گذر از رندیها در شعر حافظ/ جلوه گریهای ایهام در شعر خواجه

به گزارش خبرنگار مهر، گذری بر اشعار حافظ، صاحب نظران را برآن میدارد که با دقت و فراست بیشتری به ادبیات توجه داشته باشند زیرا شاعر در جای جای دیوان خود خواننده را به ظاهر با تضادها و البته رندانگیهای ویژه ای روبه رو می سازد.

خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی یکی از بزرگترین شاعران نغز گوی ایران و از گویندگان بزرگ جهان است که در شعرهای خود حافظ تخلص می کرده و ولادت او در ربع قرن هشتم هجری در شهر شیراز اتفاق افتاده است.

توان بالای شاعر در هنر شعری به این اندازه است که برخی مسایل مانند جبرو اختیار انسان و یا حتی معشوق خود گذری رندانه داشته باشد که نمونه آن در قالب اشعاری رندانه جلوه گری میکند و خواننده را برای درک راز و رمز های شعری به واکاوی وا میدارد.

از نمونه های بارز تضادها و گذر از رندانگی در شعر حافظ می توان به مسئله جبر و اختیار اشاره کرد که شاعر در جایی به شدت جبری و در جایی به شدت روال اختیار ار در پیش میگیرد.

بنا بر نظر ادیبان و کارشناسان یکی از عواملی که باعث میشود در شعر حافظ به تناقض برخورد کنیم،علاوه بر توان هنر پردازی می توان از روند تحولات زندگی اجتماعی و شخصی شاعر یاد کرد.

حافظ هم در مسیر زندگانی خود مانند هر انسان دیگری سیر تحولی را در زندگی خود داشته و از آنجا که حافظ شاعری حقیقت گو است، خواننده را در مسیر تحولات با خود همراه می سازد.

یکی دیگر از مسائل عمده ای که گاه حافظ را وادار به سرودن اشعاری گاه رندانه می کند، شرایط خاص زمانه حافظ است که شاعر را وادار به گریزی رندانه می کند.

مدرس دانشگاه سلمان فارسی کازرون در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به استفاده از شیوه رندی در اشعار حافظ بیان کرد: حافظ در سرودن اشعار و بیان نظریات خود یک شیوه رندانه دارد.

محتشم محمدی ادامه داد: بیان رندانه حافظ در قالب آرایه های ایهام، ایهام تناسب و تضاد شعری خود را جلوه گر می کند تا علاوه بر هنر حقیقت گویی شاعر، خواننده دچار واکاوی پیچیدگیهای شعری نیز بشود.

وی اظهار کرد: حافظ در زمانی می زیسته که زمانه ای پر از ریا حاکم بوده و حافظ نیز برای فرار از ریای آن زمان تن به استفاده ماهرانه از آرایه ایهام و ایهام تناسب می دهد که زیبایی و ارزش صد چندانی به شعر خواجه داده است.

مدرس دانشگاه سلمان فارسی کازرون بیان کرد: در مورد عرفان حافظ در زمانهای مختلف و میان شاعران نظریات متفاوتی وجود داشته که حافظ را در قالبهای عرفانی، حافظ غیر عرفانی منتقد و دارای نگاه کیش و مهر به تماشا نشسته اند، اما بارز ترین و قابل قبول ترین قالب برای حافظ همان حافظ عرفانی است.

محمدی افزود: جاذبه های شعری شاعر به اندازه ای زیاد است که می توان دیوان خواجه را به یک چشمه تشبیه کرد که هر کسی میتواند خود را در درون آن ببیند و از آن برداشتی متفاوت داشته باشد که همین مسئله نیز باعث تکثر آرا درباره شعر حافظ است.

اگر به حافظ به دید یک انسان خاص نگاه کنیم متوجه رمز و راز آن میشویم و درک شعری حافظ مدیون این است که به حافظ و نظریات او دیدی کنجکاوانه داشته باشیم و نیز از مسائلی که باعث جذابیت صد چندان شعر حافظ شده میتوان از عبارت عرق ریزان روح استفاده کرد که شاعر آن را با طیب خاطر به خوانندگان تقدیم می دارد.