روز هوای پاک و هوای ناپاک پایتخت

سرویس اجتماعی «فردا»؛ «از ابتدای سال تاکنون تنها ۲ روز هوای پاک، ۱۱۱ روز هوای سالم، ۱۸۶ روز هوای ناسالم و ۳ روز هوای بسیار ناسالم در تهران را پشت سر گذاشته‌ایم». این جمله‌ای است که مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از آمار روزهای آلوده تهران می‌دهد.

شاید گوش‌های پایتخت نشینان که در چند سال اخیر نفس‌هایشان هم به شمارش افتاده، به این جملات عادت کرده باشد، جملاتی که مسئولان هر از چند گاهی با اعلام آن، تاکید می‌کنند که «مردم» در جهت کاهش آلودگی بکوشند و البته استاندار تهران هم گفته که چاره‌ای جز دعا برای برطرف شدن آلودگی هوا وجود ندارد.

اگرچه آلودگی هوای پایتخت سابقه‌ای ۵۰ ساله دارد اما همین که در چندسال گذشته میزان آلاینده‌ها از مرز اضطرار گذشت و به مرحله بحرانی رسید محققان اعلام کردند ریه یک کودک دوساله تهرانی از ریه پیرمردان ۸۰ساله که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند، آلوده‌تر است.

براساس تعاریف سازمان جهانی بهداشت دو درصد از کل مرگ ومیرهای ناشی از عوارض قلبی در شهرهای آلوده به طور مستقیم و غیرمستقیم مربوط به آلاینده‌های هوا است.

"سرویس اجتماعی «فردا»؛ «از ابتدای سال تاکنون تنها ۲ روز هوای پاک، ۱۱۱ روز هوای سالم، ۱۸۶ روز هوای ناسالم و ۳ روز هوای بسیار ناسالم در تهران را پشت سر گذاشته‌ایم»"در شهرهای آلوده متوسط سالانه بستری بیماران قلبی به علت آلودگی مونوکسید کربن ۶۸ درصد افزایش می‌یابد.

از آنجایی که میل ترکیب CO با هموگلوبین ۲۰۰ برابر اکسیژن است با ایجاد ترکیب پایدارکربوکسی هموگلوبین میزان اکسیژن رسانی به بافت بدن کاهش یافته و به تناسب درصد آلودگی علایمی نظیر سرگیجه سردرد، خواب‌آلودگی و در موارد شدید‌تر مرگ بروز می‌کند. چنانچه افراد در ایام سال با بیش از حد مجاز آلاینده CO مواجه باشند، مرگ و میر افراد ۳۰ تا ۶۵ ساله تا ۱۱ درصد افزایش می‌یابد.

مرگ‌و‌میر در اثر آلودگی هوا چندی است به رغم اعلام سازمان‌های جهانی، از سوی مسئولان دولتی با آماری مستند ارائه نمی‌شود. هرچند محسنی بندپی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت، پزشکی قانونی را مسئول ارائه آمار در این باره می‌داند اما محمود خدا دوست رئیس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی کشور پیش از این، این موضوع را رد کرده و گفته است: «هیچ مرجع و دستگاهی که بتواند مرگ ناشی از تاثیر مستقیم آلودگی هوا را تشخیص دهد وجود ندارد و تحقیقات نشان داده که ریه افراد سیگاری که در شمال کشور زندگی می‌کنند با ریه افراد غیرسیگاری در تهران از نظر بیماری و مصدومیت برابر است.

از سویی دیگر حسن بیادی می‌گوید: افرادی که می‌گویند آلودگی هوا موجب مرگ نمی‌شود در روزهایی که آلودگی زیاد است بهتر است به بهشت زهرا (س) سری بزنند تا ببینند که میزان افرادی که در این روز‌ها فوت می‌کنند به ویژه بیماران قلبی و عروقی، ۳۰ نفر بیشتر شده است.

» قرار بود ظرف ۱۰ سال، وضعیت هوای تهران ساماندهی شود و تا سال ۸۸ به حالت استاندارد برسد. تاکید برنامه‌های دوم تا چهارم توسعه نیز بر این است که دولت متولی مستقیم کاهش آلودگی هواست و موظف است این آلودگی را کاهش دهد و این یعنی هر آلاینده سالیانه یکبار فقط اجازه دارد از حد مجاز بالا‌تر رود. اما آلودگی هوا که همه صاحبنظران معتقدند باید از منابع تولید کننده آن کنترل شود هر روز دشمنی قوی‌تر و بزرگ‌تر می‌شود.

معصومه ابتکار رئیس کمیته محیط ‌زیست شورای اسلامی شهر تهران می‌گوید که دولت فاقد برنامه اجرایی برای کاهش آلودگی هوای کشور است.

"این جمله‌ای است که مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از آمار روزهای آلوده تهران می‌دهد"چرا که آنچه در نحوه اداره و سخن گفتن مسئولان سازمان حفاظت از محیط ‌زیست مشخص است نشان می‌دهد این مسئولان با وجود قوانین و اسناد بالادستی مشخص در زمینه کاهش آلودگی هوا، هیچ برنامه عملیاتی برای این منظور طراحی نکرده‌اند.

تهرانی‌ها در حالی هر روز هوای ناسالم را به ریه‌های خود می‌کشند که به گفته مهندس سید جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، «۱۴۷دستگاه واگن مترو در گمرک خاک می‌خورد.» اما مردم همچنان چشم به راه تامین اعتبار برای ترخیص این واگن‌ها هستند. این در حالی است که از راهکارهای کاهش آلودگی هوای پایتخت و یکی از اصلیترین محورهای طرح جامع کاهش آلودگی این کلانشهر، توسعه حمل و نقل عمومی است. از سوی دیگر محمدجواد محمدی‌زاده رئیس سازمان حفاظت محط زیست وقتی درباره وضعیت عملکرد نهادهای دخیل در کاهش آلودگی هوای کلانشهر‌ها، اظهارنظر می‌کرد، ‌ توپ را به زمین شهرداری تهران انداخت و گفت: «همه خوب عمل کرده‌اند جز شهرداری تهران!»

ابتکار می‌گوید: رد پای پرداخت نشدن پول مترو در آلودگی هوای تهران کاملا هویداست. کاملا مشخص است که خلف وعده دولت در پرداخت سهم مترو و حمل و نقل عمومی کلانشهر‌ها باعث شده تا این سیستم در کشور از کارایی لازم برخوردار نباشد.

ارتقای کیفیت سوخت، تولید خودروهای استاندارد، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده و کمک به گسترش سیستم حمل و نقل عمومی اولین و مهم‌ترین اقداماتی است که مسئولان دولتی باید برای رهایی از این معضل به کار برند اما نه تنها این مهم در چند وقت احیر محقق نشده است که هر روز شاهد ارائه طرح‌هایی که پیش بی‌نتیجگی آن مشخص است، هستیم. طرح‌هایی همچون آبپاشی کردن تهران با ۵ فروند هواپیمای سمپاشی، بارور سازی ابر‌ها و... که میلیارد‌ها تومان نیز هزینه مطالعات آن شده است.

همانگونه که آیت الله محسنی گرکانی رئیس دیوانعالی کشور می‌گویند، هوای پاک و آب سالم متعلق به همه مردم اعم از دارا و ندار است و دولت باید به این مساله اهتمام ویژه داشته باشد. زیرا «وقتی بدن سالم شد عقل هم سالم می‌شود و نشاط در جامعه حاکم می‌شود».