخ بالای بیکاری و کمبود مسکن در کشوری که با اکتشاف نفت در سال ۱۹۳۱ ثروتمند شد، ابراز نارضایتی می‌کنند.

در دهه ۱۹۹۰ سرکوب گسترده ای اتفاق افتاد. رهبران مذهبی شیعه، سران مخالفان سیاسی و فعالان حقوق بشر با دستگیری ناگهانی و آزار و اذیت در زندان مواجه شدند. چهل نفر در طول این سرکوب ها کشته شدند.

پیست بین‌المللی بحرین در دست آماده سازی برای برگزاری مسابقات جایزه بزرگ است

شرایط این کشور در سال ۱۹۹۹، با به قدرت رسیدن پادشاه جدید و وعده اصلاحات، بهبود چشمگیری یافت.

شیخ حمد بن عیسی با نظارت بر انتخابات پارلمانی، کاهش محدودیت‌های روزنامه‌نگاری و اصلاحات اقتصادی، در فعالان حقوق بشر و اکثریت شیعه امید تازه‌ای دمید.

در همین جو امیدواری بود که بحرین جایگاه خود در تقویم مسابقات فرمول ۱ را تثبیت کرد.

اولین مسابقه که در سال ۲۰۰۴، در پیست ۹۴ میلیون پوندی بین‌المللی بحرین در صخیر برگزار شد، موفقیتی چشمگیر بود.

این مسابقات که با استقبال تقریباً همه بحرینی ها مواجه شده بود، برای چندین سال با سهولت برگزار شد.

رؤیای شاهزاده

مسابقات فرمول یک بحرین زاییده افکار ولیعهد، سلمان بن حمد آل خلیفه بود.

او که در نظر بسیاری یک اصلاح طلب بود، این مسابقات بین‌المللی را فرصتی خوب برای معرفی این کشور به جهانیان می‌دانست.

با کمک دیگر برنامه‌های اصلاحی، بحرین توانست خود را به عنوان یک دولت پیشرو در خلیج فارس، با آغوشی باز به سوی غرب و تأثیراتش معرفی کند. مسابقات فرمول یک فرصتی ایدآل برای مخابره این پیام فراهم می‌آورد. بحرین و مسابقاتش رشد و شکوفایی را تجربه کردند.

ولی این روند در سال ۲۰۱۱، با بن‌بست مواجه شد: هنگامی که ناآرامی در این کشور باعث به تعویق افتادن و سپس لغو برگزاری مسابقات جایزه بزرگ شد.

اشغال میدان مروارید در ابتدا صلح آمیز بود، ولی به سرعت به خون کشیده شد. این میدان با توسل به زور و برجای گذاشتن سه کشته و صدها زخمی تخلیه شد.

ولیعهد سلمان بن حمد پای مسابقات فرمول ۱ را به بحرین باز کرد

با ادامه تظاهرات صلح آمیز و اشغال دوباره میدان مروارید، دولت خود را در موقعیت ضعف یافت.

نهایتاً میدان مروارید با ورود نیروهای نظامی عربستان سعودی و دیگر کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج فارس به این کشور در ماه مارس ۲۰۱۱، تخلیه شد. این لحظه‌ای تحقیر‌آمیز برای خاندان آل خلیفه بود.

لغو مسابقات

در ماه های پس از این دخالت نظامی و لغو مسابقات، بیش از ۵۰ نفر (از جمله پنج مامور امنیتی) کشته شدند.

صدها نفر دستگیر شدند، بسیاری در زندان شکنجه و در دادگاه های نظامی محکوم شدند.

"پلیس میدان مروارید را تخلیه می‌کند مارس-آوریل: دستگیری صدها نفر و اخراج هزاران نفر از مشاغل خود"در همین حال بیش از ۴ هزار نفر از مشاغل خود اخراج شدند: از جمله ۲۹ نفر از کارکنان پیست صخیر.

اکثر این افراد، از جمله کارکنان پیست صخیر، از شیعیان بودند.

اعتراضات بین‌المللی باعث تعیین هیاتی از کارشناسان حقوق بشر، از سوی پادشاه این کشور در ماه مارس ۲۰۱۱، برای بررسی این اتفاقات شد.

گزارش "کمیسیون مستقل تحقیق بحرین" به ریاست شریف بسیونی مصری، دولت این کشور را شدیداً محکوم کرد. با این حال حمد بن عیسی با پذیرفتن یافته های این کمیسیون، وعده اصلاحات فراگیر داد.

دولت می‌گوید که برای اثبات تعهدش به اصلاحات، به تغییرات گسترده در دستگاه قضایی و امنیتی دست زده است، افرادی که به ناحق از مشاغل خود اخراج شده‌اند را به سر کار بازگردانده است و یک شورای ویژه برای بررسی ادعاهای آزار و اذیت تشکیل داده است.

ولی منتقدان می‌گویند که از زمان انتشار گزارش تا کنون، شاهد تغییرات چندانی نبوده‌اند. آن‌ها به ادامه حبس زندانیان سیاسی، بازداشت های ادامه دار، آنچه ضرب و شتم فراقانونی معترضان جوان می‌خوانند و استفاده گسترده از گاز اشک آور اشاره می‌کنند.

مسابقات سال گذشته برگزار شد، ولی در جوی امنیتی و در میان تنش‌های ادامه دار: بدون اندک شباهتی به وضعیت شاد برگزاری مسابقات فرمول یک تا پیش از خیزش سال ۲۰۱۱.

چهار تعمیرکار تیم "فورس ایندیا" برای مدتی در میانه تقابل کوکتل مولوتف های جوانان معترض و گاز اشک آور پلیس در یک بزرگراه اصلی، گرفتار شدند.

هیچکدام از اعضای "فورس ایندیا" آسیب ندیدند، ولی دو عضو این تیم پس از آن تقاضا کردند تا به خانه بازگردند.

انفجار خودرو پایتخت را به لرزه درآورد

همه روزه هزاران نفر در دهکده های شیعه نشین اطراف پایتخت، برای اعتراض به خیابان می‌آیند

دولت در تلاش بوده است تا به طرفداران فرمول یک و جامعه جهانی نشان دهد که مسابقات امسال در امنیت برگزار خواهد شد.

سمیرا رجب، وزیر اطلاع رسانی بحرین، در یک کنفرانس خبری شرایط بحرین را "بسیار اطمینان بخش" توصیف کرد و رسانه‌های خارجی را به "مبالغه درباره وضعیت امنیتی" متهم کرد.

او گفت: "با نزدیک شدن مسابقات جایزه بزرگ، شاهد هیچ افزایش خاصی در خشونت ها نبوده ایم."

با این حال، انفجار یک خودرو در مرکز منامه تنها چند ساعت پس از این کنفرانس، نشانه ای روشن بود از اینکه اوضاع در بحرین چندان مساعد نیست.

یک گروه معترض ناشناخته که خود را "جنبش ۱۴ فوریه" می‌نامد مسئولیت این انفجار را بر عهده گرفت.

با ادامه ناآرامی ها بدون دستیابی به نتیجه، جوانان خشمگین دهکده های شیعه نشین همچنان به برنامه‌ روزانه خود برای پرتاب کوکتل مولوتف، سوزاندن لاستیک و جنگ و گریز با پلیس ادامه می‌دهند.

پاسخ مقامات نیز به ندرت از خشونت کمتری برخوردار بوده است: پلیس چه در تظاهرات صلح آمیز و چه در تظاهرات خشن، از فاصله نزدیک گلوله ساچمه‌ای شلیک می‌کند و از گاز اشک آور استفاده می‌کند.

به دلیل کوچک بودن بحرین و زندگی کردن اکثر جمعیت آن در مساحتی که به سختی از مساحت لندن و حومه آن تجاوز می‌کند، ادامه ناآرامی ها بر زندگی همه تأثیر می‌گذارد.

بیش از یک مسابقه

مسابقات بحرین، بر خلاف سایر مسابقات فرمول ۱، در میانه یک باتلاق سیاسی گرفتار شده است. برگزارکنندگان مسابقات قطعاً از فروکش کردن هیاهوی سیاسی پیرامون این رویداد ورزشی خوشحال می‌شوند.

ولی مسابقات فرمول ۱ بحرین به چیزی بیشتر از یک رویداد ورزشی تبدیل شده است.

شهرت جهانی مسابقات فرمول ۱، بر خلاف سایر رویدادهای ورزشی که در بحرین برگزار می‌شود، آن را به طور کنایه‌آمیزی به نمادی استراتژیک برای هر دو سوی مناقشه بدل کرده است.

برای دولت و هوادارانش، برگزاری مسابقات فرمول ۱ نشانه بازگشت ثبات به این کشور است. برای مخالفان، برگزاری مسابقات تلاشی برای پوشاندن چهره کریه زندگی روزمره در این کشور به شمار می‌رود.

برای بحرینی های عادی و جامعه بزرگ مهاجران، مسابقات فرمول ۱ دریچه ای است برای کنار گذاشتن لاستیک های سوزان، ایست های بازرسی پلیس و بوی گاز اشک آور در هوا؛ دست کم برای چند روز.

ولی با انفجار اخیر، شعارنویسی ها بر علیه مسابقات فرمول ۱ و وعده مخالفان برای ایجاد اختلالات بیشتر، این آرزو بعید به نظر می‌رسد.

.