عربستان و آتش زیر خاکستر نارضایتی ها

عربستان و آتش زیر خاکستر نارضایتی ها گروه تحقیق و تفسیر خبر- گرچه بعید است که اعتراض ها و ناآرامی های مناطق شرقی عربستان، درآینده نزدیک باعث تغییرات عمیق سیاسی در این کشور شود اما تنیده شدن صدای اعتراض در کشوری که پاسدار و نماد نظام پادشاهی در جهان عرب است می تواند، نقطه عطفی در آغاز تغییرات تدریجی در این کشور شود.

در هفته های اخیر مناطق شرقی عربستان همچون قطیف و عوامیه، شرایط ناآرام و ملتهبی را به خود دیده است. در این مدت تظاهرات های متعددی علیه نظام حاکم در عربستان در این مناطق برگزار شده است. اعتراض هایی که البته با سرکوب گسترده از سوی نیروهای امنیتی روبرو شده که در مواردی حتی به کشتن معترضان انجامیده است.

گرچه عربستان از جمله کشورهایی نبود که در یک سال اخیر شاهد اعتراض های سراسری و گسترده علیه حکومت این کشور باشد، اما طی یکسال گذشته مناطق شرقی این کشور، کم و بیش شاهد ناآرامی ها و اعتراض ها علیه حکومت آل سعود بر این کشور بوده است.

"در هفته های اخیر مناطق شرقی عربستان همچون قطیف و عوامیه، شرایط ناآرام و ملتهبی را به خود دیده است"

این مناطق بیشتر شیعه نشین هستند. شیعیان عربستان که دستکم ۱۰ درصد این کشور را تشکیل می دهند همواره زیر فشارها و تبعیض های رسمی و غیررسمی بوده اند. هرچند وضعیت شیعیان عربستان طی یک دهه اخیر و پس از نشستن 'عبدالله بن عبدالعزیز' بر تخت پادشاهی اندکی بهبود پیدا کرده اما هنوز شیعیان عربستانی فاصله میان جایگاه خود و دیگر شهروندان سعودی را بالا می دانند و البته خیزش های یک سال اخیر در جهان عرب را فرصتی برای بیان خواسته هایشان یافته اند.

اعتراض شیعیان ساکن مناطق شرقی عربستان زمانی برای حاکمان این کشور نگران کننده می شود که بیشتر منابع عظیم نفتی عربستان در این منطقه قرار دارد. این کشور بزرگترین صادرکننده نفت در جهان است و هرگونه اختلال در فرایند تولید و صادرات این ماده خام حیاتی، نه تنها بر وضعیت اقتصادی و سیاسی عربستان تاثیر می گذارد که می تواند بحران بزرگی نیز در عرصه اقتصاد بین الملل ایجاد کند.

شاید همین اهمیت باعث شده که سعودی ها هرنوع حرکت اعتراضی در مناطق شرقی این کشور را بصورت گسترده سرکوب کنند.

سرکوب مردم شرق عربستان و جلوگیری از برپایی تظاهرات مسالمت آمیز در این مناطق در حالی است که حکومت ریاض پیش قراول فشار به حکومت سوریه است و از مقام های این کشور می خواهد به آنچه سرکوب و خشونت علیه معترضان می خوانند، پرهیز کنند و به مخالفان اجازه اعتراض بدهند.

گرچه ناآرامی ها در مناطق شرقی عربستان بعید است الزاما نتایجی همچون تغییر رژیم سیاسی در این کشور را رقم بزند، اما تردیدی نیست که تنیده شدن صدای اعتراض در کشوری که نماد محافظه کاری در جهان عرب و پیش قراول دفاع از ساختار سنتی پادشاهی در کشورهای عربی است، می تواند نقطه عطفی در آغاز تغییرات تدریجی در این کشور باشد.

حکومت عربستان طی یک سال اخیر علاوه بر اقدامات امنیتی، تلاش کرده با اصلاحات سیاسی بسیار محدود (نظیر اعطای حق رای و کاندیداتوری به زنان)، وعده‌ی ایجاد اشتغال، اعطای حقوق بیکاری و حتی توزیع وسیع پول و هدایا در میان مردم از وقوع اعتراض های گسترده در این کشور جلوگیری کند.

جامعه عربستان طی سال های اخیر شاهد تغییرات بسیار جدی در شکل و بافت و صورت بندی های خود بوده است که باعث شده عربستان را اندک اندک از کشوری با فرهنگ سنتی و محافظه کارانه خارج کند و شکلی جدید به آن بدهد که با گذشته اش فاصله بسیار زیاد دارد.

"اعتراض هایی که البته با سرکوب گسترده از سوی نیروهای امنیتی روبرو شده که در مواردی حتی به کشتن معترضان انجامیده است"رشد طبقه متوسط شهرنشین، افزایش شمار افراد تحصیل کرده و سیر صعودی استفاده از وسایل ارتباطی جدید همچون اینترنت، تغییر سبک زندگی و... مظاهر اصلی تحولات اجتماعی اخیر در عربستان بوده است.

در صورتی که نظام سیاسی حاکم بر عربستان نتواند همپای تحولات اجتماعی در این کشور حرکت کند و تغییری در عملکرد و کارکردها و ساختار سیاسی سنتی این کشور ایجاد نکند، ممکن است این کشور در آینده ای نه چندان دور شاهد نوعی شکاف میان دولت و ملت شود که در جای خود می تواند عامل تغییرات ریشه ای و مهمی در ساختار سیاسی این کشور شود. به عبارت دیگر ممکن است این تغییرات اجتماعی در آینده، تغییرات سیاسی سهمگینی را در این کشور سبب شود.

آتش زیر خاکستر بهترین اصطلاح برای توصیف وضعیت سیاسی و اجتماعی در عربستان است.

آتش زیرخاکستر، آتشی است که به چشم نمی آید ولی اگر بادی بوزد، شراره ای می شود که درمی گیرد و می سوزاند.

تحقیق**9930**1358

انتهای خبر / خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) / کد خبر ۳۰۸۲۸۹۰۱