تشدید اختلافات بر سر اوکراین

خونریزی‌هایی اوکراین، خطر عمیق‌تر شدن شکاف‌ها اعم از داخلی و بین المللی را فراهم کرده است.

در داخل اوکراین، تظاهرات بیش از آن پیچیده و درهم آمیخته است که بتوان آن را ناشی از یک شکاف واضح بین غرب و شرق دانست و خشونت می‌تواند به آسانی مردم را به تندروی متمایل کرده و آنها را به مسیرهای مختلف بکشاند.

از نظر بین المللی نیز شکافی بین قدرت‌های غربی و روسیه ایجاد شده که بالقوه می‌تواند عواقب گسترده‌ای داشته باشد.

کاملا روشن نیست که چه کسی مسئول درگیری‌های اخیر بوده ولی واکنشی که قدرت‌های مهم غرب و شرق نشان داده‌اند، نشان دهنده یک اختلاف شدید است.

کرملین به طور واضح از ویکتور یانوکوویچ، رئیس جمهوری اوکراین حمایت می کند. وزارت خارجه روسیه خشونت ها را "تلاش برای کودتا" توصیف کرده و از رهبران مخالفان در اوکراین خواسته "خونریزی را متوقف کنند".

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه تلفنی با آقای یانوکوویچ در تماس است. دمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین بر این نکته پافشاری می کند که آقای پوتین توصیه ای به رئیس جمهوری اوکراین نکرده ولی آقای پسکوف اضافه کرده که اوکراین یک " کشور دوست و برادر و یک متحد استراتژیک" است و روسیه از تمام نفوذ خود برای اعاده صلح و نظم استفاده خواهد کرد.

۲۱ نوامبر ۲۰۱۳: اوکراین توافقنامه بازرگانی با اتحادیه اروپا را به حال تعلیق درمی آورد و موجب شروع تظاهرات می شود.

۳۰ نوامبر: پلیس ضد شورش در جریان سرکوبی ها ده ها نفر را مجروح می کند

۱۷ دسامبر: روسیه قرارداد سرمایه گذاری در اوکراین را امضا می کند.

۱۹ ژانویه ۲۰۱۴: در جریان درگیری بین پلیس و تظاهرکنندگان چندین نفر جان خود را از دست می دهند.

۱۸ فوریه: خونین ترین روز درگیری ها؛ شماری از ماموران پلیس و نیز غیرنظامیان کشته می شوند.

اما رهبران غربی برعکس روسیه از مخالفان طرفداری می کنند.

در آمریکا، محور تلاش ها متقاعد کردن آقای یانوکوویچ برای عقب نشینی نیروهای دولتی و خویشتن داری است. جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا تلفنی با آقای یانوکوویچ صحبت کرده و او را مسئول اصلی برای آرام کردن وضعیت و رسیدگی به "شکایات موجه" تظاهرکنندگان دانسته است.

قبلا کارل بیلت، وزیر خارجه سوئد گفته بود دست های آقای یانوکوویچ به خون آغشته است.

فرانک-والتر اشتاینمایر، وزیر خارجه آلمان نیز اظهار داشته بود که اوکراین، تاوان تاکتیک های دفع الوقت آقای یانوکوویچ و خودداری او از مذاکره جدی برای حل مناقشه را خواهد پرداخت.

دونالد تاسک، نخست وزیر لهستان هم گفته بود مقامات اوکراین مشروعیت دموکراتیک خود را از دست داده اند.

به دنبال این انتقادها، وزیران خارجه کشورهای اتحادیه اروپا جهت نشان دادن همبستگی با مردم اوکراین، در یک نشست اضطراری تصمیم گرفتند تحریم هایی را علیه دولت اوکراین به اجرا درآورند.

این اولین باری است که اتحادیه اروپا به اعمال تحریم هایی علیه دولت آقای یانوکوویچ مبادرت می کند. تا کنون تلاش های اصلی برای میانجیگری بین جناح های مخالفان و ترغیب آقای یانوکوویچ به این بود که از مخالفت با طرح مناسبات نزدیک تر با اتحادیه اروپا و تضمین بدهی های اوکراین توسط صندوق بین المللی پول، دست بردارد.

"وزارت خارجه روسیه خشونت ها را "تلاش برای کودتا" توصیف کرده و از رهبران مخالفان در اوکراین خواسته "خونریزی را متوقف کنند".ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه تلفنی با آقای یانوکوویچ در تماس است"از این رو تصمیم اعمال تحریم ها یک تغییر جهت قابل توجه در برخورد اتحادیه اروپا با بحران اوکراین است.

ولی مشکل است بتوان دید این تحریم ها جز این که آقای یانوکوویچ برای همیشه از اروپا روی برگرداند، چه نتیجه ای خواهد داشت.

برای آقای پوتین نیز دلایل منطقی وجود دارد که نخواهد در هر گونه تشدید ناامنی در اوکراین درگیر شود. تجربه نشان داده که مداخله مسکو اعم از سیاسی یا اقتصادی یا هر نوع دیگری، نتیجه معکوس داشته و به ضرر نفوذ روسیه تمام شده است.

آنچه که متعاقبا در اوکراین اتفاق خواهد افتاد، ممکن است تا حد زیادی بستگی به میانجیگری سیاستمداران سابق اوکراین و سرمایه داران و متنفذین قدرتمند محلی داشته باشد که می خواهند از تشدید خشونت ها جلوگیری کنند.

ولی ازلحاظ بین المللی ممکن است اثرات تنش ها تا مدتی محسوس باشد.

به نظر می رسد روسیه و قدرت های غربی برای مدتی نوعی ترک مخاصمه را پذیرفته اند. در مورد مسائلی مانند اوکراین، دو طرف یکدیگر را متهم به مداخله کرده ولی ضمنا مخالفت کردن با همدیگر را قبول کرده اند. در باره موضوعات دیگری مانند اعمال دیپلماسی در ارتباط با ایران یا سوریه، سعی کرده اند همکاری داشته باشند.

ولی کمتر اعتمادی بین دو طرف وجود دارد و همانطور که شکست مذاکرات ژنو برای صلح سوریه نشان داد، تلاش های دیپلماتیک متزلزل و شکننده هستند و همواره این خطر وجود دارد که پل لغزانی که شرق و غرب را به هم وصل می کند شکننده تر شود.

اوکراین از نظر جغرافیایی بین غرب و شرق قرار دارد. تا کنون این کشور از سایه رقابت های دوره جنگ سرد، تا حدی که ممکن است دور نگاه داشته شده است.

دیپلمات ها می گویند همکاری روسیه و غرب در مورد آینده اوکراین، به نفع تمام جناح هاست. ولی با وخیم تر شدن بحران، ممکن است امکان تحقق یک چنین چشم اندازی، از بین رفته باشد.