کلیشه‌های مبتذل؛ «ایدئولوگ» پاسخ می‌دهد - Gooya News

بحث سیاسی درباره امروز و آینده ایران را از انحصار قشر کوچک «روشنفکران» درآوریم و در سطح وسیع‌تر توده مردم قرار دهیم

امیر طاهری - ایندیپندنت فارسی

آیا بهره‌گیری از اصطلاحات سیاسی وام‌گرفته از دیگر کشورها ممکن است بحث کنونی درباره بیرون کشاندن ایران از بن‌بست «جمهوری اسلامی» را به انحراف بکشاند؟ این پرسشی است که طی چهار دهه گذشته همواره در ذهن من بوده است. با اندیشیدن درباره پاسخ‌های احتمالی به این پرسش، همواره دو نکته را در نظر داشته‌ام: نخست اینکه ایران صفحه سفیدی نیست که روی آن هرچه دلمان می‌خواهد نقاشی کنیم. سیاست هنر ممکنات است و آرمان‌گرایی را تنها به‌عنوان یکی از وسایل رسیدن به ممکنات مطلوب تلقی می‌کند. دوم، نظرم این بود و هست که بحث سیاسی درباره امروز و آینده ایران را از انحصار قشر کوچک «روشنفکران» درآوریم و در سطح هرچه وسیع‌تر از توده مردم میهنمان قرار دهیم.

توجه به دو نکته مذکور در بالا دو نتیجه داشت: نخست کوشش برای شکل دادن به یک گفتمان سیاسی در چارچوب تجربه تاریخی و فرهنگ خسروانی ایران که لازمه آن، به گفته استاد ادبیاتمان ابتهاج، فکر کردن با مغز خود است. دوم، از آنجا که انسان با واژگان و تصاویر فکر می‌کند، نباید اندیشیدن به مسائل خود را با واژگان و تصاویری که از دیگران وام گرفته‌ایم، انجام دهیم.

"با اندیشیدن درباره پاسخ‌های احتمالی به این پرسش، همواره دو نکته را در نظر داشته‌ام: نخست اینکه ایران صفحه سفیدی نیست که روی آن هرچه دلمان می‌خواهد نقاشی کنیم"من علاقه‌مندم بدانم که کارل مارکس، ژان پل سارتر، مائو زدونگ یا آبراهام لینکن درباره مسائل خودشان یا حتی دیدشان از جهان چه می‌گویند اما حاضر نیستم بگذارم آنان به جای من به مسائل، دغدغه‌ها و امیدهای من بیندیشند. در یونان باستان، «غیبگوی» معبد دلفی پاسخ همه سوال‌ها را داشت. در دنیای امروز نه غیب‌گویی هست و نه معبدی.

مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی

با مقدمه بالا بپردازیم به علت نوشتن این مطلب. در یک مصاحبه در سال گذشته، گفته بودم که ما ایرانیان می‌باید از کلیشه‌های مبتذلی مانند دموکراسی، لائیک، سکولاریسم، پلورالیسم، فدرالیسم، آلترناتیو، مدرنیته، هژمونیسم و... پرهیز کنیم.

این‌ها مفاهیمی‌اند شکل‌گرفته در دیگر جوامع به‌ویژه در اروپای باختری و ریشه‌ای در فرهنگ و تاریخ و تجربه ایران ندارند. بمباران کردن توده مردم که با این مفاهیم آشنا نیستند، زیرا اگر لازم بود معادل فارسی برایشان ساخته می‌شد، به طور غیرمستقیم به هم‌میهنانمان می‌گوید: بروید کنار! سیاست تخصص روشنفکران غرب‌گرا است.