ابهام در اصالت تندیس ریتون اهدایی ایران به اوپک

آفتاب: یک تندیس ریتون از سوی ایران به اوپک هدیه داده شد. خبرگزاری دولت می‌گوید این تندیس ساخته دست یک هنرمند ساکن کرج است، مخالفان اما سازندگانش را مربوط به دو هزارو ۵۰۰ سال قبل می‌دانند، همین تم دستمایه انتشار ده‌ها خبر انتقادی از دولت شده است. داستان از آنجا شروع شد که خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) روز بیست و سوم مهر از سوی دفتر وین خود خبری را منتشر کرد که در این خبر آمده بود: «به مناسبت انتقال مقر سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت (اوپک) به ساختمان جدید این نهاد بین‌المللی، تندیس ریتون ۵۰۰سال پیش از میلاد و دو قطعه تابلوفرش نفیس توسط ایران به اوپک اهدا شد. تندیس جام ریتون شیر ساخته‌شده از برنز با روکش طلایی مربوط به پنچ قرن پیش از میلاد، همچنین دو قطعه تابلوفرش نفیس کرک و ابریشم با طرح‌های پنجمین روز آفرینش اثر «محمود فرشچیان» و سی‌و‌سه‌پل اصفهان، طی مراسمی با حضور دبیرکل و مقامات عالی‌رتبه اوپک، توسط «علی‌اصغر سلطانیه» سفیر و نماینده دایم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین به اوپک اهدا شد.» در این مراسم «عبداله سالم البدری» بر اساس این خبر دبیرکل اوپک در اظهارنظری ضمن تشکر از این اقدام گفت: «ایران آثار بسیار ارزشمندی را به این نهاد بین‌المللی اهدا کرده است.» کمی پس از انتشار اولیه این مطلب، برخی وب‌سایت‌های خبری از اهدای یک اثر تاریخی به اوپک از سوی محمود احمدی‌نژاد انتقاد کردند، این خبر بازتاب گسترده‌ای در فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی داشت و بسیاری را به فکر واداشت که آیا مسوولان دولتی واقعا یک اثر تاریخی را به اوپک هدیه داده‌اند؟ سوال دیگری که در این میان به وجود آمد، این بود که آیا به لحاظ قانونی مسوولان اجازه هدیه دادن آثار تاریخی به دیگر کشورهای خارجی را دارند یا خیر؟ در این میان آنچه بیش از همه به تقویت این شبهه کمک کرد، نحوه انتشار خبر بود به‌خصوص آنجایی که اعلام شد: «تندیس جام ریتون شیر ساخته‌شده از برنز با روکش طلایی مربوط به پنج قرن پیش از میلاد» به اوپک هدیه داده شد. پس از انتشار گسترده این خبر هیچ شخص حقیقی یا کارشناس مستقل و مشخصی از اصل بودن این اثر چیزی نگفت، در آن سو نیز هیچ مسوول دولتی‌ای پاسخی به این شبهه نداد که ریتون اهدا شده به اوپک مولاژ (نمونه غیرواقعی و بازسازی‌شده) بوده یا اثر اصلی.

"خبرگزاری دولت می‌گوید این تندیس ساخته دست یک هنرمند ساکن کرج است، مخالفان اما سازندگانش را مربوط به دو هزارو ۵۰۰ سال قبل می‌دانند، همین تم دستمایه انتشار ده‌ها خبر انتقادی از دولت شده است"اما انتشار این خبر کافی بود تا موجی از مطالب و اخبار انتقادی علیه این اقدام در فضای اینترنت راه بیفتد. در همین حال تلاش‌های «شرق» برای پاسخگویی مسوولان مرتبط با این مساله به جایی نرسید و تنها یکی از مقامات وزارت نفت به شرق گفت: اثر اهدا شده اصل نبود و ساخته‌شده از کامپوزیت با روکش طلا بود. به غیر از این واکنش با استناد به خبری که روز ششم مهر یعنی ۲۰روز پیش از انتشار خبر اصلی، روی خروجی خبرگزاری ایرنا آمده بود نیز می‌شد حدس زد که تندیس اهداشده اصل نیست، در شرح این خبر آمده بود: «مجسمه سنگی شیر ریتون ساخته هنرمندان کرجی از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان اوپک در وین (اتریش) هدیه شد. «محسن گلستانی» یکی از هنرمندان کرجی در رشته حجاری و پیکره‌سازی که بخشی از ساخت این مجسمه را بر عهده داشته، گفت: خلق مجسمه شیر سنگی ریتون که از جنس سنگ و برنز است، پنج ماه به‌طول انجامیده. این مجسمه که روی آن قلم‌زنی شده مزین به ورق طلاست.» اما ریتون چیست و چه ارزش‌های تاریخی دارد؟ ریتون نام یونانی ظرف‌هایی است که در دوران کهن به شکل جانوران ساخته می‌شد و ایرانیان‌باستان آن را «تکوک» می‌خواندند، سابقه هنر ریتون‌سازی به هزاره چهارم قبل از میلاد، یعنی به حدود ۶۰۰۰ سال قبل باز می‌گردد.

در طول دوران حکومت مادها، هنر ریتون‌سازی پیشرفت بسیاری کرد. این هنر در دوران هخامنشیان به اوج خود رسید. تکوک‌های بسیاری در ایران از دوران مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و اسلامی به‌جا مانده‌ است که در موزه‌های سراسر جهان موجودند. خبر که منتشر شد، بسیاری تصور کردند یکی از این ریتون‌ها به اوپک هدیه داده شده است