نتایج فرعی مذاکرات ‍ژنو چه بود؟/ پیام‌های کارشکنی فرانسوی‌ها

سرویس سیاسی «فردا»؛ صحنه رقابت دیپلماتیک ‍ژنو گرچه با کارشکنی فرانسوی‌ها از لحاظ ایجاد یک توافق هسته ای پس از ۱۰ سال بدون نتیجه پایان یافت اما موارد حاشیه قابل توجهی در این مذاکرات آشکار شد که می‌توان به عنوان یک نتیجه  و تجربه مناسب از آنها در مذاکرات ‍ژنو یاد کرد.

ایران همواره در طول مذاکرات هسته ای به حق غنی‌سازی خود تاکید داشته است. همین پافشاری سبب شده است که طرف غربی نیز حق غنی سازی ایران را به طور ضمنی بپذیرد.

همین سنت در مذاکرات ‍ژنو از سوی طرف ایرانی رعایت شد و ایران در مذاکرات ‍ژنو بر روی این موضوع پافشاری کرد. درواقع هدف اصلی ایران در این مذاکرات بر دو محور اصلی حاکم بود که نتیجه مطلوب نیز بر پایه این دو محور برای ایران حاصل می شد. یک اینکه طرف غربی به طور رسمی بر حق غنی‌سازی هسته ای ایران اعتراف کند و دوم اینکه در مقابل اعتمادسازی ایران در زمینه برنامه هسته‌ای طرف مقابل به کاهش تحریم‌های ظالمانه مبادرت ورزد. گرچه مذاکرات در پشت درهای بسته برگزار شد اما این دو موضوع به عنوان محور مذاکرات هیچگاه از سوی طرف ایرانی نادیده گرفته نشد.

با نگاهی به صحنه تحرکات دیپلماتیک در ‍ژنو می‌توان به تاثیرگذاری و مدیریت ایران در مذاکرات پی برد.

"همین پافشاری سبب شده است که طرف غربی نیز حق غنی سازی ایران را به طور ضمنی بپذیرد.همین سنت در مذاکرات ‍ژنو از سوی طرف ایرانی رعایت شد و ایران در مذاکرات ‍ژنو بر روی این موضوع پافشاری کرد"طرح ابتکاری ایران در ‍ژنو وزرای خارجه ۶ قدرت جهان را مجاب کرد که در ‍ژنو گرد هم آیند و بر روی این طرح مذاکرات فشرده‌ای میان یکدیگر و طرف ایرانی انجام دهند. اگرچه کارشکنی محور فرانسوی – صهیونیستی و گاهی نیز گفته می شود دست‌های پنهان عربستان سعودی مانع از شکل‌گیری یک توافق جامع شد اما نشان داد که طرف غربی بیش از آنکه با ایران بر سر مذاکرات مشکل داشته باشد در میان خود دچار تزلزل و اختلاف است. این نکته‌ای بود که وزیر امور خارجه سوئیس نیز بدان در قالب یک هشدار اشاره کرد اما نتیجه این مذاکرات سبب شد که این هشدار به صورت واقعی نمود یابد.

جالب اینجاست که طرف آمریکایی نیز به گونه‌ای در این میان به توافق با ایران نزدیک شد و حتی در ساعات پایانی نیز اخباری به موازات کارشکنی‌های فرانسوی ها مبنی بر انتقاد از اینگونه رفتار از سوی طرف آمریکایی مخابره می شد. البته هنوز هم مساله کارشکنی‌های فرانسه موضوعی است که حتی تا سطح وزرای خارجه ایران و امریکا مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

جان کری در این زمینه با توجه به شدت گرفتن انتقادات نسبت به وزیر خارجه فرانسه در سخنانی جانبدارانه از وی،  روز دوشنبه تاکید کرد که « اعتراضات دقیقه ۹۰ لوران فابیون را عامل از بین بردن توافق با ایران دانستن، بی انصافی است.»

اما همین مساله با واکنش محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران مواجه شد که با تاکید بر اینکه موضع پنج بعلاوه یک به طور ناگهانی پس از حضور فرانسه تغییر کرد، خطاب به جان کری در صفحه توئیتر خود نوشت:‌ » آقای وزیر، آیا این ایران بود که پنجشنبه شب، نصف پیش‌نویس آمریکا را زیر و رو کرد و جمعه صبح، علنا علیه آن صحبت کرد؟»

البته با وجود کتمان‌ وزیر خارجه آمریکا به خوبی مساله شکاف میان مواضع اسرائیل و کاخ سفید در مذاکرات ‍ژنو مشخص شد.

چراکه با وجود جیغ‌های بنفش نتانیاهو آمریکایی‌ها بر سر میز مذاکره با ایران آنهم رویکردی مثبت حاضر شدند و تا پایان مذاکرات ‍ژنو این مساله به خوبی آشکار بود. به هر لحاظ عدم توافق نهایی در این زمینه را باید از جانب طرف‌های غربی دانست زیرا بروز اختلاف در آنها در صحنه ‍ژنو مشهود بود و پنهان‌کاری پس از این مذاکرات نمی‌تواند ماهیت اصلی آن را تکذیب کند.

از سوی دیگر همین نزدیکی به توافق را می توان گامی مثبت در جهت اعتمادسازی ایران دانست و باید دانست که این اهمال‌کاری طرف غربی بود که به مانند گذشته نشان داد حتی در ساعات پایانی هم قابل اعتماد نیست. قطعا این مساله رویکرد ایران در مذاکرات را نیز تحت شعاع قرار می دهد. درواقع طرف ایرانی نیز به عنوان یک تیم انسانی تابع و متاثر از فضای موجود است. اهداف ایران در مذاکرات ‍ژنو هدفمند و برگشت ناپذیر است اما به هر جهت مذاکرات ایران تابع تحرکات طرف غربی است.

"درواقع هدف اصلی ایران در این مذاکرات بر دو محور اصلی حاکم بود که نتیجه مطلوب نیز بر پایه این دو محور برای ایران حاصل می شد"بدین معنا که هر چقدر طرف غربی حسن نیت بیشتری در مذاکرات نشان دهد، طرف ایرانی نیز بیشتر برای رسیدن به توافق و جلب اعتماد طرف مقابل تلاش می کند.

تیم هسته‌ای ایران که حمایت رهبری و جامعه ایرانی را پشت سر دارد به خوبی می داند که باید بر سر چه چیز با طرف غربی مذاکره کند؛ چه اینکه سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب پیامی به طرف غربی بود که چارچوب مذاکرات ایران را بشناسد و اهداف و سطح مذاکرات طرف ایرانی نیز غیر از این چارچوب در مذاکرات ‍ژنو نبود. از این رو به نظر می‌رسد این مساله باید هم به نگرانی های داخلی در این زمینه پاسخ دهد و هم اینکه طرف غربی را آگاه سازد که با چه رویکردی بر سر میز مذاکره با ایران حاضر شود.

تیم هسته ای ایران در صحنه ‍ژنو با حمایت رهبری و جامعه ایرانی وارد مذاکره شد و این نشان از عزم جدی ایران برای حل و فصل مساله هسته‌ای دارد اما همانگونه که توافق در ‍ژنو دو سویه است، طرف غربی نیز باید به موازات ایران برای رسیدن به توافق گام بردارد.

البته صحنه ژنو نشان داد که همانطور که دسترسی به توافق می تواند بسیار نزدیک باشد به همان میزان نیز با کارشکنی و سنگ‌اندازی برخی از طرفین می تواند بسیار دور از دسترس باشد. از این رو باید به طرف غربی این پیام را رساند که مذاکرات سیاسی وقت تلف کردن نیست و باید غربی‌ها رویکرد خود را در قبال این مذاکرات تغییر دهند و برای توافق وارد مذاکرات شوند نه مذاکره بیهوده. البته طرف غربی در این اثنا باید گوشه چشمی به منافع طرف مقابل بیندازند زیرا تنها در چنین صورتی است که نتیجه مذاکرات به توافق می انجامد.ایران همواره به این مساله تاکید کرده است که باب مذاکرات باز است اما تاکید امروز ایران این است که باید در ظرف زمانی مشخص و برای حصول به نتیجه مذاکرات انجام شود.

به هر حال مذاکرات ‍ژنو با نتایجی که بدان اشاره شد به پایان رسید و حدود چند روز دیگر دور بعدی مذاکرات آغاز می شود که باید دید طرف غربی با چه رویکردی بر سر میز مذاکرات حاضر می شود و در این زمینه عملکرد طرف های درگیر به چه صورت است و در کل آیا اراده‌ای برای رسیدن به توافق نهایی میان آنها وجود دارد یا خیر؟

.