دلار را باید فراری داد - علیرضا جباری *

دلار را باید فراری داد - علیرضا جباری * تهران - ایرنا - رویکرد برخی دولت ها در کنار گذاشتن دلار از مبادلات دو و چند جانبه خود، موضوعی است که این روزها از سوی برخی کشورها مانند ترکیه، عراق، روسیه، چین و حتی برخی کشورهای دیگر در آسیا و آمریکای لاتین زیاد به گوش می رسد.

این رویکرد که به دنبال بازی های ارزی و نیز وضع تعرفه های مغایر با قانون تجارت بین الملل از سوی دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از سوی کشورهای یاد شده اتخاذ شد، بنابر اعتقاد بسیاری از کارشناسا،ن ادامه آن می تواند موجبات افول دوران طلایی و تک قطبی و نیز ' هژمونی دلار ' را در جهان فراهم سازد. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به تازگی در سخنانی در قرقیزستان گفت که آمریکا در تلاش است از طریق دستکاری ارزی در اقتصاد ترکیه خللی ایجاد کند، اما اراده ما نیز بر استفاده از ارزهای محلی و ملی استوار است. اردوغان این را هم اضافه کرد که یک بار برای همیشه باید به تک قطبی بودن دلار پایان دهیم.این سخنان رئیس جمهوری ترکیه که آمریکایی را به ' گرگ های وحشی ' نیز تشبیه کرد، در پی افزایش تنش میان آنکارا - واشنگتن هر چند به نظر امری عادی و قابل انتظار بشمار می رود، اما اگر همانطور که اردوغان عنوان کرد، دلار از داد و ستدهای ترکیه حذف و فراری داده شود، با شیوه ای که عراق نیز آن را به تازگی در معامله با ایران در پیش گرفت و انتظار می رود روسیه و چین نیز بزودی به این کمپین بپیوندند، به صراحت می توان گفت که بخشی از زنجیره سلطه دلار در منطقه آسیای دور و غرب آسیا قطع و پاره خواهد شد.امری که اگر به درستی اجرا و هدایت شود و روسیه و چین نیز از آن حمایت کنند، می تواند موجب فرار زودرس دلار از زنجیره داد و ستد جمعیتی بالغ بر دو میلیارد نفر از مردم جهان از شرق تا غرب آسیا را شود.این موضوع می تواند در زمانی نه چندان زیاد، به فاجعه ای برای دولت ایالات متحده تبدیل شود، دولتی که خود از برخی کاستی ها در عرصه بیکاری و رکود رنج می برد و به لطف رسانه های هماهنگ تاکنون زیاد به آن پرداخته نشده و کاخ سفید نیز به همین علت تاکنون و تنها به لطف سیطره دلار بر بازارهای جهانی توانسته از آثار و تبعات آن فرار کند.بدون تردید گره خوردن اقتصاد و تجارت جهانی به دلار آمریکا امروزه به مشکلی بزرگ برای بسیاری از دولت ها، موسسات و نهادهای ملی و تجاری جهان تبدیل شده و اگر این روند تا یک دهه دیگر ادامه یابد، بروز جنگ های سخت اقتصادی که ممکن است در پاره ای از موارد نیز به جنگ های گرم تبدیل شود، امری دور از انتظار در سطوح مختلف جهانی نباشد.برای توضیح این امر لازم است نگاهی کوتاه به هژمونی و تسلط دلار در بازار انرژی و نفت و نیز ذخیره ارزی کشورها بیندازیم.برای همگان روشن است که نقش دلار به عنوان ارز انحصاری در مبادلات بازار نفت و نیز ارز ذخیره نزد عموم کشورهای جهان به طور عملی مکانیزمی برای برتری ایالات متحده آمریکا در حوزه های اقتصادی و نظامی است. به عبارت دیگر هرگونه برتری و تسلط آمریکا بر پایه های دلار استوار است و بدون دلار هرگز نخواهند توانست برتری خود را در جهان حفظ کنند.

"به عبارت دیگر هرگونه برتری و تسلط آمریکا بر پایه های دلار استوار است و بدون دلار هرگز نخواهند توانست برتری خود را در جهان حفظ کنند"به همین علت است که حفظ موقعیت برتر دلار در صدر اولویت­‌های سیاست خارجی آمریکا قرار دارد.برخی کارشناسان به همین علت معتقدند که اساسا آمریکا برای حفظ نقش دلار به عنوان ارز انحصاری در مبادلات بازار نفت و ارز ذخیره‌ کشورهای جهان به مداخلات نظامی در بسیاری از نقاط جهان از جمله منطقه خاورمیانه روی آورده است .مبانی این رویکرد دولتمردان آمریکایی پیشتر از سوی نظریه پردازانی مانند ' ویلیام کلارک ' و ' هزل هندرسون ' زمانی که وی ساختار مبادلات مالی و اقتصادی جهان را به یک 'کازینو ' تشبیه کرد، فرمول­‌بندی شد.کارشناسان حوزه اقتصاد سیاسی می گویند قریب به ۷۰ درصد مبادلات تجاری از سوی کشورهای جهان با دلار انجام می­‌پذیرد، در حالی­که ارزش کل صادرات آمریکا به جهان تنها یک سوم این میزان است. حال سوال اینجاست اولا چگونه می توان این تفاوت را توجیه کرد و اساسا این امر چگونه می تواند محقق شود، درحالی که میزان دلارهای موجود در چرخه مبادلات جهانی ( صرف نظر از میزان آن در داخل خود آمریکا) بسیار محدود تر از آن است که برخی می اندیشند.پاسخ به این سوال تا حدودی می تواند شعبده بازی ارزی آمریکا را برملا سازد و اگر کشورهایی در جهان بخواهند به مقابله با این شعبده و ترفند ارزی بپردازند، یا باید خود را آماده جنگ نظامی کنند یا مانند ترکیه، ایران، روسیه، چین و بسیاری از کشورهای دیگر بوسیله ابزارهایی مانند تحریم و غیره به جنگ اقتصادی تهدید شوند.بدون تردید هژمونی دلار از آن­جا ناشی می‌­شود که همه کشورها خواسته یا ناخواسته پذیرفته اند درآمد و دارایی خود را در اختیار ایالات متحده آمریکا قرار دهند ! چرا که باید بپذیریم در جهان کنونی علاوه بر اینکه مبادلات نفت و انرژی در انحصار دلار است، ضمنا عمده کشورها تلاش می کنند تا ارز ذخیره در نظام بانکی خود را نیز به دلار تبدیل کنند و می کوشند کالاهای صادراتی خود را تا حداکثر ممکن به دلار بفروشند تا از این طریق بتوانند مایحتاج انرژی و سایر اقلام حیای خود را با دلار تهیه کنند.این زنجیره و مکانیزم زمانی به اوج سودهی خود برای آمریکا کمک می کند که بدانیم با مکانیزمی که خود آمریکایی ها آن را تعریف کرده اند و دولت های بسیاری نیز از آن تبعیت می کنند، بانک‌­های مرکزی کشورهای جهان ذخائر ارزی خود را ابتدا به دلار تهیه می کنند اما همین کشورها دلارهایشان را نیز در صندوق خود نگاه نمی­‌دارند، بلکه به منظور کسب درآمد و جلوگیری از ریسک­‌های ناشی از نوسانات بازار ارز، بخش قابل توجهی از آن ­را با خرید اوراق مشارکت بهادار در آمریکا سرمایه گذاری می کنند.این شرایط به آنها این فرصت را می دهد که بتوانند با تکیه بر درآمدهای حاصل از انباشت دلار در داخل، هزینه سنگین اقدامات مخرب خود را در حوزه های مختلف سیاسی، نظامی و تجاری در سطح جهان و به خصوص رویارویی با یک کشور دیگر را تامین کنند.هر چند بسیاری از موسسات مالی، پولی و اقتصادی در سطح جهان به نوعی به شیوه کنونی داد و ستد بر مبنای دلار عادت کرده و آن را پذیرفته اند، اما آنها نیز به خوبی بر این نکته واقف شده اند که دلار آمریکا که با روندی رو به تزاید در حال وارد آوردن فشارهای ناشی از ماهیت سلطه گری خود به اقتصاد جهانی است، دیری نخواهد گذشت که مشکلات بیشتر و بزرگتری را بر سر راه تجارت بین الملل قرار خواهد داد. به عبارت دیگر، ورشکستگی بخش بزرگی از بدنه تجاری جهان در آینده امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.بدیهی است که در این مسیر اقتصادهای نوپا و نوظهور مانند ترکیه ضربه پذیرتر از دیگران خواهند بود، چرا که ایالات متحده آمریکا هر وقت که خواسته توانسته ضربه ای جبران ناپذیر بر پیکره کشورهای مستقل یا کشورهایی که مسیر استقلال را برای حرکت خود انتخاب کرده اند، وارد کند و نمونه بارز آن را امروزه می توان در سراسر جهان از آمریکای لاتین گرفته تا اروپا و کشورهای آسیای دور یافت.ترکیه نیز یکی از این کشورهاست که طی ماه های اخیر، آمریکا با وضع برخی تعرفه ها بر کالای ساخت آن کشور، عملا شرایط کاهش ارزش لیر ترک در برابر دلار را فراهم کرد تا جایی که به همین علت و برخی مسائل در حوزه سیاسی و نظامی روابط آنکارا - واشنگتن رو به سردی و در پاره ای از موارد رو به تیرگی گذاشت.و شاید به همین علت بود که اردوغان در سخنان دیگری تاکید کرد که کشورش مصمم به دستیابی به استقلال اقتصادی به ویژه در زمینه صنایع دفاعی است و اقتصا ترکیه از مرحله فعلی عبور خواهد کرد و قدرتمند تر از گذشته خواهد شد.اما صرف نظر از اینکه اختلاف ارزی و بعضا سیاسی نظامی ترکیه و آمریکا به کجا خواهد انجامید و اساسا چرا شکل گرفت، مهمترین نکته ای که در پی این اختلاف و سایر اختلافاتی که ایالات متحده با کشورهایی مانند روسیه، ایران، چین و برخی کشورهای ریز و درشت منطقه ایجاد کرد، می توان به کم رنگ شدن نقش دلار در مراودات اقتصادی این کشورها اشاره کرد. این امر موجب سردرگمی دلار در بخشی از جغرافیای اقتصادی در جهان شده و بدون تردید مشکلات عدیده ای را در آینده ای نه چندان دور برای دولت آمریکا ایجاد خواهد کرد، اگر چه تاکنون مقامات کاخ سفید درباره این موضوع سخن زیادی به میان نیاورده و به مشکلات ارزی خود که در پی وضع تعرفه ها با سایر کشورها اتفاق افتاده، اشاره و اذعان نکرده اند چرا که بروز هر گونه خلل در مکانیزم سیطه دلار می تواند اثرات متقابلی را بر خود آمریکا نیز تحمیل کند.برای مثال اگر تجارت و اقتصاد جهانی را مانند یک زنجیر که با محوریت دلار آمریکا در پهنه جهانی گسترده شده فرض کنیم، بدون تردید جدا شدن حتی یک حلقه کوچک از این زنجیره نیز برای صاحبان این رشته بلند، فاجعه بار خواهد بود.حال اگر چند کشور به صورت متحد و یکپارچه تصمیم بگیرند که خود را از وابستگی و اعتیاد به دلار آمریکا برهانند، بدون شک این امر تزلزل دلار را در پی خواهد داشت. البته این امر مشروط به آن است که این کشورها برای رهایی از وابستگی به دلار تلاش نکنند، خود را وابسته ارز بیگانه دیگری مانند یورو کنند.

بنابراین برای مصون ماندن از عوارض این ترک اعتیاد، باید به یک ارز نزدیک به خود و البته مورد اتفاق اتکا کرده یا به ایجاد یک ارز جدید بیندیشند.البته باید در نظر داشت که تغییرات نرخ ارز که گاه به یک ابزار سیاسی در حوزه تجاری برای برخی دولت ها تبدیل می شود، ممکن است در پاره ای از موارد کارکرد اصلی خود را از دست داده و به جای استفاده از کارکرد ذاتی و بیرونی آن به عنوان یک کالا تعریف شود که در این صورت دولت ها برای کنترل التهابات بازار و پایش ارزش اصلی ارز به سمت بازی با آن در بازارهای داخلی رفته و همین امر موجبات افزایش سلطه گری ارزی مانند دلار را بدون آنکه حتی کشور مبدا در جریان باشد، به دنبال خواهد داشت. بر این اساس، اگر چند دولت اراده کنند که خود را از هژمونی دلار خارج سازند، باید تمامی آنها با تعریف مکانیزمی متعهد شوند که از هرگونه ' بازی ارزی ' چه در داخل و یا خارج از کشور خود بپرهیزند.* کارشناس مسایل سیاسی

انتهای پیام /*

برچسب ها

اقتصاد

ترکیه

حذف دلار

ارسال دیدگاه ها برای ارسال دیدگاه از فرم پایین صفحه استفاده کنید

فرستنده

*

*

پست الکترونیک کد امنیتی ارسال یادداشت ارسال نظر

*

موضوع از شما گزارش از ما

سخن شما با مسئولین

دیدگاه شما با موفقیت ارسال شد.

ارتباط با سردبیر newsroom@irna.ir

تماس بی واسطه با مسئولین

گالری تصاویر پربیننده

نگرانی ترامپ از شکست کامل تروریست های سوریه

هیلی: همه چشم ها به اسد، روسیه و ایران است

معاون سابق ستاد کل ارتش اسرائیل:

تصور سقوط حکومت ایران خیالی واهی است

در روزهای آینده؛

خودروسازان ۹۰ هزار خودرو می فروشند

ترامپ از نامزدی کری برای ریاست جمهوری استقبال کرد جدیدترین مطالب سایت

سفیر چین در تهران:

برجام را حفظ و اجرا می کنیم

رئیس اداره مسلمانان قفقاز:

دینداران مراقب اختلاف افکنی دشمنان میان شیعه و سنی باشند

طنازی هدایت در بوته نقد:

حیف که هدایت خندیدن بلد نبود

خدمات دهی به رزمندگان و ایثارگران افزایش می یابد

راه حلی برای یک معضل مهم؛

صندوق‌های بازنشستگی، بحرانی که روزبه روز بزرگتر می‌شود موضوعات مرتبط

• بین الملل
• خاورمیانه

دسترسی سریع

• صفحه اصلی
• RSS
• آخرین خبرها
• پیوندها
• ارتباط با ما
• عناوین کل اخبار
• عناوین برگزیده

خبرها

• سیاسی
• اقتصادی
• اجتماعی
• فرهنگی
• علمی
• ورزشی
• خارجی
• استانها
• پژوهش
• عکس

چند رسانه ای

• عکس
• فیلم
• صدا
• داده نما

ثبت نام در خبرنامه آدرس ایمیل معتبر نیست!

• سیاسی
• اقتصادی
• اجتماعی
• فرهنگی
• علمی
• ورزشی
• بین الملل
• استان ها
• پژوهش
• اخبار مهم
• ویژه ها
• نقد و نظر
• رسانه ها
• گزارش و میزگرد
• تازه های پژوهش
• مرورمطبوعات
• گفت و گو

فارسی | English | العربیة | Türkçe | Español | Pусский | اردو | Deutsch | Français

بالای صفحه

خبر گزاری جمهوری اسلامی   پست الکترونیک :

irna@irna.ir

© کلیه حقوق این سایت متعلق به خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع آزاد است.