آزادی بیان در مصر، خاموش کردن صدای مخالفان

محاکمه سه خبرنگار بخش انگلیسی شبکه خبری الجزیره در قاهره شروع شده و جلسه بعدی به پنجم ماه مارس موکول شده است. فعالان سیاسی می گویند این محاکمه بخشی از سرکوب گسترده آزادی بیان توسط مقامات مصر است.

در نیمه ماه دسامبر گذشته بود که پیتر گرسته، خبرنگار استرالیایی برای انجام یک ماموریت معمولی وارد قاهره پایتخت مصر شد. این اولین سفر او به مصر بود.

او در یک هتل گران قیمت واقع در کنار رود نیل که شبکه الجزیره دفتر موقتی در آنجا دارد، اطاقی گرفته و کارش را شروع کرد.

درست دو هفته بعد بود که پیتر گرسته که قبلا خبرنگار بی بی سی بود به یک سوژه خبری تبدیل شد. او و دو نفر دیگر از همکارانش به نام عادل فهمی رئیس دفتر الجزیره در قاهره که تابعیت مصری-کانادایی دارد و باهر محمد شهروند مصری که در بخش تولید این شبکه در مصر کار می کرد، بازداشت شدند.

در شروع محاکمه در یک دادگاه جنایی در قاهره اتهامات این افراد پخش اخبار جعلی و کمک به سازمان های تروریستی یا عضویت در این گونه سازمان ها و به خطر انداختن امنیت ملی اعلام شد. هر سه خبرنگار اتهامات وارده را در اولین جلسه دادگاه رد کردند.

در صورتی که آنها مجرم شناخته شوند، ممکن است به چندین سال زندان محکوم شوند.

مقامات مصر این که محاکمه متهمان حمله به آزادی بیان در مصر است را رد می کنند و می گویند خبرنگاران شبکه خبری الجزیره جواز خبرنگاری نداشته و در نتیجه به طور غیرقانونی کار می کردند.

یکی از این مقامات گفت: "ما به بیش از یک هزار خبرنگار سازمان های خارجی اجازه فعالیت در مصر را داده ایم و آنها آزادانه کار می کنند.

"محاکمه سه خبرنگار بخش انگلیسی شبکه خبری الجزیره در قاهره شروع شده و جلسه بعدی به پنجم ماه مارس موکول شده است"چنانچه شما قانون را زیر پا بگذارید، این کار آزادی بیان نیست."

شبکه خبری الجزیره دائما هدف حمله دولت موقت مصر که از حمایت نظامیان برخوردار است قرار دارد.

صاحب این کانال، دولت قطر است که از اخوان المسلین طرفداری می کند. مصر، شبکه الجزیره را بلندگوی اسلامگرایان می داند.

ولی مدیران این شبکه، اتهام عدم بی طرفی را رد می کنند.

هدر آلن، رئیس بخش خبری انگلیسی زبان شبکه الجزیره می گوید این اتهامات صحت ندارد: " مصر یک سوژه بسیار مهم برای ماست. ما همیشه آنجا بوده ایم و معتقدیم قضاوتمان بسیار منصفانه بوده، هنگامی که خبرنگاران ما را بازداشت کردند فکر می کردیم یکی دو روز بیشتر طول نخواهد کشید."

ولی اکنون بیش از دو ماه است که این خبرنگاران در زندانی که به شدت از آن محافظت می شود، در بازداشت هستند.

پیتر گرسته، ماه گذشته از این زندان نامه ای نوشت: "۲۴ساعته در سلول زندان محبوس هستم و در طی ده روز گذشته تنها برای بازجویی اجازه خروج از سلول زندان به من داده شده."

خانواده های سایر همکاران زندانی او می گویند آنها در سلول های انفرادی و در شرایط بدتری به سر می بردند و محمد فهمی که با کتف در رفته به زندان افتاده بود، ناچار شده بود کف اطاق زندان بخوابد و هنوز منتظر معالجه پزشکی است.

اما اکنون هر سه خبرنگار زندانی در یک سلول زندانی اند وبه آنها اجازه داده می شود هر روز برای یک ساعت هواخوری از سلولشان خارج شوند.

پیتر گرسته، در نامه اش می نویسد تنها جرم آنان انجام دادن کاری بوده که هر خبرنگار مسئول دیگری انجام می دهد یعنی سعی در پوشش خبر به طور صحیح، منصفانه و متوازن.

ولی این روزها در مصر تلاش برای پوشش خبری متوازن کار خطرناکی است؛ به خصوص اگر اخوان المسلمین نیز موضوع بخشی از این خبرها باشد.

ارتش مصر ماه ژوئیه گذشته به دنبال تظاهرات گسترده مخالفان، محمد مرسی و دولت او را که به اخوان المسلمین تعلق داشتند برکنار کرد و به وضوح ترجیج می دهد از این گروه دیگر اسمی به میان آورده نشود.

هزاران کیلومتر دورتر، پدر و مادر پیترگرسته در استرالیا نمی توانند بفهمند چطور پسرشان و همکارانش سر از زندان درآورده اند.

جوریس گرسته، زندانی شدن پسرش را یک اشتباه وحشتناک می داند و می گوید پیتر یک روزنامه نگار حرفه ای است و اصول اخلاقی را کاملا رعایت می کند.

جوریس گرسته، می گوید نباید کسی راصرفا به خاطر گفتن چیزی که شما دوست ندارید تنبیه کنید.

ولی منتقدان معتقدند این دقیقا همان کاری است که مقامات مصری با توسل به یک توجیه قانونی ناقص انجام می دهند.

سه روزنامه نگار مورد بحث از جمله یک گروه بیست نفری اند که در پایان ماه ژانویه علیه آنها کیفرخواست صادر شده بود.

روزنامه نگار و خبرنگار رادیویی هلندی نیز در بین دستگیرشدگان بود

یک روزنامه نگار و خبرنگار رادیویی هلندی نیز در بین دستگیرشدگان بود که تنها ارتباطش با شبکه الجزیره، ملاقات با محمد فهمی در هتل ماریوت قاهره بود. او توانست با کمک کارمندان سفارت هلند فرار کند.

بسیاری از روزنامه نگارانی که در مصر کار می کنند می گویند در حال حاضر در یک جو ترس و وحشت کار می کنند.

مصعب الشامی، که ۲۳سال دارد یکی از این روزنامه نگاران است. او می گوید از این بیمناک است که اگر به زندان بیافتد دست کم ماه ها طول خواهد کشید که بتواند از زندان خارج شود.

وی تصمیم گرفته اتفاقات کمتری را پوشش دهد وکمتر به خیابان بیاید.

بعضی از همکارانش خروج از مصر را ترجیح داده اند.

او می گوید موفقیت ناچیز و آزادی کمی که مردم از انقلاب به دست آورده بودند از آنان گرفته شده و ترس بر مردم غلبه کرده است.

برای این عکاس و خبرنگار جوان، نگرانی در مورد آزادی مطبوعات ناشی از تجربه شخصی اوست.

عبدالله برادر بزرگ تر مصعب، از ماه اوت در زندان به سر می برد.

او که خبرنگار کانال عربی الجزیره بود در حین گزارش در باره سرکوبی خشونت آمیز طرفداران اخوان المسلمین که تحصن کرده بودند، دستگیر شد. در این سرکوبی ها صدها نفر به دست نیروهای امنیتی کشته شدند. در آن موقع مقامات مصر بر این نکته پافشاری می کردند که وظیفه شان برقراری نظم است.

برخلاف سه خبرنگار دیگر شبکه الجزیره، برای محاکمه عبدالله الشامی تاریخی تعیین نشده و حتی اتهامی به وی وارد نشده است.

از تاریخ ۲۱ژانویه عبدالله در اعتراض به دستگیری اش دست به اعتصاب غذا زده و فقط مایعات می نوشد.

او در بیانیه ای که در فیسبوک برادرش گذاشته می گوید: "من به هیچ گروه یا ایدئولوژی تعلق ندارم. من فقط وجدان و انسانیت را قبول دارم. هیچکس نمی تواند اراده یا شرافت من را از بین ببرد."

مصر در حال حاضر از نظر تعداد روزنامه نگاران زندانی در جهان در لیست ده کشور اول، قرار دارد.

شبکه عربی اطلاعات در باره حقوق بشر، می گوید حمله جاری به آزادی بیان در مصر، جدی ترین حمله تا کنون است و هیچ فضایی برای اظهار نظر مخالفان وجود ندارد.

"هر سه خبرنگار اتهامات وارده را در اولین جلسه دادگاه رد کردند.در صورتی که آنها مجرم شناخته شوند، ممکن است به چندین سال زندان محکوم شوند"این شبکه، شرایط کنونی مصر را با کشور عراق در زمان صدام حسین و آلمان دوره آدولف هیتلر مقایسه می کند.

"مصر برای ما یک داستان بسیار مهم است.....ما همیشه آنجا بوده ایم، ما معتقدیم که خیلی منصف و بی طرف هستیم"

هدر آلن، مدیر بخش خبری انگلیسی زبان شبکه الجزیره

خاموش کردن صدای مخالفان به روزنامه نگاران محدود نمی شود.

به دلیل مورد سئوال قرار دادن یک حکم دادگاه در توییتر، به عمر حمزاوی یک کارشناس علوم سیاسی اتهاماتی وارد شده است. وی که مدرس دانشگاه و عضو سابق پارلمان مصر است، ممنوع الخروج نیز شده است.

آقای حمزاوی می گوید: "نشانه های فزاینده ای از محدودیت آزادی بیان برای دانشگاهیان، سیاستمداران و روشنفکران دیده می شود."

به عقیده وی اکنون از زمان حکومت حسنی مبارک وضع بدتر است چون حتی در آن موقع صدای مخالفان گاه گاهی شنیده می شد ولی اکنون صدای مخالفان را خفه کرده اند.

محاکمه خبرنگاران شبکه خبری الجزیره را در خارج همه به دقت دنبال خواهند کرد؛ از جمله کاخ سفید آمریکا که خواستار آزادی آنان شده است.

بسیاری در مصر می گویند این خبرنگاران فقط به خاطر این که تمام جوانب ماجرا را پوشش می دادند محاکمه می شوند. به عقیده منتقدان، در مصر کنونی این کار در حکم یک جنایت است.