عفو بین‌الملل: هنوز وضعیت دانشگاه‌ها در ایران «وخیم» است

سازمان عفو بین‌الملل در گزارش جدیدی که روز دوشنبه منتشر کرده، می‌گوید جمهوری اسلامی ایران در سه دهه گذشته «کمپینی بی‌پایه» علیه دانشجویان و دانشگاهیان به‌راه انداخته و به خاطر عقیده و فعالیت‌های صلح‌آمیز آنها به‌طور مدام مورد آزار و اذیت قرارشان داده، بازداشت یا را از تحصیل و تدریس منعشان می‌کند.سازمان عفو بین‌الملل در گزارش جدیدی که روز دوشنبه منتشر کرده، می‌گوید جمهوری اسلامی ایران در سه دهه گذشته «کمپینی بی‌پایه» علیه دانشجویان و دانشگاهیان به‌راه انداخته و به خاطر عقیده و فعالیت‌های صلح‌آمیز آنها به‌طور مدام مورد آزار و اذیت قرارشان داده، بازداشت یا را از تحصیل و تدریس منعشان می‌کند.  گزارش سازمان عفو بین‌الملل همچنین «تبعیض گسترده» علیه دانشجویان به‌ویژه علیه زنان و اقلیت‌های مذهبی را در سیستم تحصیلات عالی ایران برجسته کرده است. بهاره دیویس، مسئول میز ایران در سازمان عفوبین‌الملل درباره مواردی که در این گزارش به آن‌ها اشاره شده می‌گوید: «این گزارش عفو بین‌الملل نگاهی کلی به وضعیت آزادی‌های دانشگاهی از زمان انقلاب ۵۷ می‌کند اما تمرکز گزارش بر روی وضعیت بعد از دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد و خصوصا تحولات بعد از ریاست‌جمهوری حسن روحانی است. در طول سه دهه گذشته اقدام‌های زیادی انجام شده که در راستای سرکوب آزادی‌های دانشگاهی بوده. در سال‌های بعد از انتخاب محمد خاتمی به ریاست‌جمهوری فضا تاحدی بازتر شد اما در آن زمان هم عملا تحمل کمی برای صدای منتقدین در دانشگاه‌ها بود. وضعیت به‌طور کلی بعد از انتخاب محمود احمدی‌نژاد رو به وخامت رفت.

"در طول سه دهه گذشته اقدام‌های زیادی انجام شده که در راستای سرکوب آزادی‌های دانشگاهی بوده"در این دوران فقط شاهد سرکوب افراد نبودیم، بلکه حتی عقاید، کتاب‌ها و رشته‌های تحصیلی هم سرکوب شدند. این وضعیت بعد از انتخابات ۸۸ رو به وخامت رفت، وضعیت حقوق بشر به طور کلی وخیم‌تر شد، تعداد زیادی از دانشجویان و دانشگاهیان‌، استادان دانشگاه‌ها به‌خاطر فعالیت‌هایشان دستگیر و زندانی شدند و تعداد زیادی از آنها حتی امروز هم در زندان‌ها هستند.» دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد  گزارش سازمان عفو بین‌الملل از چگونگی استفاده از تاکتیک‌های سرکوب توسط جمهوری اسلامی از زمان روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۴ تصویری ارائه می‌کند. این تاکتیک‌ها همچنین برای آنچه سازمان عفو بین‌الملل اسلامیزه کردن دانشگاه‌ها برای پالایش آنها از تاثیرات غربی و ضد دینی و کاهش دانشجویان دختر نامیده، بکار می‌رود.   سازمان عفو بین‌الملل در گزارش تازه خود نوشته که در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد تعداد زنانی که برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه‌ها وارد می‌شوند افزایش پیدا کرد. در همین زمان تدابیری برای ممنوعیت تحصیل زنان در بعضی از رشته‌ها که برای مردان مناسب‌تر تشخیص داده شده ازجمله مهندسی معدن، انجام شد.  بر اساس این گزارش سیستم سهمیه‌بندی جنسیتی هم در همین زمان برای محدود کردن تعداد زنانی که وارد دانشگاه‌ها می‌شوند، اجرا شد.  بهاره دیویس: «در ابتدای تشکیل دولت حسن روحانی در وزارت‌علوم کمیته‌ای برای بررسی شکایت‌های دانشجویان و اساتید اخراجی تشکیل شد.

بر اساس گزارشی که وزارت‌علوم داد، ۱۲۶ دانشجو اجازه بازگشت به دانشگاه را پیدا کردند. این قطعا اقدام مثبتی بوده اما برای اینکه این شرایط بهبود پیدا کند، کافی نیست.» وضعیت دانشگاه‌ها از زمان روی کار آمدن حسن روحانی سازمان عفو بین‌الملل در گزارش خود می‌نویسد با وجود گام‌های ابتدایی مثبت ِدولت حسن روحانی برای بازگشت دانشجویان محروم از تحصیل و استادان ممنوع‌الکار به دانشگاه‌ها، وضعیت در دانشگاه‌ها به گفته این نهاد حقوق بشری «وخیم» است.  عفو بین‌الملل می‌گوید صدها دانشجو از تحصیل محروم هستند و بسیاری از آنها هنوز در زندان هستند. به گفته سازمان عفو بین‌الملل پس از ریاست‌جمهوری حسن روحانی، تعدادی دانشجوی جدید هم بازداشت شده‌اند. بهاره دیویس، مسئول میز ایران در سازمان عفو بین‌الملل درباره وضعیت دانشجویان در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی می‌گوید « از زمان انتخاب آقای روحانی تحولات مثبتی در زمینه‌ آزادی‌های آکادمیک اتفاق افتاده اما این تغییرات کافی نبوده و هنوز موارد بسیاری وجود دارد که مقام‌های ایران باید به آنها بپردازند. در ابتدای تشکیل دولت حسن روحانی در وزارت‌ علوم کمیته‌ای برای بررسی شکایت‌های دانشجویان و استادان اخراجی تشکیل شد.

"در سال‌های بعد از انتخاب محمد خاتمی به ریاست‌جمهوری فضا تاحدی بازتر شد اما در آن زمان هم عملا تحمل کمی برای صدای منتقدین در دانشگاه‌ها بود"بر اساس گزارشی که وزارت‌علوم داد، ۱۲۶ دانشجو اجازه بازگشت به دانشگاه را پیدا کردند. این قطعا اقدام مثبتی بوده اما برای اینکه این شرایط بهبود پیدا کند، کافی نیست.» عفو بین‌الملل می‌گوید درحالی‌که نخستین سال تحصیلی تحت ریاست‌جمهوری حسن روحانی به پایان خود نزدیک می‌شود، محدودیت‌های زیادی وجود دارد و مقام‌های ایران هنوز باید اقداماتی انجام دهند تا اطمینان حاصل شود آزادی‌های آکادمیک حفظ می‌شود و بعضی از سیاست‌های نادرستی که در زمان محمود احمدی‌نژاد اتخاذ شده، از میان می‌روند.  سازمان عفو بین‌الملل در تازه‌ترین گزارش خود آورده که تحصیلات زنان توسط مقام‌های جمهوری اسلامی و رهبران مذهبی از دلایل رشد نرخ بیکاری مردان، رشد نرخ طلاق و نرخ پایین رشد جمعیت شناخته می‌شود.  بهاره دیویس، مسوول میز ایران عفو بین‌الملل:«تعدادی از دانشجویان بهایی به عفو بین‌الملل گفته‌اند که به آنها صریحا گفته شده که اخراج آنها از دانشگاه بخاطر اعتقادات مذهبی‌شان است.» محدودیت برای دانشجویان بهایی و اقلیت‌ها محدود کردن دسترسی به تحصیلات تکمیلی تنها مختص زنان نیست. سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید هر سال تعداد جدیدی از دانشجویان بهایی در آزمون ورودی دانشگاه‌ها پذیرفته نشده یا موفق به ادامه تحصیلات خود نمی‌شوند. با این‌حال مقام‌های ایرانی ازجمله صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه، بارها تاکید کرده‌اند که در جمهوری اسلامی هیچ تعرضی به بهاییان به صرف بهایی بودنشان نشده است. بهاره دیویس درباره فشارها و محدودیت‌هایی که در ایران بر دانشجویان بهایی اعمال می‌شود، می‌گوید « دانش‌آموزان بهایی یا اساسا از ورود به دانشگاه حتی در صورت قبولی در کنکور به بهانه نقص مدارک محروم می‌شوند یا بعد از قبولی به بهانه‌های مختلف اخراج می‌شوند.

اگرچه تعدادی از این دانشجویان به عفو بین‌الملل گفته‌اند که به آنها صریحا گفته شده که اخراج آنها از دانشگاه بخاطر اعتقادات مذهبی‌شان است. بعد از انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهوری، اگرچه اقداماتی برای بازگشت دانشجویان ستاره‌دار انجام شده، به‌نظر نمی‌آید هیچ اقدامی برای بهبود شرایط از جهت حق تحصیل اقلیت‌های مذهبی انجام شده باشد.» سازمان عفو بین‌الملل می‌نویسد بر اساس قوانین بین‌المللی هیچ‌کس نباید بر اساس جنس، تمایل جنسی، هویت جنسی، قومیت، ملیت، دین و دیگر اعتقاداتش از تحصیل محروم شود. سازمان عفو بین‌الملل همچنین به اعتراض‌های پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۸۸ در ایران اشاره کرده که به سرکوب شدید دانشگاه‌ها و دانشجویان انجامید و صدها دانشجو دستگیر، شکنجه و زندانی شدند و ده‌ها تن از آنها هنوز در زندان هستند