صنایع دستی ایران: آمار های متناقض و رقبای چینی

تهمینه دانیالی معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی گفته میزان صادرات صنایع دستی از ابتدای دولت فعلی آقای احمدی نژاد ۲۵ برابر شده است آمار های ارائه شده در روز ملی صنایع دستی در ایران بار دیگر بر ابهام در باره شرایط تولید و صدور صنایع دستی افزوده است. آمارها در باره افزایش صادرات صنایع دستی نه تنها متناقض بلکه گاه غیرقابل باور است. در حالی که مقامات مسئول از افزایش صادرات حرف می زنند، تولید کنندگان و فروشندگان صنایع دستی در ایران می گویند کالا های شبیه به صنایع دستی سنتی ایرانی که در چین و پاکستان تولید شده اند در بازار های ایران عرصه رقابت را بر کالاهای ایرانی تنگ کرده است. آمارهای تازه در باره صادرات صنایع دستی در حالی ابراز شده است که محمود احمدی نژاد رییس جمهوری ایران در مراسمی به مناسبت روز صنایع دستی به عنوان راه حلی برای افزایش صادرات صنایع دستی، خواهان " کاهش" قیمت صنایع دستی شده است. آقای احمدی نژاد پایین آوردن قیمت را لازمه رقابت در بازار های جهانی دانسته است.

"آمارهای غیرقابل باور در تازه ترین آمار ، تهمینه دانیالی معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی گفته میزان صادرات صنایع دستی از ابتدای دولت فعلی آقای احمدی نژاد ۲۵ برابر شده است"آمارهای غیرقابل باور در تازه ترین آمار ، تهمینه دانیالی معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی گفته میزان صادرات صنایع دستی از ابتدای دولت فعلی آقای احمدی نژاد ۲۵ برابر شده است. همچنین خانم دانیالی گفته است سهم صنایع دستی ایران از تولید ناخالص ملی از سه و نیم درصد به پنج درصد رسیده است. ادعای خانم دانیالی در حالی ابراز شده که ۴ ماه پیش در بیست و پنجم بهمن ماه سال ۱۳۸۹ خانم دانیالی ادعا کرده بود که رشد صادرات صنایع دستی در دولت دهم بیش از ده برابر بوده است. همزمان احمد بالان مدیرکل امور بازرگانی معاونت صنایع دستی گفته است که میزان صادرات صنایع دستی در سال ۱۳۸۹در حدود ۳۳۰ میلیون دلار بوده است. اگر ادعای خانم دانیالی درست باشد به این معنا است که صادرات صنایع دستی ایران بدون احتساب فرش در سال ۱۳۸۷ به میزان کمتر از ۲۵ میلیون دلار بوده باشد که با آمارهای اعلام شده از سوی دولت مغایر است.

آقای بالان گفته است که بخش عمده رشد صادرات صنایع دستی ایران به خاطر افزایش صادرات سنگ و زیور آلات سنتی بوده که تا آذرماه سال گذشته نزدیک به ۲۰۶ میلیون دلار بوده که رشدی معادل ۱۲۶ درصد داشته است. به گفته همین مقام میزان صادرات زیور آلات سنتی در سال ۱۳۸۹ در حدود۲۳۴ ملیون دلار بوده است. به گفته مقامات، سفال و سرامیک دومین صادرات عمده صنایع دستی ایران بوده که در حدود ۵۴ میلیون دلار بوده است. فرش و صنایع دستی "تشکیلات اداره کننده صنایع دستی در ایران از شرکت های متعدد سهامی تولید و فروش منطقه ای در سال های پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ تا تبدیل شدن به سازمان صنایع دستی در سال ۱۳۷۹ چند تحول مهم و ارتقاء را پشت سرگذاشت اما در سال ۱۳۸۵ با الحاق به سازمان میراث فرهنگی وگردشگری دچار تنزل موقعیت شد." در آمار ارائه شده از سوی آقای بالان ارقام مربوط به صادرات فرش دیده نمی شود در حالی که خانم دانیالی ادعا کرده است میزان صادرات صنایع دستی ایران با احتساب صادرات مربوط به فرش محاسبه می شود. همچنین خانم دانیالی می گوید صادرات صنایع دستی ظرفیت رسیدن به میزان سالانه ۱۰ میلیارد دلار صادرات را دارد.

"همچنین خانم دانیالی گفته است سهم صنایع دستی ایران از تولید ناخالص ملی از سه و نیم درصد به پنج درصد رسیده است"این ادعا در حالی مطرح شده که میزان صادرات صنایع دستی چین به عنوان بزرگترین صادر کننده صنایع دستی رقمی کمتر از ۶ میلیارد دلار است. درآماری که دولت ایران پیشتر منتشر کرده میزان صادرات فرش و صنایع دستی در سال ۱۳۸۵ نزدیک به ۴۵۰ میلیون دلار اعلام شده است که رقم عمده آن پس از فرش مربوط به زیور آلاتی مانند سنگ و فیروزه است. این در حالی است که برای سال گذشته میزان صادرات فرش از طرف رییس مرکز فرش ایران به میزان پانصد میلیون دلار اعلام شده است. بنابراین آمار میزان کل صادرات صنایع دستی و فرش به نسبت سال ۱۳۸۵ (سال اول از دولت اول آقای احمدی نژاد) به رقمی کمتر از دو برابر افزایش یافته است. بخشی از این افزایش قیمت ناشی از افزایش وزنی صادرات است که به معنای صادرات با قیمت های پایین تر از سال های پیش از آن است.

یکی به نعل، یکی به میخ! رسانه های ایران در ماه های گذشته گزارش هایی را منتشر کرده اند مبنی بر این که صنایع دستی ایرانی ساخت چین تهدیدی برای کالاهای ایرانی هستند. بنا بر این گزارش ها حتی در اصفهان که مهمترین بازار صنایع دستی ایران است بسیاری از تولید کنندگان در حال ورشکستگی هستند. در پی اعتراض هنرمندان صنایع دستی دولت ایران اعلام کرده که فروش صنایع دستی خارجی را ممنوع کرده است اما ظاهرا این ممنوعیت بی تاثیر بوده و حتی خانم دانیالی در سمیناری به استانداران انتقاد کرده که چرا اجازه فروش صنایع دستی خارجی را می دهند. این در حالی است که خانم دانیالی در دیداری با نمایندگان بخش خصوصی چینی در تهران به آنها گفته است که می توانند" میزان صادرات خود به ایران را افزایش دهند." با وجود ابراز خشنودی های مقامات و آمار های تعجب برانگیزی که ارائه می شود تولیدکنندگان می گویند "وضع تولید صنایع دستی در ایران خوب نیست." علی اصغر فتحی دبیر تشکل های صنایع دستی استان قم گفته است" شرایط برای تولیدکنندگان سخت شده و همه هزینه ها افزایش یافته است." آقای فتحی گفته است این شرایط" به خاطر اجرای برنامه های اشتباه، حمایت های نامناسب و مدیریت های خارج از برنامه" به وجود آمده است. نابسامانی در مدیریت صنایع دستی تشکیلات اداره کننده صنایع دستی در ایران از شرکت های متعدد سهامی تولید و فروش منطقه ای در سال های پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ تا تبدیل شدن به سازمان صنایع دستی در سال ۱۳۷۹ چند تحول مهم و ارتقاء را پشت سرگذاشت اما در سال ۱۳۸۵ با الحاق به سازمان میراث فرهنگی وگردشگری دچار تنزل موقعیت شد.

"ادعای خانم دانیالی در حالی ابراز شده که ۴ ماه پیش در بیست و پنجم بهمن ماه سال ۱۳۸۹ خانم دانیالی ادعا کرده بود که رشد صادرات صنایع دستی در دولت دهم بیش از ده برابر بوده است"در شهریور سال ۱۳۸۸ مدیریت صنایع دستی ایران در قالب یکی از معاونت های سازمان میراث و گردشگری به خانم دانیالی سپرده شد. خانم دانیالی که دکترای برنامه ریزی روستایی دارد در حدود ۲۰ سال به کار تدریس اشتغال داشته و در دولت پیشین آقای احمدی نژاد مشاور وزیر کشاورزی در امور زنان بوده است. خانم دانیالی که خود را به عنوان " سرباز آقای احمدی نژاد" معرفی می کند در زمان شهرداری آقای احمدی نژاد، معاون منطقه شش شهر تهران بود. خانم دانیالی از مهرماه سال ۱۳۸۹ همزمان سرپرستی پژوهشکده هنرهای سنتی را هم برعهده گرفته است. در زمان الحاق صنایع دستی به سازمان گردشگری گروه عمده ای از کارشناسان صنایع دستی با این ادغام مخالفت کردند.

پس از الحاق در سازمان گردشگری کاهش بخش های تخصصی در صنایع دستی سبب خروج تعداد قابل توجهی از کارشناسان صنایع دستی ایران از بدنه اداری صنایع دستی شد