نویسندگانی که در سال ۹۰ جاودانه شدند

نویسندگانی که در سال ۹۰ جاودانه شدند تهران - سال ۹۱ در حالی آغاز شد که همچون سالهای گذشته، جای خالی برخی قلم بدستان در عرصه شعر و ادب بیش از پیش احساس می شد؛ گرچه این نام آوران از میان ما رفته اند اما آثار برجای مانده آنان در برگ برگ تاریخ ادبی کشور جاودانه است.

از دست دادن چهره هایی همچون سیمین دانشور خالق رمان 'سووشون' و ابراهیم یونسی نویسنده و مترجم در سال ۹۰، برای جامعه ادبی کشور با اندوه و تاسف فراوان همراه بود.

گرچه نوشتن از مرگ نام آوران همیشه سخت است، اما یادآوری آنان تاکیدی بر توجه بیش از پیش مسوولان به بزرگان عرصه های مختلف است.

گرچه این بزرگان دیگر در میان ما نیستند، اما آثار برجای مانده از آنان در برگ برگ تاریخ علمی و ادبی کشور ماندگار خواهد ماند.

در ادامه این سطور، فهرست نویسندگان و ادیبانی که در سال ۹۰ دار فانی را وداع گفته اند، به همراه، مختصری از زندگینامه آنها ارائه می شود:

'حمید کرمی' شاعر، نویسنده، مصصح و محقق معاصر یکی از این بزرگان است که نهم فروردین ماه ۹۰ براثر سکته‌ قلبی در سن ۴۹ سالگی دار فانی را وداع گفت.

"از دست دادن چهره هایی همچون سیمین دانشور خالق رمان 'سووشون' و ابراهیم یونسی نویسنده و مترجم در سال ۹۰، برای جامعه ادبی کشور با اندوه و تاسف فراوان همراه بود"

'بر شانه‌های کوهستان'، 'سایه روشن‌های ویدر'، 'حکایت‌های شاعران'، تصحیح دیوان ناصرعلی فرهندی از شاعران پارسی گوی هند از جمله آثار این نویسنده به شمار می رود.

وی در زادگاهش 'ویدر' در استان مرکزی به خاک سپرده شد.

* 'میرصالح حسینی'، مترجم شاهکار ادبی 'حیدربابایه سلام'

میرصالح حسینی شاعر و محقق معاصر از دیگر چهره های ادبی است که در سن ۶۶ سالگی دیده از جهان فرو بست و در تبریز به خاک سپرده شد.

وی به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسه مسلط بود و با نخستین ترجمه منظومه 'حیدربابا یه سلام'، شاهکار ادبی استاد شهریار، به فارسی روان، شناخته شد.

از جمله آثار او می توان به 'لیلی و مجنون فضولی'، 'درد مشترک'، 'شرحی بر شمشیر و قلم ختایی' (شاه اسماعیل صفوی)، 'شرحی سطری بر آثار سهراب سپهری' و ترجمه رباعیات خیام به ترکی و عربی مزین به تابلوهای قربانعلی اجلی را اشاره کرد.

همچنین تصحیح دیوان شاه اسماعیل صفوی (ختایی) آخرین اثر منتشر شده اوست.

** درگذشت 'محسن‌ اردبیلی' صاحب ۲۰ اثر تالیفی در حوزه تاریخ

'محسن اردبیلی' از فعالان تدوین کتاب‌های تاریخی زنجان نیز از دیگر چهره های ادبی کشور است که در ۲۰ تیر سال ۹۰ درگذشت. اردبیلی صاحب ۲۰ کتاب تالیفی در زمینه‌های تاریخی بود.

* شاعر 'شعر گلزار بهشت'

'اسماعیل ططری' نماینده دوره‌های چهارم و ششم مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی نیز در هشتم مرداد سال ۹۰ در سن ۵۷ سالگی دار فانی را وداع گفت.

وی کتاب 'شعر گلزار بهشت' را که مجموعه اشعارش به زبان‌های کردی، فارسی، لکی و عربی است، به رشته تحریر درآورده بود.

"گرچه نوشتن از مرگ نام آوران همیشه سخت است، اما یادآوری آنان تاکیدی بر توجه بیش از پیش مسوولان به بزرگان عرصه های مختلف است"

** درگذشت منتقد و نویسنده عرصه سینما

'علیرضا احمدزاده' ‌نویسنده و مدرس دانشگاه یکی دیگر از بزرگان قلم است که در سوم شهریور سال ۹۰ در سن ۴۲ سالگی به دلیل ایست قلبی درگذشت.

وی منتقد، نویسنده و مدرس دانشگاه در رشته تئاتر و سینما بود.

'تدوینگران سینما'،‌ 'آهنگسازان فیلم'، 'راشومون'، 'فرهنگ واژگان سینما'، 'فرهنگ واژگان تیاتری'، 'شبانه'، 'استخوان، فالخن و چیزهای دیگر' و 'فکر کردن ممنوع' از آثار چاپ شده وی محسوب می‌شود.

** نخستین سردبیر اجرایی روزنامه ایران

'حسین الهامی' نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار نیز در ۱۳ شهریور سال ۹۰ رخ در نقاب خاک کشید. او در سال‌های پیش از انقلاب با مجله‌ها‌ی 'روشنفکر' و 'سپید و سیاه' همکاری داشت و نخستین سردبیر اجرایی روزنامه ایران بود.

** 'محمدحسین آریا' مترجم و مولف حوزه تاریخ

محمدحسین آریا مولف و مترجم در حوزه‌ تاریخ در نیمه شهریور سال ۹۰ از دنیا رفت.

از آثار وی می توان به ترجمه 'تمدن مغرب‌زمین' نوشته اشپیل فوگل، 'تمدن‌های عالم' تالیف فیلیپ آدلر، 'ساندینو' تالیف گئورک سلسر، 'بررسی تاریخ تمدن' تالیف آرنولد توینبی، 'گاندی زندانی امید' نوشته جودیت براون، 'برخورد آرای مسلمانان و مسیحیان' تالیف مونتگمری وات و 'مسلمانان در اروپا' تالیف برنارد لوییس اشاره کرد.

** 'عظیم خلیلی' خالق مجموعه شعر عاشقانه

عظیم خلیلی دیگر شاعر در گذشته در سال ۱۳۹۰ بود که ۱۶ مهر ماه دیده از جهان فرو بست. وی مجموعه‌های شعری را از جمله 'عاشقانه'‌، 'موج'،‌ 'شال' و 'ماهیگیر و دریا' در کارنامه هنری خود دارد.

** درگذشت 'یحیی شیدا' شاعر تبریزی

یحیی شیدا شاعر تبریزی در سن ۸۷ سالگی پس از ۶۰ سال کار فرهنگی در مهر سال ۹۰ بر اثر کهولت سن در منزل شخصی خود در تبریز درگذشت.

"گرچه این بزرگان دیگر در میان ما نیستند، اما آثار برجای مانده از آنان در برگ برگ تاریخ علمی و ادبی کشور ماندگار خواهد ماند"

از آثار و تالیفات وی می‌توان به فرآورده‌ها، در زوایای تاریخ نثر، تلواسه‌ها، قصاید، غزلیات، پسرخان، دریای متلاطم، جنایات زن یا شاهکارهای طبیعت، ادبیات اوجاغی در سه جلد، اودلار وطنی، اودلی سوزلر، اون جزوه و بی ریانین اوره ک سوزلری اشاره کرد.

** 'عبدالله نورانی' مصحح متون فلسفی

عبدالله نورانی کتابشناس و مصحح متون فلسفی و کلامی شیعه، نیز هشتم آبان ‌ماه درگذشت.

از جمله‌ آثار وی می توان به تصحیح 'فرائد الاصول' نوشته مرتضی بن محمدامین انصار، 'سلم السماوات' تالیف ابوالقاسم بن ابی‌حامد انصاری و 'شرح هدایه ملاصدرا شیرازی' از احمد بن محمد حسینی اردکانی اشاره کرد.

** 'عباس اسلامی' متخلص به 'بارز' شاعر آذربایجانی

عباس بارز شاعر آذربایجانی از دیگر چهره های ادبی است که در آبان سال گذشته در شهرستان اهر چشم از جهان فروبست.

گل‌های رنگارنگ، ائل داغینا سلام و یاسلی ساوالان از جمله آثار وی محسوب می شوند.

** کوچ خانوادگی یک شاعر

در آذر سال گذشته نیز 'غلامرضا بروسان' یکی از چهره‌های شعر معاصر فارسی همراه با همسر و دختر کوچکش در سانحه رانندگی جان خود را از دست داد.

بروسان برنده جایزه شعر خبرنگاران و دومین دوره شعر نیما بود و از او نزدیک به پنج کتاب منتشر شده است.

از وی، گزیده‌ای از شعر مشهد به نام 'به سوی رودخانه‌ی استوک' و 'عصاره‌ی سوما'، گزیده‌ای از ریگ‌ ودا (قدیمی‌ترین کتاب مقدس موجود هندو‌ها) و 'مرا ببخش خیابان بلندم' گزیده شعر شمس لنگرودی منتشر شده است.

همسر بروسان، الهام اسلامی نیز از شاعران جوان کشور بود که یک مجموعه شعر به نام 'دنیا از ما چشم بر نمی دارد' منتشر کرد و نامزد دریافت جایزه شعر زنان(خورشید) و جایزه کتاب سال شعر جوان شده بود.

** درگذشت شاعر زیر شاخه های زیتون

'عبدالرضا قناد دزفولی' دیگر شاعری بود که ۱۸ آذر ماه در بیمارستان اروند اهواز درگذشت.

"'بر شانه‌های کوهستان'، 'سایه روشن‌های ویدر'، 'حکایت‌های شاعران'، تصحیح دیوان ناصرعلی فرهندی از شاعران پارسی گوی هند از جمله آثار این نویسنده به شمار می رود"

از این شاعر، مجموعه‌ها‌ی شعر 'زیر شاخه‌های زیتون'، 'زیر شاخه‌های کاج'، 'زیر شاخه‌های نخل' و 'بانوی هزار آیینه' برجا مانده است.

** 'فریدون فریاد' و مرگ در غربت

از دیگر درگذشتگان سال ۱۳۹۰ باید از 'فریدون فریاد ' شاعر و مترجم ایرانی مقیم یونان نام برد که شانزدهم بهمن ماه در اثر ابتلا به سرطان و در سن ۶۲ سالگی دار فانی را وداع گفت.

فریدون فریاد، دانش‌آموخته ادبیات تطبیقی در ایران بود. کتاب 'آسمان بی‌گذرنامه' وی در سال ۱۹۹۱ در یونان منتشر شد.

وی همچنین آثار بسیاری از شاعران کلاسیک فارسی‌زبان از جمله عطار، فردوسی و خواجوی کرمانی را به زبان یونانی ترجمه کرد.

** ابرهیم یونسی نگارنده نخستین راهنمای مدون داستان نویسی

'ابراهیم یونسی' نویسنده و مترجم پیشکسوت کشور و نخستین استاندار بعد از انقلاب در کردستان نیز یکی دیگر از بزرگان عرصه ادب بود که نوزدهم بهمن ‌ماه در سن ۸۵ ‌سالگی در تهران از دنیا رفت و در شهر بانه به خاک سپرده شد. از وی بیش از ۸۰ اثر از در قالب تالیف و ترجمه به یادگار مانده است.

** در گذشت 'پرویز رجبی ' خالق هزاره های گمشده

'پرویز رجبی' از بزرگترین ایران شناسان معاصر بود که ۲۱ بهمن ‌ماه دار فانی را وداع گفت.

از جمله آثار منتشر شده وی می‌توان به 'هزاره‌های گمشده'، 'سده‌های گم‌شده'، 'ایران‌شناسی'، 'تاریخ ایران در دوره ایلامی تا پایان هخامنشیان'، 'تاریخ ایران در دوره سلوکیان و اشکانیان'، 'کریم خان زند و زمان او'، و 'از زبان داریوش' اشاره کرد.

رجبی از برگزیدگان چندین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران بود و پس از ابتلا به بیماری سرطان در سن ۷۲ سالگی در تهران درگذشت.

"* 'میرصالح حسینی'، مترجم شاهکار ادبی 'حیدربابایه سلام' میرصالح حسینی شاعر و محقق معاصر از دیگر چهره های ادبی است که در سن ۶۶ سالگی دیده از جهان فرو بست و در تبریز به خاک سپرده شد"

** درگذشت پژوهشگر دین و تاریخ اسلام

حجت‌الاسلام 'علی ابوالحسنی' نویسنده‌ و پژوهشگر دین، تاریخ اسلام و تاریخ معاصر نیز از چهره های دیگر عرصه قلم است که سوم اسفند ماه دیده از جهان فرو بست.

'مهاتما گاندی، همدلی با اسلام و همراهی با مسلمین'، 'ریشه‏های تاریخی و مبانی فقهی'، 'تحلیلی از نقش سه‌گانه شهید شیخ فضل‌الله نوری در نهضت تحریم تنباکو'، 'نگاهی به اصل ولایت، 'میعاد با استاد مطهری؛ شهید راه تطهیر سیمای فرهنگ اسلامی از زنگار غرب‌زدگی و شرق‌زدگی' برخی از آثار وی به شمار می رود.

** سیمین دانشور خالق رمان 'سووشون'

سیمین دانشور از نخستین فارغ‌التحصیلان زن دکتری ادبیات در ایران و از موفق‌ترین زنان داستان‌نویس زبان فارسی و خالق رمان‌هایی چون 'سووشون' و 'جزیره سرگردانی' و همسر جلال آل احمد از دیگر بزرگان عرصه ادبیات بود که در ۱۸ اسفند ماه در سن ۹۰ سالگی از دنیا رفت.

سیمین دانشور در سال ۱۳۲۷ توانست نخستین مجموعه داستان‌های کوتاه خود را با عنوان 'آتش خاموش' منتشر کند.

مهمترین اثر این نویسنده، رمان 'سووشون' است که نثری ساده دارد و به ۱۷ زبان ترجمه شده است و از جمله پرفروش‌ ترین آثار ادبیات داستانی در ایران محسوب می‌شود.

'شهری چون بهشت '، 'جزیره سرگردانی'، 'کوه سرگردان'، 'به چه کسی سلام کنم؟'، 'سوترا'، 'مرز و نقاب' و 'تصادف' از جمله دیگر آثار این بانوی فرهیخته است.

** در گذشت مترجم و ویراستار به نام ایرانی

'عبدالحمید روح بخشان' یکی دیگر از مترجمان و ویراستاران به نام ایران بود که در ۲۲ اسفند درگذشت.

روح ‌بخشان سال‌ها به کار روزنامه‌نگاری مشغول بود و نخستین مصاحبه خود را با امام خمینی(ره) در پاریس انجام داد که در کیهان آن روزگار به چاپ رسید.

روح بخشان همچنین بعدها در مرکز نشر دانشگاهی مشغول به کار شد و به ویراستاری و همچنین انتشار مجله لقمان به زبان فرانسه پرداخت.

از وی آثار فراوانی بر جای مانده است که از آن میان می‌توان به هفتصد مقاله در نشریات مختلف و کتاب‌های تالیفی و ترجمه مانند جلوه‌های هنر پارسی، مقدمه‌ای بر تصحیح تذکره الاولیای عطار، ویرایش و ترجمه یونانیان و بربرها، فرنگ و فرنگی در ایران، ایران فتحعلیشاهی، ویراستاری کلیله و دمنه براساس کتابتی نویافته از قرن سیزدهم اشاره کرد.

"وی به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسه مسلط بود و با نخستین ترجمه منظومه 'حیدربابا یه سلام'، شاهکار ادبی استاد شهریار، به فارسی روان، شناخته شد"

کتابخانه مجلس شورای اسلامی بخشی از کتابخانه شخصی او را که حاوی بیش از ۱۲ هزار کتاب ارزشمند بود و آثار مهم حوزه ایرانشناسی به زبان فرانسه هم در آن به چشم می‌خورد، خریداری کرد.

روح‌بخشان در ۲۲ اسفند سال ۹۰ دیده از جهان فرو بست.

از: مریم زباندان

فراهنگ ** ۱۶۳۰ **

انتهای خبر / خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) / کد خبر ۸۰۰۴۸۶۳۹