اینترنت چمدانی؛ بخشی از پروژه ۷۰ میلیون دلاری

 انتشار گزارش اخیر روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز درباره پروژه جدید ایالات‌متحده برای ارائه امکاناتی از قبیل اینترنت پرسرعت و نیز تلفن‌های ماهواره‌ای به همفکران آنها در خاورمیانه و بویژه در ایران که به «پروژه چمدان» معروف شد، واکنش‌های زیادی در کشورهای منطقه داشت اما با این حال واکنش جمهوری اسلامی ایران درباره این ادعای آمریکا باعث شد سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در گفت‌وگوی اخیر خود با «دویچه‌وله» از واکنش ایران درباره این پروژه چند ده میلیون دلاری طفره برود و البته از بودجه آمریکا برای این قبیل پروژه‌های اینترنتی خبر بدهد. «آلن ایر» در گفت‌وگو با «دویچه‌وله» از حمایت جدی این کشور از طرح «اینترنت چمدانی» یا اینترنت موازی خبر داد و اعلام کرد: طرح اینترنت چمدانی تنها بخشی از طرح بزرگ‌تری است که الان روی آن کار می‌شود. به عبارت دیگر ایر صراحتا اعلام می‌کند این پروژه ده‌ها میلیون دلاری تنها بخشی از تلاش‌هایی است که هیلاری کلینتون در نظر دارد برای بهره‌برداری از محیط‌های مجازی دنبال کند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا البته در گفت‌وگو با دویچه‌وله این اقدام آمریکا برای ارائه اینترنت آزاد به کشورهای مخالف خود را «مبارزه با سانسور» عنوان کرد و گفت: این طرح به هیچ وجه یک پروژه محرمانه نبوده است. آنچه در صحبت‌های ایر در این گفت‌وگو بسیار به چشم می‌خورد، تاکید وی بر اعتقاد هیلاری کلینتون به چنین پروژه‌ها و اقداماتی است.

"به عبارت دیگر ایر صراحتا اعلام می‌کند این پروژه ده‌ها میلیون دلاری تنها بخشی از تلاش‌هایی است که هیلاری کلینتون در نظر دارد برای بهره‌برداری از محیط‌های مجازی دنبال کند"وی درباره این پروژه گفت: «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه آمریکا به کرات و با عزمی راسخ درباره اشاعه و پیشبرد آزادی اینترنت در سراسر جهان اظهارنظر کرده است. طرح «اینترنت در چمدان» تنها قسمتی از آن است. دسترسی به اینترنت که به نوعی همان آزادی بیان و آزادی تجمع البته در فضای مجازی است، موضع رسمی دولت آمریکاست. از این نظر ما سعی می‌کنیم همه مردم دنیا به اینترنت دسترسی داشته باشند. اصرار آلن ایر بر اعلام نقش کلینتون در این پروژه‌ها البته باز هم ادامه دارد به‌گونه‌ای که وی باز هم در این راستا تاکید کرد: «همانگونه که نیویورک‌تایمز نوشته است ما می‌خواهیم مردم این منطقه بدون پارازیت و بدون کند بودن سرعت، به اینترنت دسترسی داشته باشند.

این بخشی از حقوق اولیه انسانی آنها است. آزادی بیان، آزادی دسترسی به اطلاعات و آزادی تجمع بخشی از سیاست ابراز شده ما است و دسترسی آزاد به اینترنت از اولویت‌های کلینتون است». فرار از واکنش ایران هفته گذشته رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان درباره گزارش نیویورک‌تایمز و موضوع اینترنت در سایه صراحتا گفت: «به آمریکا توصیه می‌کنیم در حوزه IT با ایران مقابله نکند». این واکنش مهمانپرست را خبرنگار دویچه‌وله از سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پرسید که وی از پاسخ به آن طفره رفت. حتی زمانی که خبرنگار از ایر پرسید: «آیا این طرح قابل خنثی شدن است»، وی باز هم از پاسخ به آن طفره رفت و اینگونه جواب داد: حکومت‌های ستمگر از آزادی بیان مردم می‌ترسند، کار ما علنی ا‌ست و یک کار مخفی و سری نیست.

"آنچه در صحبت‌های ایر در این گفت‌وگو بسیار به چشم می‌خورد، تاکید وی بر اعتقاد هیلاری کلینتون به چنین پروژه‌ها و اقداماتی است"قبلا اوباما و کلینتون بیان کرده‌اند که ما در کنار مردمی هستیم که جویای حقوق خودشان هستند. ما به همه حکومت‌ها پیشنهاد می‌کنیم که به مطالبات مشروع مردم خود گوش دهند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا البته نگفت که چرا این بسته اینترنتی برای کشورهایی مانند بحرین عرضه نمی‌شود و اگر آمریکا اساسا به دنبال احقاق حقوق مردم است، چرا کشتار و جنایات فجیع عمال خود در بحرین را نادیده می‌گیرد؟! هزینه ۷۰ میلیون دلاری یکی دیگر از موضوعاتی که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به آن اشاره کرد، هزینه ایالات متحده برای ارائه اینترنت به همفکران خود در سراسر جهان است. آلن ایر درباره احتمال اجرایی شدن این طرح با وجود اینکه برخی آن را فقط طرحی تبلیغاتی می‌دانند، تصریح کرد: «اینترنت چمدانی» فقط یکی از طرح‌هایی است که ما روی آن کار می‌کنیم. نکته مهم‌تر اینکه تا آخر همین سال میلادی تقریبا ۷۰ میلیون دلار صرف مساله آزادی اینترنت می‌کنیم.

چون متخصص نیستم نمی‌توانم راجع به جزئیات این برنامه اظهارنظر کنم. ما از چنین طرح‌هایی حمایت مالی می‌کنیم. آلن ایر در ادامه باز هم بر توجه کلینتون به «آزادی» گفت و افزود: نگاه دولت آمریکا، وزارت خارجه و کلینتون این است که آزادی اینترنت بخشی از آزادی بیان و آزادی تجمع‌ها و انجمن‌هاست. از این نظر ما خیلی جدی از این طرح پشتیبانی می‌کنیم. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره علت علنی نشدن و مخفی ماندن این طرح آنطور که رسانه‌ها مطرح کرده‌اند، ضمن اتخاذ موضعی جدی و تند، گفت: نه، برنامه‌های ما مخفیانه نیستند.

"وی درباره این پروژه گفت: «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه آمریکا به کرات و با عزمی راسخ درباره اشاعه و پیشبرد آزادی اینترنت در سراسر جهان اظهارنظر کرده است"اما ما تصمیم درباره اینکه این برنامه‌ها چگونه و تا چه حد عمومی شوند را برعهده دریافت‌کنندگان کمک می‌گذاریم. خبرنگار دویچه‌وله در ادامه باز هم درباره ارزیابی آمریکا از توانایی ایران در فضای سایبری پرسید و گفت: با انتشار طرح اینترنت در سایه، مسؤولان ایران صحبت از جنگ سایبری می‌کنند به همین منظور ارتش سایبری تشکیل دادند. معاون فرهنگی نیروهای مسلح ایران در روزهای اخیر از تشکیل قرارگاهی برای ارتش سایبری صحبت کرده. توانایی ایران در فضای سایبری‌ را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آلن ایر باز هم از پاسخ به این سوال طفره رفت و باز هم از کلینتون گفت: همانطور که کلینتون گفت ما با عزمی راسخ برای اشاعه و پیشبرد اینترنت آزاد در سراسر جهان، روی این طرح کار می‌کنیم و خواهیم کرد. ما که در کنار مردم منطقه ایستاده‌ایم می‌خواهیم آنها همان حقوقی را داشته باشند که خیلی‌ها دارند، یعنی دسترسی آزاد به اینترنت.

راز کلینتون پروژه اینترنت چمدانی از سوی وزارت خارجه آمریکا ارائه شده است. تاکید آلن ایر بر این موضوع که هیلاری کلینتون حامی طرح‌هایی از این قبیل است نیز بر همین موضوع دلالت دارد. برخی کارشناسان به دلیل شکست‌های کلینتون در تحولات اخیر خاورمیانه، احتمال می‌دهند این پروژه بیش از آنکه واقعی و عملیاتی باشد، بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و در اصل برای دستیابی به ۲ هدف سیاسی طراحی شده است. هدف اول این است که هیلاری کلینتون بتواند کارنامه‌ای قابل قبول از خود درباره تحولات منطقه عرضه کند، تحولاتی که حتی خوشبین‌ترین کارشناسان در آمریکا آن را بشدت به ضرر این کشور ارزیابی می‌کنند. نیویورک‌تایمز هم در گزارش خود به این نکته اشاره کرده است که کلینتون با اعلام این طرح موقعیت بهتری در واشنگتن پیدا کرده است.

"دسترسی به اینترنت که به نوعی همان آزادی بیان و آزادی تجمع البته در فضای مجازی است، موضع رسمی دولت آمریکاست"هدف دوم هم این است که آمریکا می‌خواهد با این اقدام حمایت صریح و علنی خود از دیکتاتورهایی مانند عربستان سعودی در منطقه را لاپوشانی کند. این موضوع به قدری آشکار است که حتی نیویورک‌تایمز هم قادر به کتمان آن نبوده و از قول منتقدان نوشته است اگر آمریکا به راستی هواخواه آزادی است آیا بهتر نیست به جای این کارها دست از حمایت آل سعود بردارد؟ در این شرایط البته برخی کارشناسان در تهران درباره پروژه اینترنت چمدانی معتقدند، این پروژه، اساساً به لحاظ فنی امکان عرضه مجانی اینترنت بی‌سیم آن هم در سطحی چنان وسیع که کل جغرافیای ایران را در بر بگیرد، ندارد و اگر غیر‌ممکن نباشد بسیار دشوار است. اگر این اینترنت فقط به شهرهای مرزی ایران محدود باشد در این صورت کارکرد سیاسی لازم را برای آمریکا نخواهد داشت چرا که آمریکا بدون شک در پی آن است که با استفاده از این امکان ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی را در شهرهای بزرگ ایران که عموما دور از مرزها قرار دارند تحریک کند و اگر بنا باشد این سرویس تمام ایران را در بر بگیرد، آنگاه هزینه‌ای بسیار هنگفت خواهد داشت. سوال بی‌پاسخ این است که آیا اوباما در این شرایط اقتصادی ناگوار و در حالی که بشدت در حال کاهش هزینه‌های دفاعی و امنیتی و تمرکز بر مشکلات اقتصادی مردم در آستانه انتخابات ۲۰۱۲ است، ریسک چنین سرمایه‌گذاری هنگفتی را برای گسترش مجانی اینترنت در خاورمیانه خواهد کرد؟ نکته بعدی که کارشناسان بر آن تاکید دارند این است که سخت‌افزاری که آمریکایی‌ها ظاهرا برای این کار در نظر گرفته‌اند نصب دکل‌هایی در سراسر مرزهای ایران است در حالی که اولا بسیار بعید است همسایگان ایران به آسانی در اجرای این توطئه علیه ایران مشارکت کنند و ثانیا حتی اگر این اتفاق بیفتد این اقدام قطعاً هزینه‌های سنگینی برای آنها خواهد داشت. مهم‌تر از این، ایران به سادگی قادر خواهد بود لب مرزهای خود این دکل‌ها را تخریب کند.

بنابراین ابهامات زیادی درباره این پروژه وجود دارد که نه سخنگو و نه دیگر مقامات وزارت خارجه آمریکا تاکنون به توضیح درباره آن نپرداخته‌اند. اینکه ایالات متحده آمریکا در تلاش است تا در قبال تحولات منطقه اقدامی عملی و موثر انجام دهد موضوعی بدیهی و قابل انتظار است اما اینکه این اقدام در قالب پروژه‌هایی مانند اینترنت چمدانی محدود شود نیز پذیرفتنی نیست. با این حال آنچه تاکنون درباره پروژه اینترنت چمدانی منتشر شده، موضوعی غیر‌قابل توجه است. به عبارت دیگر با توجه به مختصات ناشناخته این پروژه و همین‌طور موانع بسیار زیاد آن و همچنین با توجه به دشواری‌های سیاسی آمریکا در منطقه، بعید به نظر می‌رسد اصولا چنین طرح‌هایی به مرحله اجرا برسند