جشنواره برگزار می‌کنم نه جشن/نمی‌گذارم نسخه سینما ‌‌در۱۰روز پیچیده‌شود

به گزارش خبرنگار مهر، محمدرضا عباسیان دبیر سی و یکمین جشنواره فیلم فجر با حضور در خبرگزاری مهر، درباره چگونگی حضور فیلم‌های این دوره از جشنواره در بخش‌های مختلف، ایجاد جریان تخصصی‌تر برای حضور فیلم‌ها در این رویداد ملی، رد هرگونه رایزنی‌های احتمالی برای تغییر رای هیات انتخاب برای حضور برخی از تولیدات که با هزینه‌های سنگین تهیه شده‌اند در جشنواره، کم شدن بودجه جشنواره به منظور در نظر گرفتن اقتصاد مقاومتی و ....سخن گفت.

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و هنر: برای آغاز بحث خوب است گزارشی کوتاه از آنچه تاکنون برای برگزاری سی و یکمین جشنواره فیلم فجر انجام شده است، به روایت دبیر جشنواره داشته باشیم.

محمدرضا عباسیان دبیر سی و یکمین جشنواره فیلم فجر: سینما مهمترین شاخه هنری و پیشانی فرهنگی هنری جمهوری اسلامی ایران در داخل و خارج است و در همین راستا جشنواره فیلم فجر هم به عنوان مهم‌ترین رویداد سینمایی کشور از اهمیت بالایی برخوردارست. با این مقدمه باید بگویم که همه تلاش متولیان فرهنگی و سینمایی کشور این است که جشنواره فیلم فجر که برگزاری آن منطبق بر ایام‌الله دهه فجر نیز هست، به بهترین نحو برگزار شود.

و اما لازم است در ابتدا متذکر می‌شوم بیست و نه دوره از برگزاری جشنواره فیلم فجر در اختیار بنیاد سینمایی فارابی به عنوان بزرگترین متولی تهیه و تولید سینمای ایران بود. در واقع این بنیاد به عنوان تهیه‌کننده آثار سینمایی، عمده تولیدات خود را در جشنی که برگزار می‌کرد به نمایش می‌گذاشت. این در حالی است که برپایی یک جشنواره سینمایی در سطح وسیع باید توسط مراکز دیگری غیر از فارابی به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده فیلم‌های سینمای ایران، اجرا می‌شد که خوشبختانه این اتفاق هم در سیاستگذاری سازمان سینمایی رخ داد.

به اعتقاد من خیلی منطقی نبود که جایی خودش تولیدکننده و خودش هم برگزارکننده جشنواره فیلم فجر باشد و به خودش جایزه دهد.

"با این مقدمه باید بگویم که همه تلاش متولیان فرهنگی و سینمایی کشور این است که جشنواره فیلم فجر که برگزاری آن منطبق بر ایام‌الله دهه فجر نیز هست، به بهترین نحو برگزار شود"برخورد حرفه‌ای این بود که مراکز تولیدی از برگزاری جشنواره مستقل باشند و همین امر باعث شد که در دو سال اخیر برپایی جشنواره فیلم فجر به موسسه رسانه‌های تصویری سپرده شد.

ارتباط این مقدمه با انتخاب‌های این دوره از جشنواره فیلم فجر این است که اعضای هیات انتخاب امسال اصلا به این مساله کاری نداشتند که فیلم‌های ارسالی تولید کدام سازمان و نهاد سینمایی هستند؛ کما اینکه برخی از فیلم‌های بنیاد سینمایی فارابی، حوزه هنری و همچنین تنها فیلم شهرداری هم کنار گذاشته شد.

این روند باید به مرور درباره دیگر جشنواره‌ها نیز اعمال شود؛ بدین معنا که جشنواره فیلم کودک، سینما حقیقت و ... از نهادهای تولیدی فیلم مستقل شوند. همینطور اگر صدا و سیما جشنواره‌ای برگزار می‌کند باید مرکزی از سازمان آن را برگزار کند که تولید آثار را برعهده نداشته باشد.

* یکی دیگر از مسایل و نکات اساسی که درباره این دوره از جشنواره مطرح است، اینکه با بازنگری در آیین‌نامه جشنواره تغییرات قابل توجهی در آن اعمال شد تا جایی‌که دو بخش و ۱۴ جایزه از جشنواره فیلم فجر حذف شد. از یک منظر می‌توان این اتفاق را در مسیر کیفی‌تر شدن جشنواره دانست و از سوی دیگر هم شاید بتوان آن را به مشکلات اقتصادی و یا بازتر کردن دست دست‌اندرکاران جشنواره برای حذف تعداد بیشتری از فیلمسازان و فیلم‌ها دانست.

- درباره حذف برخی از بخش‌های جشنواره باید بگویم یک تیم حرفه‌ای از کارشناسانی که سال‌ها درگیر جشنواره فجر بوده و همچنین به استانداردهای برگزاری جشنواره در جهان نیز آشنا بودند، گرد هم آمدند و ساعت‌ها درباره تک تک بخش‌های جشنواره بحث شد. این افراد درباره هر بخش و هر جایزه این سوال را مطرح کردند که چرا باید این بخش و جایزه وجود داشته باشد و سپس برای یافتن پاسخ آن بحث و تبادل نظر کردند.

مبنای ما در این جلسات هم این بود که هر چقدر تعداد بخش‌ها و جوایز کمتر شود به سمت حرفه‌ای‌تر شدن می‌رویم.

در چند دوره اخیر هر دبیری که آمده یک بخش و چند جایزه به جشنواره فیلم اضافه کرده ولی ما امسال دو بخش و ۱۴ جایزه را حذف کردیم که برای قدم اول اتفاق مهمی بود. ضمن اینکه برای حضور فیلم‌ها در جشنواره طبق آیین‌نامه جدید سه اصل گذاشتیم.

* این سه اصل چه بود؟

- اصل اول این بود که فیلم‌های اولی هم باید برای حضور در جشنواره انتخاب شوند؛ به این معنا که برخلاف دوره‌های قبل که هر فیلم اولی به جشنواره راه می‌یافت امسال این دسته از فیلم‌ها باید از فیلتر هیات انتخاب عبور می‌کرد. اصل دوم این بود که برای حضور فیلم‌ها در هر بخش سقف گذاشتیم. برهمین اساس در بخش فیلم اولی‌ها ۱۱ اثر و در بخش مسابقه سینمای ایران ۲۶ فیلم در نهایت امکان حضور داشتند. همچنین بخش خارج از مسابقه را نیز حذف کردیم.

"و اما لازم است در ابتدا متذکر می‌شوم بیست و نه دوره از برگزاری جشنواره فیلم فجر در اختیار بنیاد سینمایی فارابی به عنوان بزرگترین متولی تهیه و تولید سینمای ایران بود" در بخش مستند هم تعداد ۱۱ فیلم را مقرر کردیم.

* این همه محدودیت در انتخاب برای حضور فیلم ها در جشنواره تنها به دلیل حرکت به سمت حرفه‌ای‌تر و کیفی‌تر شدن جشنواره بود؟ یعنی نمی‌شود جشنواره‌ای کیفی و تخصصی با حضور پرتعداد آثار سینمایی برگزار کرد؟ در دوره‌های قبلی جشنواره فیلم فجر که بعضا تعداد فیلم‌ها زیاد بود اصل کیفیت فراموش شده بود؟

- معتقدم یک دبیر می‌تواند به دو صورت جشنواره را برگزار کند. یک نوع از برگزاری جشنواره این است که دبیر در سیاستگذاری کلی خود دنبال به دست آوردن دل همه فیلمسازان و اهالی سینما باشد و کاملا محافظه‌کارانه و با عقل معاش برخورد کند و همه فیلم‌های متقاضی حضور در جشنواره را با عناوین مختلف در بخش‌های مختلف اعم از مسابقه و خارج از مسابقه  جا دهد. به دنبال آن هم تعداد بالایی جایزه اهدا کند و همه اهالی سینما هم از دبیر و هم از جشنواره راضی خواهند بود.

اینگونه جشنواره برگزار کردن بیشتر به یک "شو" و نمایش می‌ماند تا یک جشنواره حرفه‌ای و تخصصی. این مدل برپایی جشنواره فرصت تفکیک کار خوب و بد از هم نیست که این نوع نگاه به برگزاری جشنواره، مطلوب من نبود.

* نگاه دوم و آنچه پسند شماست، دقیقا چیست؟

- جشنواره‌های سینمایی به ویژه جشنواره‌ای چون فیلم فجر، یک جشنواره تخصصی و با هدف محک زدن آثار یک‌سال سینما و تفکیک فیلم خوب از فیلم متوسط و ضعیف است. نگاهی که من دنبال می‌کنم، رسیدن به همین منظور است که جشنواره به اعتلای سینمای ایران و کیفی شدن آن کمک کند.

جشنواره‌ای که استانداردهای تخصصی در آن لحاظ شود جشنواره‌ای است که محدودتر آثار در بخش مسابقه آن پذیرفته شود و کمتر هم جایزه بدهد.

* پس به شدت به این مساله قائل هستید که جوایز و بخش‌های محدودتر به کیفیت بیشتر جشنواره منجر خواهد شد.

- تعریف دوم از این جهت اهمیت دارد که قرارست به اعتلای کیفی سینمای ایران کمک کند.

در واقع باید جشنواره‌ای برگزار کنیم که استانداردهای تخصصی در آن در نظر گرفته شود و هر اندازه آثار محدودتری را در بخش مسابقه بپذیریم و هر اندازه کمتر جایزه دهیم، استانداردهای تخصصی برگزاری جشنواره را بیشتر رعایت کرده‌ایم. جشنواره‌های مهم سینما در جهان هم چنین رویکردی را دنبال می‌کنند ولی این هدف تنها در یک روند بلندمدت و حداقل ۵ ساله به دست می‌آید تا جشنواره‌ای حرفه‌ای‌تر و استاندارتر داشته باشیم و امری نیست که تنها در یک دوره محقق شود.

* اشاره کردید جشنواره‌ای که به زعم شما یک "شو" است کمتر به کیفیت می‌پردازد. در سالهای گذشته سیاستگذاران جشنواره قصد داشتند شور و هیجان را با نمایش تعداد بیشتری از فیلم‌ها محقق کنند و قطعا هم در این سیاستگذاری به رضایت مردم و استقبال بیشتر سینماگران توجه داشته‌اند. جشنواره‌ای با ۳۴ فیلم شور کمتری دارد. ضمن اینکه این سیاست به مرور باعث می‌شود فیلمسازان هم چندان رغبتی برای حضور در جشنواره نداشته باشند.

- من در صحبت‌های خود نگفتم نگاه اول به برگزاری جشنواره اشتباه است بلکه اشاره کردم می‌توانیم دو نوع جشنواره را برگزار کنیم؛ جشنواره‌ای که دل همه را به دست آوریم و تعداد زیادی فیلم نشان دهیم و بیشتر به سمت جشن برویم.

"در واقع این بنیاد به عنوان تهیه‌کننده آثار سینمایی، عمده تولیدات خود را در جشنی که برگزار می‌کرد به نمایش می‌گذاشت"یک نگاه هم این است که جشنواره فجر محل رشد و اعتلای سینمای ایران باشد. اما از نگاه من جشنواره باید محفلی برای رشد و اعتلای سینمای ایران باشد.

و اما در پاسخ به اینکه رونق جشنواره از بین می‌رود باید بگویم، سال‌های گذشته این امکان وجود داشت که مخاطب حرفه‌ای سینما در طول ۱۰روز اکثر داشته‌های سینمای ایران را ببیند و سینمای ایران برای ۱۲ ماه بعد دیگر جذابیتی برای مخاطب نداشت. نکته دوم اینکه اصحاب رسانه هم در طول برگزاری جشنواره همه آثار را می‌دیدند و قضاوت خودشان را نیز می‌کردند.

این قضاوت رسانه‌ای خود تبعاتی برای سینمای ایران در طول سال داشت. اصحاب رسانه‌ و منتقدان در مقایسه با آثار برتری که در جشنواره وجود دارد به آثار متوسط نمره پایین می‌دهند و به تعبیری نسخه این فیلم‌ها در جشنواره پیچیده می‌شود یعنی هریک از آثار تحت الشعاع دیگری قرار می‌گیرد.

این نوع نگاه باعث می‌شد تکلیف فیلم‌هایی از این دست برای اکران عمومی در طول یک سال مشخص شود. مردم هم براساس نگاهی که به فیلم‌ها در جشنواره وجود داشته است، در طول سال آثار را برای دیدن انتخاب می‌کردند در نتیجه برخی فیلم‌های خوب که به هردلیل در جشنواره مورد استقبال قرار نگرفته بودند در زمان اکران هم مورد بی‌مهری قرار می‌گیرفتند.

همه این اتفاقات در نهایت باعث شده بود که تکلیف سال سینمای ایران در ۱۰ روز جشنواه فیلم فجر مشخص شود و یکی از مهم‌ترین دلایل کمتر کردن بخش‌ها و تعداد فیلم‌های جشنواره این بود که آثار زیادی برای اکران و اقبال در طول سال سینمایی نیز باقی بماند و اینگونه نباشد که هر فیلمی در جشنواره فیلم فجر مورد استقبال قرار گرفت در اکران عمومی هم موفق باشد و برعکس.

منتقدان و اهالی رسانه و مردم در دوران جشنواره تعداد زیادی فیلم را در کنار همدیگر می‌دیدند که این امر باعث می‌شد، فیلم‌ها تحت تاثیر یکدیگر و متاثر از فضای جشنواره مورد قضاوت قرار گیرند ولی در سیاست جدید این اتفاق نخواهد افتاد.

* حال معتقدید که این پیش‌داوری در جشنواره امسال محقق نمی‌شود و سال سینمایی پیش‌رو پرشور خواهد بود و فیلم‌ها اکران‌های موفق‌تری خواهند داشت؟

- امسال ۹۶ فیلم به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که ۳۳ فیلم از این تعداد در جشنواره حضور دارد و از ۶۳ فیلم رونمایی نخواهد شد.

این یعنی اینکه رسانه‌ها هم خبردار نمی‌شوند که این تعداد از فیلم‌ها از چه جنس آثاری هستند.

این فیلم‌ها در زمان خودشان رونمایی می‌شوند و این شانس را دارند که در کنار تنها چند فیلمی که همزمان با آنها اکران می‌شوند، مورد قضاوت قرار گیرند.

باز هم تاکید می‌کنم یکی از آسیب‌های برگزاری جشن در سطح گسترده این بود که به سینمای ایران در اکران عمومی لطمه وارد می کرد؛ چراکه اصرار بود تعداد بالایی از فیلم‌ها در ویترین جشنواره جا گیرد.

* آیا مصداقی هم برای صحبت‌های خود مبنی بر اینکه بالا بودن آثار در جشنواره موجب لطمه زدن به اکران فیلم در طول سال می‌شد، دارید؟ چون اگر سطح کیفی آثار پایین باشد در اکران عمومی هم دیده نمی‌شوند.

- مصداق صحبت‌های من اظهارات پخش‌کننده‌های فیلم‌ها است. آنها معتقدند نقد مثبت و یا منفی که در ایام جشنواره فجر بر فیلم‌ها نوشته می‌شود به سینمادارها این خط را می‌دهد که کدام فیلم خوب و کدامیک متوسط و ضعیف است و بعد همین سینماداران فیلم‌هایی را که درباره آنها به لحاظ کیفی و محتوایی نقد منفی نوشته شده باشد برای نمایش به ویژه در شهرستان‌ها نمی‌پذیرند. این در حالی است که شاید اگر فیلم‌ها دچار قضاوت زودهنگام نشوند، در اکران به فروش خوبی دست یابند.

جشنواره فیلم فجر باعث می‌شود آثار با هم و در کنار هم مقایسه شوند و در این روند فیلم‌های متوسط آسیب جدی می‌خورند.

در سیاست جدید، فیلم‌های متوسط وارد جشنواره نشدند و می‌توانند زمان رونمایی‌شان در اکران عمومی مورد استقبال قرار گیرند. با این رویکرد رونمایی، فرش قرمز و افتتاحیه در زمان اکران معنا پیدا می‌کند با این حساب در طول سال آینده هر ماه یکی - دو فیلم جدید رونمایی می‌شود.

ادامه دارد...