زمینه ها و عوامل تظاهرات در ونزوئلا

نیکلاس مادورو، رییس جمهور ونزوئلا مخالفان را به اعمال خشونت و تلاش برای کودتا متهم کرده است

از اوایل ماه جاری (فوریه) تظاهرات گسترده ضد دولتی، که بزرگترین تظاهرات مخالفان دولت طی یک دهه گذشته است، ونزوئلا را در برگرفته است. ایرنه کاسلی خبرنگار بی بی سی در کاراکاس، پایتخت ونزوئلا، به پرسشهایی چند در خصوص اعتراضات در آن کشور پاسخ می دهد.

تظاهرات از چه زمانی آغاز شد؟

تظاهرات از اوایل ماه فوریه در دو ایالت تاچیرا و مریدا در غرب ونزوئلا آغاز شد. پس از ادعای یک دانشجوی دختر مبنی بر اینکه گروهی قصد تجاوز به وی را داشتند دانشجویان خواستار امنیت بیشتر شدند. ونزوئلا از نظر تعداد قتل پنجمین کشور جهان است و ناامنی و ارتکاب جرم در شهرهای آن کشور زیاد است.

تظاهرکنندگان همچنین به تورم شدید که طبق آمارهای رسمی در پایان سال گذشته حدود ۵۶ درصد بوده، و کمبود مواد غذایی و برخی دیگر کالاهای مصرفی اعتراض کردند. تظاهرات در ایالت تاچیرا به خشونت کشیده شد و به دنبال آن چندین دانشجو بازداشت شدند.

در این مقطع دو نفر از چهره های تندروی اپوزیسیون ونزوئلا یعنی لئوپولدو لوپز و ماریا ماچادو به اعتراضات پیوستند.

وقتی که دانشجویان در کاراکاس راهپیمایی کردند، این دو سیاستمدار مخالف دولت در پیامهای خود بر روی شبکه توئیتر برای تشویق مخالفان دولت به شرکت در تظاهرات از عنوان "سالیدا" استفاده کردند که در زبان اسپانیایی هم معنای "خروجی" و هم معنای "راه حل" می دهد.

"بسیاری از دولتهای متحد ونزوئلا مثل آرژانتین، اکوادور و بولیوی در مورد بروز حوادث خشونت آمیز اظهار نگرانی کرده و مخالفان را مسئول وقوع این حوادث می دانند."

تظاهرات در شهر کاراکاس از روز ۱۲ فوریه آغاز شد و پس از برگزاری یک راهپیمایی گسترده به خشونت کشیده شد که در جریان آن سه نفر به ضرب گلوله افراد مسلح ناشناس کشته شدند.

"ایرنه کاسلی خبرنگار بی بی سی در کاراکاس، پایتخت ونزوئلا، به پرسشهایی چند در خصوص اعتراضات در آن کشور پاسخ می دهد"از آن روز تظاهرات هر روزه ادامه یافته است.

چه کسانی در اعتراضات شرکت دارند؟

دانشجویان اولین گروهی بودند که به خیابان آمدند. برخلاف سایر کشورهای آمریکای لاتین در ونزوئلا جنبش دانشجویی در مجموع محافظه کار است. وقتی که اعتراضات به شهر کاراکاس کشیده شد بخش های تندروی تشکیلات اپوزیسیون که "تریبون اتحاد دمکراتیک" نام دارد به این اعتراضات پیوست.

همچنین، لئوپولد لوپز که یک شهردار سابق و سیاستمداری ماجراجو است و ماریا ماچادو، یکی از اعضای پارلمان، از چهره های اصلی حرکت "سالیدا" و بخشی از حرکت اعتراضی هستند.

انریکه کاپریلس رهبر جریان مخالف که در انتخابات ریاست جمهوری آوریل سال ۲۰۱۳ از نیکلاس مادورو شکست خورد، در آغاز با برگزاری این راهپیمایی های اعتراضی مخالف بود. پس از دستگیری بیش از ۵۰۰ نفر و کشته شدن چندین نفر در این اعتراضات، آقای کاپریلس و بخش های میانه رو اپوزیسیون نیز به خیابان آمده و خواستار برگزاری اعتراضات آرام و صلح آمیز شده اند. به گفته بسیاری از ناظران و خود آقای کاپریلس بخش اعظم شرکت کنندگان در اعتراضات اقشار طبقه متوسط هستند و خواست های آنها در حقیقت مطالبات و نگرانی های همین اقشار است.

خواستهای اعتراضات چیست؟

با توجه به ترکیب متفاوت مردمی که در اعتراضات شرکت می کنند خواست های آنها نیز گوناگون است.

یکی از مطالبات آنها آزادی افرادی است که در جریان راهپیمایی های اعتراضی قبلی بازداشت شده اند.

به گفته جامعه وکلای مدافع حقوق بشر در ونزوئلا، بیش از ۵۰۰ نفر از تظاهرکنندگان بازداشت شدند که هنوز ۲۰۰ نفر از آنها در زندان هستند. اما دولت می گوید که تعداد زندانیان بسیار کمتر از این رقم است.

مخالفان دولت تحت رهبری انریکه کاپیلس عمدتا از طبقات متوسط جامعه هستند. اقشار فقیر از دولت حمایت می کنند

معترضان می گویند که برخی از بازداشت شدگان شکنجه شده و از دولت خواسته اند که در این مورد تحقیقات لازم را انجام دهد . با وجود این که رییس جمهور ونزوئلا ابتدا ادعاهای مربوط به شکنجه را رد کرد ولی دادستان کل آن کشور بعدا اعلام کرد که انجام تحقیقات در این زمینه آغاز شده است.

علاوه بر این معترضان خواهان امنیت بیشتر برای راهپیمایی ها شده و می خواهند که گروههای طرفدار حکومت خلع سلاح شوند. آنها می گویند که دولت رسانه ها را سانسور کرده و خواستار آزادی بیشتر برای انتشار اخبار و اطلاعات هستند.

برخی از گروههای تندرو در میان اپوزیسیون می گویند که تا زمانی که رییس جمهور استعفا ندهد خیابانها را ترک نخواهند کرد.

دولت چه می گوید؟

دولت، اپوزیسیون را متهم کرده که با حمایت دولت آمریکا قصد دارد کودتا کند.

تعدادی از مقامات دولتی در مورد وقوع یک "کودتای خزنده " هشدار داده که طی آن اعتراضات به ناآرامی و هرج و مرج گسترده بدل شده و به مرور حکومت را ساقط خواهد کرد.

حکومت ونزوئلا این اعتراضات را با کودتایی که در سال ۲۰۰۲ علیه حکومت هوگو چاوز انجام شد مقایسه می کند.

"تظاهرات از چه زمانی آغاز شد؟ تظاهرات از اوایل ماه فوریه در دو ایالت تاچیرا و مریدا در غرب ونزوئلا آغاز شد"نیکلاس مادورو رییس جمهور، گروهی از تظاهرکنندگان را "فاشیست" نامیده است.

همزمان، دولت از طرفداران خود خواسته است تا به خیابانها آمده و حمایت خود را از دولت نشان دهند. گروههای مختلفی از جمله کارگران صنعت نفت و یا رانندگان موتورسیکلت های شهری به طرفداری از رییس جمهور راهپیمایی کرده اند که نشان می دهد او هنوز هم در میان رای دهندگان اصلی خود که بخشهای فقیر و کم درآمد جامعه ونزوئلا هستند، از حمایت جدی برخوردار است.

آیا این اعتراضات خشونت آمیز بوده اند؟

سازمان دیدبان حقوق بشر (که مقر آن در آمریکا است) بکارگیری خشونت بیش از حد علیه تظاهرکنندگان را محکوم کرده است. تصاویر و ویدئوهایی که روی شبکه اینترنت منتشر شده نشان می دهد که تظاهرکنندگان توسط ماموران انتظامی و امنیتی مورد ضرب و شتم قرار می گیرند.

تا روز ۲۵ فوریه حداقل ۱۳ نفر بر اثر خشونت های خیابانی کشته شده اند.

دادستان کل ونزوئلا می گوید که سه نفر از پرسنل نیروهای امنیتی در ارتباط با اتهام تیراندازی به سوی دو قربانی اول این اعتراضات که روز ۱۲ فوریه کشته شدند، بازداشت شده اند. شش مامور امنیتی دیگر نیز بازداشت شده اند.

دادستان کل کشور گفته مامورانی که از خشونت بیش از حد استفاده کرده باشند محاکمه و مجازات خواهند شد.

عوامل خشونت ها چه کسانی هستند؟

مخالفین حکومت دسته های موتور سوار وابسته به دولت و همینطور ماموران امنیتی را مسئول این خشونت ها می دانند. درمقابل رییس جمهور ونزوئلا لئوپولد لوپز را مسئول برانگیختن و تحریک به خشونت می داند. آقای لوپز اکنون بازداشت شده و در انتظار محاکمه است.

دولت معترضان را به پرتاب سنگ و ایجاد شورش متهم می کند و برای یک ژنرال بازنشسته ارتش به نام آنخل ویباس به اتهام تشویق معترضان به مسدود کردن خیابانها حکم جلب صادر کرده است. در روزهای گذشته دو موتور سوار به دلیل گیر افتادن در سیم های خارداری که مخالفان دولت خیابانها را با آن مسدود کرده بودند، کشته شده اند.

تظاهرات بر زندگی روزانه مردم چه تاثیری دارد؟

گستره این تظاهرات در نقاط مختلف ونزوئلا بسیار متفاوت است. به عنوان مثال در محلات شرقی شهر کاراکاس که از مناطق اصلی نفوذ مخالفان است، تظاهرات هر روز خشن بوده است.

"پس از ادعای یک دانشجوی دختر مبنی بر اینکه گروهی قصد تجاوز به وی را داشتند دانشجویان خواستار امنیت بیشتر شدند"برای مردم ساکن این مناطق، بوی گاز اشک آور و لاستیک های سوخته به امری روزمره بدل شده است. مردم با استفاده از مبل های کهنه و حتی کیسه های زباله خیابانها را سنگر بندی کرده و راههای ورود به محلات را مسدود کرده اند.

بسیاری از مغازه ها زودتر از موعد همیشگی تعطیل می کنند. با توجه به هراس مردم از رفتن به خیابان بعد از تاریکی شب، خیلی کافه ها و رستورانها در شب خالی اند. برخی از صاحبان مغازه ها می گویند که هر روز ضرر می دهند. شبکه حمل و نقل شهری نامنظم شده و در مواردی کاملا مختل شده است.

رسانه ها این حوادث را چگونه پوشش می دهند؟

رییس جمهور ونزوئلا به دلیل نحوه پوشش این حوادث به شدت از رسانه های بین المللی انتقاد کرده است.

همزمان مخالفان می گویند که دولت رسانه ها را سانسور می کند.

دولت پخش برنامه های یک شبکه تلویزیونی خبری کلمبیایی به نام "ان تی ان" را از سیستم کانالهای کابلی این کشور خارج کرده است. آقای مادورو، این شبکه را متهم کرده که خشونت را تشویق و ترویج می کند.

آقای مادورو از خبرگزاری فرانسه نیز به شدت انتقاد کرده و تهدید کرده که پخش برنامه های کانال اسپانیایی زبان شبکه خبری سی ان ان را در ونزوئلا متوقف خواهد کرد.

براساس آمار اتحادیه سراسری کارکنان رسانه های ونزوئلا، طی این حوادث حداقل ۶۲ نفر از کارکنان رسانه ها توسط نیروهای پلیس، گارد ملی و یا تظاهرکنندگان مخالف دولت مورد حمله و آزار قرار گرفته اند. در مجموع در داخل ونزوئلا منبع قابل اعتمادی برای پخش اخبار و نشر اطلاعات وجود ندارد.

آیا این تظاهرات به تحولی منجر خواهد شد؟

این حرکات اعتراضی بزرگترین تظاهرات در طی ده سال اخیر بوده است. با این حال، اعتراضات ضد دولتی تاکنون فقط اقشاری از طبقه متوسط را در بر گرفته است. میزان محبوبیت دولت در میان رای دهندگان خود هنوز بسیار بالاست.

"برخلاف سایر کشورهای آمریکای لاتین در ونزوئلا جنبش دانشجویی در مجموع محافظه کار است"آرای این اقشار در انتخابات محلی که در ماه دسامبر برگزار شد موجب دلگرمی و تقویت دولت شده است.

انریکه کاپریلس رهبر مخالفان گفته است که تا زمانی که این اعتراضات اقشار گسترده تری از جامعه را در برنگیرد بعید است که به یک تحول جدی منجر شود.

واکنش های بین المللی چه بود؟

باراک اوباما از حکومت ونزوئلا به دلیل "خشونت توجیه ناپذیر" انتقاد کرده است. نیکلاس مادورو در واکنش خود گفته دولت آمریکا قصد دارد در ونزوئلا کودتا کند. رییس جمهور ونزوئلا سه دیپلمات آمریکایی را از کاراکاس اخراج کرده ولی همزمان با طرح موضوع مذاکرات مستقیم با آمریکا باراک اوباما را به چالش کشیده است.

در سطح منطقه ای، بسیاری از دولتهای متحد ونزوئلا مثل آرژانتین، اکوادور و بولیوی در مورد بروز حوادث خشونت آمیز اظهار نگرانی کرده و مخالفان را مسئول وقوع این حوادث می دانند. دیلما روسوف رییس جمهور برزیل خواستار گفتگو بین دو طرف شده است.

تاکنون هیچ دولتی به عنوان میانجی احتمالی بین دولت و مخالفان اعلام آمادگی نکرده است.