اخوان المسلمین؛ خداحافظی زود هنگام؟

تا همین چند روز پیش رهبران ارشد اخوان المسلمین به طور مرتب در برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی مصر حاضر می‌شدند. اما حالا دسترسی خبرنگاران و اصحاب رسانه به آنها تقریبا غیرممکن شده است.

با بیشتر شدن شمار بازداشت‌های گسترده ارتش و پلیس مصر، چهره‌های ارشد اخوان المسلمین دستگیر، و یا مخفی شده‌اند. دادستان‌ها از همین حالا بازجویی از برخی دستگیر‌شدگان را آغاز کرده‌اند. اتهام آنان تحریک به قتل معترضان مخالف محمد مرسی، رئیس جمهوری برکنار شده مصر، در درگیری‌های اخیر در نزدیکی دانشگاه قاهره اعلام شده است.

"ما صرفا چند نفر آدم نیستیم. ما نماینده یک ایدئولوژی هستیم"

مصطفی الخطیب، سردبیر روزنامه روزنامه طرفدار اخوان المسلمین

مصطفی الخطیب، سردبیر روزنامه عدالت و توسعه (ارگان اخوان المسلمین)، می‌گوید این شکست بزرگی برای سلسله‌مراتب منظم این گروه است.

"تا همین چند روز پیش رهبران ارشد اخوان المسلمین به طور مرتب در برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی مصر حاضر می‌شدند"او اضافه کرد: "صدور احکام جلب به طور لاینقطع ادامه دارد. روش‌های سرکوب‌گرانه دوران مبارک دوباره به کار گرفته شده‌اند، البته این بار با شدتی بیشتر. آنها هر کسی را که کارت شناسایی گروه را داشته باشد، دستگیر می‌کنند."

روز ۳۰ ژوئن (۹ تیر ۱۳۹۲) میلیون‌ها مصری به خیابان‌های قاهره و بسیاری از شهرهای دیگر ریختند و خواهان استعفای محمد مرسی شدند. معترضان آقای مرسی را به ناتوانی در رسیدگی به مشکلات اقتصادی و اجتماعی فزاینده کشور متهم کردند.

آنها یکبار دیگر در میدان تحریر قاهره گردهم آمدند؛ همان جایی که در سال ۲۰۱۱ شاهد تظاهرات‌های گسترده‌ای بود که به برکناری حسنی مبارک، رئیس جمهوری وقت کشور، منجر شد. این بار ارتش مصر با حمایت گسترده مردم برای برکناری آقای مرسی، اولین رهبر منتخب تاریخ کشور، وارد عمل شد.

مصطفی الخطیب هر لحظه انتظار بازداشت خودش را می‌کشد.

او با این حال معتقد است که سرکوب‌های چند روز اخیر موجودیت گروه اخوان المسلمین را تهدید نمی‌کند. او می‌گوید: "ما صرفا چند نفر آدم نیستیم. ما نماینده یک ایدئولوژی هستیم."

سازمان اخوان المسلمین که در سال ۱۹۲۸ توسط حسن البنا تأسیس شد، بزرگترین و قدیمی‌ترین سازمان اسلامگرای مصر است.

سازمان اخوان المسلمین توسط حسن البنا تأسیس شد

ایدئولوژی این جنبش که در ابتدا بر "دعوه" – یا همان ترویج اخلاقیات و آموزه‌های اسلامی – مبتنی بود، به‌مرور به اعتقاد به اسلام سیاسی گرایش پیدا کرد. یکی از اهداف اعلام‌شده این سازمان ایجاد حکومتی مبتنی بر قوانین شریعت اسلامی است. معروف‌ترین شعار آن عبارتست از: "اسلام راه حل است".

از دهه ۱۹۵۰ حاکمان نظامی مختلف مصر به سرکوب اخوان المسلمین پرداختند، اما بعد از انقلاب سال ۲۰۱۱، این سازمان در انتخابات‌های پارلمانی و ریاست جمهوری به پیروزی‌های بزرگی دست یافت.

"اما حالا دسترسی خبرنگاران و اصحاب رسانه به آنها تقریبا غیرممکن شده است.با بیشتر شدن شمار بازداشت‌های گسترده ارتش و پلیس مصر، چهره‌های ارشد اخوان المسلمین دستگیر، و یا مخفی شده‌اند"رهبران آن سال‌ها مجبور بودند به‌صورت زیرزمینی زندگی کنند. حالا ممکن است این وضعیت دوباره تکرار شود.

آقای خطیب می‌گوید: "اگر مصری‌ها زیر بار دیکتاتوری نظامی بروند و همین روند ادامه پیدا کند – که البته مطمئنم مصری‌های مغرور و آزاده این کار را نخواهند کرد - ممکن است اخوان المسلمین دوباره به فعالیت زیرزمینی روی بیاورد، چرا که ممکن است با اقدامات سرکوب‌گرانه بیشتری روبرو شود."

او یکی از هزاران نفری است که در مسجدی در شرق قاهره تحصن کرده‌اند. این مسجد به محل اجتماع طرفداران آقای مرسی تبدیل شده است. آنها می‌گویند تا موقعی که آقای مرسی به‌عنوان اولین رئیس جمهوری منتخب و غیرنظامی کشور به سمتش بازنگردد، به اعتراضشان ادامه خواهند داد. اما فرماندهان ارتش می‌گویند که آقای مرسی نشان داده بود که رهبری تفرقه‌افکن است و مصری‌ها را علیه یکدیگر می‌شوراند، و آنها از نظر اخلاقی وظیفه داشتند جلوی افتادن کشور به ورطه جنگ داخلی را بگیرند.

طرفداران آقای مرسی قول داده اند تا موقعی که او به سمتش بازنگشته، در خیابان‌ها بمانند

ارتش بلافاصله قدرت را به عدلی منصور، رئیس دادگاه قانون اساسی، واگذار کرد.

عدلی منصور که روز ۴ ژوئیه (۱۳ تیر ۱۳۹۲) به‌عنوان رئیس جمهوری موقت سوگند یاد کرد، وظیفه دارد زمینه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری جدید را فراهم کند.

جبهه نجات ملی، ائتلافی از احزاب چپ و لیبرال که بزرگترین نیروی مخالف آقای مرسی بود، سرکوب اخوان المسلمین را موجه می‌داند. خالد داود، سخنگوی این جبهه، می‌گوید: "کشور در وضعیتی استثنایی قرار دارد و در همه این بازداشت‌ها رویه‌های قضایی رعایت شده‌اند." او اضافه کرد که رهبران اخوان المسلمین "بعد از برکناری رئیس جمهوری با دعوت به جهاد و شهادت" دیگران را به ارتکاب خشونت تحریک کرده است.

در ماه‌های اخیر، گفتمان مورد استفاده اخوان المسلمین و برخی روحانیون بسیاری از مصری‌ها، از جمله بعضی از کسانی که آقای مرسی را به قدرت رساندند، را نگران کرده است.

حسام‌الدین سید، نویسنده چندین کتاب درباره اسلام سیاسی، می‌گوید: "گروه اخوان المسلمین نتوانسته انتظارات مردم را برآورده کند، و با برخورد قدرت‌طلبانه و چشم فروبستن بر قدرت گرفتن تندروها بسیاری از مصری‌ها را از خود رانده است. تندروها با استفاده از فضای باز سیاسی سوار کار شده اند."

آقای سید معتقد است که اخوان المسلمین اشتباهات استراتژیک زیادی کرده، و این سلسله اشتباهات باعث حمایت نظامیان از قیام مردمی، و برکناری آقای مرسی بعد از تنها یک سال شده است. او اضافه می‌کند که اخوان المسلمین برای بقای خود باید دست به تغییرات وسیعی بزند.

او می‌گوید: "نسل جوان اعتقادش به رهبری گروه را از دست داده است. نام رهبری سازمان با شکست و ناکامی عجین شده است.

"اتهام آنان تحریک به قتل معترضان مخالف محمد مرسی، رئیس جمهوری برکنار شده مصر، در درگیری‌های اخیر در نزدیکی دانشگاه قاهره اعلام شده است."ما صرفا چند نفر آدم نیستیم"جوانان باید زمام امور را بدست گرفته، و روشی هوشمندانه در پیش بگیرند. با رهبران فعلی، این گروه به‌سرعت به‌سوی نابودی پیش می‌رود."