ترکیه دوست دیروز ، دشمن امروز

بین الملل > خاورمیانه  - رابطه‌ای تا آن اندازه استراتژیک میان آنکارا و تل‌آویو قربانی کله‌شق‌ بازی اسرائیلی‌ها شد آیا تا کنون به این سوال فکر کرده‌اید که اشغال کرانه‌باختری و نوار غزه توسط اسرائیل نه تنها تبعات منفی بین‌المللی برای اسرائیلی‌ها داشته‌است بلکه به ضرر رفیق شفیق این رژیم ایالات متحده هم تمام شده‌است؟ اگر به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال هستید ، مخالفت اخیر ترکیه با برگزاری مانور نظامی مشترک با اسرائیل می‌تواند به شما در یافتن پاسخ این سوال کمک کند . آنچه میان استانبول و تل‌اویو رخ داد به خوبی نشان می‌دهد که چگونه ادامه اشغال کرانه‌باختری و نوار غزه توسط اسرائیل و ممانعت از تشکیل واقعی دو کشور در کنار هم می‌تواند منافع تل‌آویو و واشنگتن را با هم زیر سوال ببرد . سابقه رابطه اسرائیل و ترکیه به هیچ‌وجه تیره و تار نیست؛ در طول یک دهه گذشته یا حتی پیش از آن ترکیه نزدیک‌ترین متحد مسلمان اسرائیل بوده‌است. این کشور تجهیزات نظامی فراوانی از اسرائیل خریداری کرده‌است . تل‌اویو با چراغ سبز آنکارا مجوز پرواز هواپیماهای آموزشی خود بر فراز آسمان این کشور را در دست داشت.

"سابقه رابطه اسرائیل و ترکیه به هیچ‌وجه تیره و تار نیست؛ در طول یک دهه گذشته یا حتی پیش از آن ترکیه نزدیک‌ترین متحد مسلمان اسرائیل بوده‌است"به همه این‌ها باید نقش میانجی‌گری ترکیه میان اسرائیل و کشورهای مسلمان مخالف تل‌آویو را هم اضافه کرد.در یک کلام ارزش دوستی با آنکارا برای اسرائیلی‌ها غیرقابل برآورد بود .جرقه خصومت اما در حمله اسرائیل به نوار غزه در ماه‌های دسامبر و ژانویه گذشته زده‌شد. یورش بی‌امان اسرائیل بسیاری از ترک‌ها را خشمگین کرد و البته دولت مرکزی را نزد افکار عمومی ترکیه بی‌اعتبار کرد . دولت مرکزی به رهبری رجب طیب اردوغان همزمان با این حمله تلاش خود را برای میانجی‌گری میان حماس و سوریه با اسرائیل جدیت بیشتری بخشیده بود . افکار عمومی ترکیه به حدی از نارضایتی از اسرائیلی‌ها رسیده بود که در نهایت در ماه ژانویه در حاشیه نشست اقتصادی در داووس ،نخست وزیری ترکیه و رئیس‌جمهوری اسرائیل به مناقشه لفظی روآوردند . ماجرا اما به همان بگو و مگو میان اردوغان و پرز ختم نشد .

مخالفت‌ها با حضور اسرائیل در مانور مشترک ترکیه،امریکا و ناتو از همان روزها در گوشه و کنار آنکارا و دیگر شهرهای بزرگ ترکیه آغاز شده بود . منتقدان سرسخت اسرائیل در ترکیه بارها از دولت اردوغان خواستند که از همان جنگنده‌هایی در این مانور استفاده نکند که از اسرائیل خریداری کرده و ارتش این رژیم با همان‌ها ساکنان غزه را به خاک و خون کشیده است .در نهایت هفته گذشته ترک‌ها آب پاکی را بر دستان اسرائیل ریختند . وزیر امور خارجه این کشور اوضاع اسف‌بار ساکنان غزه را بهانه کرده و اعلام کرد که اجازه حضور اسرائیل در این مانور نظامی را نخواهد داد،( هر چند روزنامه اسرائیلی هاآارتص ادعا می‌کند که اختلاف میان آنکارا و تل‌آویو بر سر انتقال تجهیزات با کشتی بوده‌است و نه مسائل سیاسی!) در چنین شرایطی ایالات متحده هم چاره‌ای نداشت جز کناره‌گیری از حضور در این مانور. به دنبال واشنگتن ناتو هم همین رویه را در پیش گرفت. ترکیه هم این مانور نظامی را به تعویق انداخت تا روزی که شاید اسرائیل بر سر عقل آید.

"تل‌اویو با چراغ سبز آنکارا مجوز پرواز هواپیماهای آموزشی خود بر فراز آسمان این کشور را در دست داشت"درست در روزهای غیبت اسرائیل در دستگاه دیپلماسی فعال ترکیه، مقام‌های آنکارا و دمشق دیداری بسیار موفق داشتند. دو طرف بر افزایش همکاری‌های دوجانبه تاکید کردند. روزنامه هاآرتص هم در نوشته‌ای ادعا کرد که دو کشور قصد دارند در آینده‌ای نزدیک مانور نظامی مشترک داشته باشند . رابطه حسنه میان اسرائیل و آنکارا سرمایه‌ای بود هنگفت برای این رژیم. همزمان ایالات متحده هم که سابقه دوستی با هر دو طرف را دارد از این دوستی بی‌بهره نبود.

شکی نیست که در برگزاری این مانور منفعت همه شرکت‌کنندگان نهفته بود. اما اصرارهای اسرائیل بر اشغال کرانه باختری و نوار غزه منجر به برانگیخته شدن حماس شد. در تل‌آویو هم همگان گمان می‌کنند که تنها راهکار برای مقابله با مقاومت حماس گزینه نظامی است . بدین ترتیب ارتش اسرائیل به همراه جنگنده‌های این رژیم غزه را با خاک یکسان کردند . این حرکت شعله‌های مخالفت با اسرائیل را نه تنها در ترکیه که در سرتاسر جهان روشن کرد.

"یورش بی‌امان اسرائیل بسیاری از ترک‌ها را خشمگین کرد و البته دولت مرکزی را نزد افکار عمومی ترکیه بی‌اعتبار کرد "رابطه‌ای تا آن اندازه استراتژیک میان آنکارا و تل‌آویو هم قربانی همین کله‌شق‌ بازی اسرائیلی‌ها شد . مدافعان اسرائیل همواره ادعا می‌کنند که دوستی با این رژیم برای امریکا سرمایه‌ای استراتژیک است.اما حقیقت این است که عملکرد اسرائیل در منطقه ارزش استراتژیک این کشور را به شدت کاهش داده‌است. همین نزول ارزش است که منجر به عدم حضور اسرائیل در جنگ‌های عراق در سالهای ۱۹۹۱ و ۲۰۰۲ شد ، و البته نباید فراموش کرد که اشغال کرانه باختری و نوار غزه در حقیقت اصلی‌ترین مانع بر سر راه به رسمیت شناخته‌شدن اسرائیل توسط کشورهای عربی است . در شرایطی که مناقشه میان اسرائیل و فلسطین حل و رابطه میان تل‌آویو و اعراب هم عادی شود، ایالات متحده مجبور نخواهد بود برای حمایت از اسرائیل تا این اندازه هزینه دیپلماتیک بر دستان خود بگذارد . پایان دادن به این مناقشه می‌تواند ترکیه را بار دیگر در کنار اسرائیل قرار دهد و نه در مقابل آن.

حقیقت را باراک اوباما بر زبان آورد زمانی که با زبان بی‌زبانی گفت: تشکیل دو کشور مستقل در کنار هم به نفع فلسطین،اسرائیل، ایالات متحده و جامعه بین‌المللی‌ست . متاسفانه عملکرد باراک اما از این واژگان بسیار دور است. حقیقت این است که سیاستمداران امریکایی که مخالف اعمال فشار امریکا بر اسرائیل برای تن دادن به راهکار تشکیل دو کشور در کنار هم هستند، بیشترین ضربه را به امریکا و اسرائیلی می‌زنند که اهداف مشترکی را دنبال می‌کنند.فارین پالیسی / ترجمه : سارا معصومی