چه کسانی از رانت برنج بهره می‌برند

به گزارش خبرنگار ما، از مدتی پیش بازار برنج بدون هیچ مقدمه‌ای آشفته شده و قیمت‌ها در آن افزایش یافته است.

این در حالی است که دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت نسبت به تامین کافی و بیش از نیاز کالاهای اساسی و از جمله برنج بارها اطمینان داده و روند تخصیص ارز مرجع به آن نیز ادامه دارد.

با این حال به نظر می‌رسد دلالان و شایعه‌سازان این بار به سراغ بازار نسبتا آرام و بی‌حاشیه این کالای اساسی آمده و با استفاده از روش‌های قدیمی خود، در غیاب نظارت موثر و بیش‌از حرف سازمان حمایت در حال آشفته کردن آن هستند.

این روش قدیمی نیز به این صورت انجام می‌شود که ابتدا شایعاتی در بازار مبنی بر کمبود برنج و احتمال افزایش قیمت آن پخش و مردم را ترغیب به خرید بیش از نیاز این محصول می‌کنند؛ همزمان ورود برنج به بازار را نیز با روش‌هایی نظیر کم‌فروشی، احتکار و... کاهش می‌دهند.

"به گزارش خبرنگار ما، از مدتی پیش بازار برنج بدون هیچ مقدمه‌ای آشفته شده و قیمت‌ها در آن افزایش یافته است"

در نتیجه قیمت‌ها افزایش می‌یابد و مثلا برنج خارجی از کیلویی ۲۰۰۰ تومان به ۳۵۰۰ و حتی ۴۰۰۰ تومان می‌رسد سپس همان شایعه‌اندازان محموله‌های برنج خود را با قیمتی ارزان‌تر از بازار مثلا در حد ۳۰۰۰ تومان و با هزاران منت و برچسب ارزان و حراج و تعاونی و... به بازار عرضه کرده و سودهای میلیاردی به جیب می‌زنند.

جالب اینجاست که از این محل، آستانه قیمت برنج را نیز به پله‌های بالاتر افزایش می‌دهند. این روش در اکثر کالاهای اساسی و غیراساسی در یک سال اخیر اجرا شده و با وجود روشن بودن مکانیسم و تکرار آن روشن نیست چه عواملی پشت پرده اجرای این سناریوهاست و چرا سازمان حمایت در برخورد با آنان کوتاهی می‌کند، به طوری که در چند روز اخیر حتی از صدور یک اطلاعیه ساده نیز دریغ ورزیده است تا جو آشفته بر بازار برنج به حال خود رها شود.

نقش دولت

با این حال ماجرای اخیر افزایش قیمت برنج با ماجراهای مشابه خود یک تفاوت اساسی دارد و آن ردپای کاسبی و سودخواهی خارج از قاعده فروشندگان عمده در عرضه برنج است.

بدیهی است که برنج به عنوان یک کالای اساسی از ارز مرجع به قیمت ۱۲۲۶ تومان برخوردار است و دیروز قطع ارز مرجع به واردات این کالا نیز قویا تکذیب شد.

حال باید پرسید چرا برنج‌های وارداتی هم توسط خود دولت و هم سایر عرضه‌کنندگان غیردولتی به قیمت‌های نجومی عرضه می‌شود؟ چرا سازمان حمایت قیمت رسمی انواع برنج وارداتی با ارز مرجع را اعلام و بر اعمال آن نظارت نمی‌کند؟

در تائید این ابهامات، دیروز جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج به عنوان یکی از تشکل‌های بخش خصوصی فعال در بازار این کالا گوشه‌‌هایی مختصر اما صریح از عملکرد واردکنندگان برنج را که قاعدتا با تائید دولت به ارز ۱۲۲۶ تومانی دسترسی دارند، اعلام کرده است.

بر اساس گفته‌های این مقام صنفی با وجود آن که قیمت تمام شده واردات هر کیلو برنج با ارز مرجع ۲۰۰۰ تومان است، اما دولت آن را هر کیلو ۲۸۵۰ تومان می‌فروشد که دریافت این سود ۸۵۰ تومانی یا حدودا ۴۰ درصدی در هر کیلو توسط دولت از مردم جای سوال دارد؛ چرا که قاعدتا هدف دولت از واردات کالاهای اساسی نباید کسب سود ـ آن هم سود بالا ـ باشد.

علیزاده شایق در ادامه به کسب سودهای میلیاردی دلالان و عوامل غیردولتی از برنج‌های وارد شده با ارز ۱۲۲۶ تومانی اشاره و برآورد می‌کند با توجه به فروش کیلویی ۳۵۰۰ تومان این برنج‌ها، رانت ۱۵۰۰ تومانی موجود در هر کیلو برنج (با توجه به قیمت تمام شده ۲۰۰۰ تومانی)، ۱۲۲۵ میلیارد تومان سود فقط در ۹ ماهه امسال نصیب دلالان شده باشد.

این در حالی است که برنج‌های وارداتی گاه به قیمت ۴۰۰۰ تومان در هر کیلو نیز به فروش می‌رسد که در این صورت دلالان ۱۰۰ درصد یعنی به اندازه خود قیمت تمام شده برنج سود می‌کنند.

"این در حالی است که دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت نسبت به تامین کافی و بیش از نیاز کالاهای اساسی و از جمله برنج بارها اطمینان داده و روند تخصیص ارز مرجع به آن نیز ادامه دارد"

در این حالت می‌توان با یک محاسبه ساده دریافت، دلالان در ۹ ماهه امسال حدود ۱۶۰۰ میلیارد تومان از محل اضافه فروش واردات برنج سود کرده‌اند.

علیزاده شایق در گفت‌وگو با فارس در این باره تصریح کرد: برنج خارجی که با ارز مرجع وارد کشور می‌شود، قیمت تمام‌شده آن کیلویی ۲۰۰۰ تومان است، اما در بازار کشور کیلویی ۳۵۰۰ تومان عرضه می‌شود.

دبیر انجمن برنج افزود: این تفاوت سود به جیب واردکننده و واسطه‌هایی که در این میان برنج توزیع می‌کنند، می‌رود.

در ۹ ماهه سال جاری ۸۳۷ هزار و ۴۶۲ تن برنج به ارزش ۹۷۵ میلیون دلار معادل ۱۱۷۰ میلیارد تومان وارد کشور شده و سود ۷۵ درصدی آن نصیب واردکننده و دلال شده است.

به این ترتیب تفاوت ۱۵۰۰ تومانی در هر کیلوگرم برنج حدود ۱۲۵۵ میلیارد تومان می‌شود که نصیب دلالان شده است.

تولید برنج کشور نیز امسال به دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن رسیده که طبق نظر کارشناسان با میزان برنجی که وارد کشور شده است، بیش از نیاز کشور است.

در عین حال اقدامات دولت برای واردات برنج از هند و پاکستان هم ادامه دارد. با این حال قیمت برنج در بازار افزایش یافته و علت این افزایش و کمبود مصنوعی آن روشن نیست.

سکوت نهادهای مسوول

سکوت سازمان حمایت از مصرف‌کننده نیز در این میان قابل توجه است و مقامات این سازمان توضیح نمی‌دهند، چرا کالای اساسی به این مهمی که ارز مرجع نیز می‌گیرد، قیمت مصوب و اعلام‌شده ندارد و از بندر تا مغازه دچار چنین فاصله قیمتی هنگفتی می‌شود.

جام‌جم پیش از این گزارشی را به نقل از سازمان‌های نظارتی خود وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر کرده بود که حاکی از سوءاستفاده از کالاهای اساسی واردشده با ارز مرجع و گران‌تر فروختن آن در بازار بود.

"جالب اینجاست که از این محل، آستانه قیمت برنج را نیز به پله‌های بالاتر افزایش می‌دهند"

این گزارش بعدا و به طور تلویحی توسط سازمان حمایت تائید شد، اما از برخورد با متخلفان گزارش روشن و دارای جزئیات منتشر نشد. خبرنگار ما دیروز برای کسب نظر سازمان حمایت درباره قیمت نامتعارف برنج‌های وارداتی با ارز مرجع و نحوه نظارت و قیمت‌گذاری بر آن با این سازمان تماس گرفت و وعده پاسخ‌دهی دریافت کرد؛ وعده‌ای که تا لحظه نگارش گزارش تحقق نیافت.

توزیع سراسری برنج ارزان قیمت آرژانتینی

در همین حال رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی از توزیع برنج آرژانتینی در سراسر کشور با قیمت ۱۹۰۰ تومان در
هر کیلوگرم برای مصرف‌کننده خبر داد.

قاسمعلی حسنی در مصاحبه با واحد مرکزی خبر گفت: بر اساس سیاست‌های کلی دولت و واگذاری بخشی از اختیارات به اتحادیه کشوری بنکداران، این برنج باکیفیت به منظور حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کم درآمد از دیروز توزیع شده است.

حسنی با اشاره به این‌که سقف خرید برای هر خریدار حداکثر ۵۰ کیلوگرم است، افزود: مهم‌ترین هدف دولت از توزیع برنج ارزان آرژانتینی، شکستن قیمت کاذب برنج خارجی در بازارهای داخلی است.

رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی با اشاره به ورودی بار سنگین برنج از بنادر کشورهای مختلف به بندرهای کشورمان گفت: توزیع برنج ارزان قیمت آرژانتینی، نامحدود است.