مترجم را چه به سیاست؟ خاطره ای از یک مترجمِ مذاکراتِ سیاسیِ بینِ دولت ها

 
 (Homophon) اصطلاحِ زبانشناسانه کلماتی ست که تلفظی یکسان دارند، اما معنا یا نوشتاری متفاوت. مثلاً در فارسی، «غذا» و «قضا» هُموفون هستند. یا در آلمانی (aß) و (Aas).  
همین مشکل، میانِ دو زبانِ مُجرا هم وجود دارد و یکی از مُعضلاتِ زبان آموزی ست. در این حالت، این لغاتِ مشابه را در زبانهای غربی «دوستانِ نادوست» یا «دوستانِ جعلی» (False Friends) می خوانند.

"   (Homophon) اصطلاحِ زبانشناسانه کلماتی ست که تلفظی یکسان دارند، اما معنا یا نوشتاری متفاوت"

(eventually) به انگلیسی (با تلفظِ «ایوِنچوئلی» یا «ایوِنچوآلی»، بسته به لهجه) یعنی: عاقبت؛ بالاخره؛ سرانجام؛ نهایتاً؛ آخرِ کار.
در آلمانی هم این لغت وجود دارد (eventuell با تلفظِ «اِوِنتوئل»)، منتهی معنای آن کاملاً متفاوت است: احتمالاً؛ شاید؛ چه بسا.
در فرانسوی هم این واژه موجود است و معنیِ آن دقیقاً برابرِ آلمانیِ آنست: (eventuel).
نتیجه: می توان در ذهن به آلمانی یا فرانسه فکر کرد، اما در گفتار، اشتباهاً، واژه انگلیسی را بکار بُرد. با این خیال که همان معنا را می دهد. واضح است که اینکار باعثِ سوتفاهم خواهد شد.
حال بپردازیم به اصلِ قضیه.

منبعِ ترجمه به فارسی: Übersetzen ؛ نشریه داخلیِ مترجمانِ ادبیِ آلمان؛ شماره ۴؛ اکتبر تا دسامبرِ ۲۰۰۰؛ نوشته: (Hermann Kusterer).
___________________________
حتی کسانی که زبانِ خارجی ئی را بخوبی مُسلط اند، مثلاً «ویلی برانت»(۱) که انگلیسی را خوب مُسلط است، از خطرِ خارها و تیغ های زبان بطورِ مُطلق در امان نیستند. نخستین گفتگوی «ویلی برانت»، وزیرِ خارجه حکومتِ «ائتلافِ بزرگ»(۲) با همتای فرانسویِ خود «کُوِه دِ مورویل»(۳) را بخاطر می آورم. هر دو به زبانِ انگلیسی سرگرمِ گفتگو بودند و من هم مَحضِ احتیاط آنجا حاضر نشسته بودم.
وزیرِ خارجه دولتِ پیشینِ آلمان، پس از آنکه «دِ گُل»(۴) نیروهای نظامیِ فرانسه را از فرماندهیِ ناتو مستقل اعلام کرد، به ادامه استقرارِ نیروهای فرانسه در آلمان ابرازِ تردید کرده بود(۵).

"در این حالت، این لغاتِ مشابه را در زبانهای غربی «دوستانِ نادوست» یا «دوستانِ جعلی» (False Friends) می خوانند"و این دیدگاهِ او، برای فرانسویان حالتی تحقیرآمیز و توهین آمیز محسوب می شد.
اینک حکومتِ «ائتلافِ بزرگ» در پی آن بود که روابط با فرانسه را مجدداً بهبود بخشد و تیرگی ها را رفع کند. از اینرو این فکر پیدا شده بود که «احتمالاً» توافقنامه مخصوصی با فرانسه به امضا برسد تا زمینه حقوقی برای ادامه استقرارِ نیروهای فرانسه در آلمان مُهیا شود.

«ویلی برانت» صحبت های خود را با این جمله پایان داد:
(and eventually we will conclude a treaty).
که معنای انگلیسیِ آن می شود: «و ما نهایتاً توافقنامه ای خواهیم بست».

من اما، می دانستم که چنین توافقنامه ای از سوی آلمانی ها هنوز موضوعی قطعی و تمام شده نیست. از اینرو با تردید حدس زدم که منظورِ اصلیِ «ویلی برانت» از (eventually) انگلیسی، همان (eventuell) آلمانی بوده است. بنابراین از او پرسیدم که آیا دقیقاً می داند چه گفته است یا خیر؟
او جواب داد: «بله، بله، گفتم احتمالاً».
من که می دانستم این لغت در فرانسه نیز همان معنای آلمانی را می دهد، از «کُوِه» پرسیدم که او (eventually) «برانت» را چگونه فهمیده است؟
«کُوِه» جواب داد: «بله، بله، درست فهمیدم، گفت نهایتاً».

او طبعاً معنای انگلیسیِ لغت را گرفته بود؛ چرا که هر دو به این زبان گفتگو می کردند.

"(eventually) به انگلیسی (با تلفظِ «ایوِنچوئلی» یا «ایوِنچوآلی»، بسته به لهجه) یعنی: عاقبت؛ بالاخره؛ سرانجام؛ نهایتاً؛ آخرِ کار"
و من باید برایش توضیح می دادم که منظورِ «برانت» از (eventually)، در واقع (possibly) بوده است.
در شرایطِ آنزمانِ آلمان، این لغت و فهمِ درستِ آن، از نظرِ دیپلماسی اهمیتِ تعیین کننده ای داشت.
________________________________________
۱- (Willy Brandt)؛ سیاستمدار آلمانی که در سالهای ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۴ صدراعظمِ آلمان بود.

۲- حکومتِ اعتلافِ بزرگ یا دوره اعتلافِ بزرگ، در تاریخِ آلمان، سالهای آخرِ دهه ۶۰ میلادی را می گویند که احزابِ بزرگِ آلمان با هم اعتلاف کرده بودند.

۳- (Couve de Murville )

۴- (Charles de Gaulle)
 
۵- بعد از جنگِ جهانیِ دوم، ارتشِ شوروی و انگلیس و آمریکا و فرانسه، آلمان را گرفتند و سالها در این کشور ماندند.

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید: