جنگل های زاگرس در سوگ درختان بلوط
«زاگرس دیگر جان ندارد.» این را حال و روز درختان بلوط فریاد میزند. درختان مقاومی که اکنون از آنها فقط شبحی باقی مانده، بیماری و آفت آنقدر در دل جنگلهای زاگرس ریشه دوانده که دیگر باید اینجا را سرزمین سوسکهای چوبخوار، آفت زغالی بلوط و غدههای لورانتوس (گیاهی انگلی) نامید، چون از آن زاگرسی که در کتابهای جغرافیا دربارهاش خواندهاید، دیگر خبری نیست.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، آفات و بیتوجهی مسئولان همچون تبری تیز، امان درختان اینجا را بریده است تا آنجا که کارشناسان میگویند بعید نیست تا دو سال آینده از جنگلهای زاگرس فقط برهوتی به جای بماند. اگرسیاستهای دولت و بیتفاوتی و ناآگاهی مردم نسبت به منابع طبیعی تغییر نکند به طور حتم نسلهای آینده، هر سال در روز درختکاری ماجرای خشک شدن میلیونها اصله درخت جنگلهای زاگرس و سهلانگاری برخی انسانهای امروزی را بهعنوان درس عبرت مرور خواهند کرد.
شیرابهای سیاهرنگ از زیر پوست تنه درخت بیرون میزند، شیرابهای که بیشباهت به قیر نیست، خیلی زمان نمیبرد که مقدار شیرابه بیشتر میشود تا آنجا که سیاهی روی تنه و زیر پوست درخت جا خوش کرده و درخت از داخل شروع به پوسیدن میکند. این حکایت حدود ۱۹ میلیون اصله از درختان بلوط زاگرس است که تاکنون گرفتار آفت زغالی بلوط شدهاند. درختانی که درواقع منشأ حیات هستند و با مرگ آنها باید منتظر فاجعهای به وسعت شش برابر دریاچه ارومیه بود، زیرا سرچشمه ۴۰ درصد از آب شیرین کشور، جنگلهای زاگرس است و این رویشگاه، بزرگترین فیلتر طبیعی برای مقابله با ریزگردها نیز به شمار میرود.
به گفته کارشناسان، هر هکتار جنگل سالانه ۶۰ تن ریزگرد را در خود رسوب میدهد.
"این حکایت حدود ۱۹ میلیون اصله از درختان بلوط زاگرس است که تاکنون گرفتار آفت زغالی بلوط شدهاند"علاوه بر این باید یادآور شد ۴۰ درصد از دامهای کشور در این منطقه قرار گرفتهاند، برای نمونه ۲۷ هزار خانوار دامدار فقط در استان کرمانشاه زندگی میکنند و ۳۰۰۰ خانواده در این استان از طریق محصولات فرعی جنگل مانند استحصال سقز و کتیرا امرار معاش میکنند.
در حالی که میانگین تراکم جمعیت در منطقه زاگرس دو برابر سایر نقاط کشور است، یعنی ۸۴ نفر در هر کیلومتر مربع، افزون بر این طول جنگلهای زاگرس حدود ۱۲۶۵ کیلومتر بوده و عریضترین نقاط آن حدود۴۰۰ کیلومتر پهنا دارد؛ بنابرایننمیتوان دست روی دست گذاشت و مرگ زاگرس را به تماشا نشست، زیرا نقش جنگلهای زاگرس را در زندگی ایرانیان نمیتوان نادیده گرفت. مثلا زاگرس فقط هزاران شغل برای بومیان منطقه ایجاد کرده، در حالی که دولت معمولا برای ایجاد هر شغل ۶۰ میلیون تومان هزینه میکند، اما تاکنون در قبال انسانهایی که با مرگ زاگرس آواره کلانشهرها خواهند شد، آنطور که باید و شاید وارد عمل نشده است، بعلاوه جنگلهای زاگرس از ارزش ژنتیکی بالایی نیز برخوردار است. برای نمونه تاکنون بیش از ۱۸۰ گونه درختی و درختچهای در این رویشگاه شناسایی شده است.
زاگرس، محدوده گیلانغرب
عدهای در جنگلهای بلوط گیلانغرب در حال بررسی درختان هستند تا از سلامت آنها مطمئن شوند. هر درختی بیمار شده باشد، قطع میشود، البته اگر بیماری به برخی شاخههای آن سرایت کرده باشد شاخه مبتلا شده از پایینترین قسمت قطع میشود.
در مرحله بعد محل قطع شدن شاخهها و تنه درختان را با رنگ آبی یا قرمز نشانهگذاری میکنند. قرمز برای درختانی که به آفت زغالی مبتلا شده و آبی برای درختانی که گرفتار سوسکهای چوبخوار شدهاند. کار به همین جا ختم نمیشود، زیرا چوبهای بریده شده باید از بین برود تا بیماری به سایر درختان سرایت نکند، به همین دلیل درختان بریده شده آتش زده میشوند. مراد شیخویسی، معاونت فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه به جامجم میگوید: در کرمانشاه نیز جنگلهای هم مرز با ایلام گرفتار این آفت و ۱۱۵ هزار هکتار از ۵۲۷ هزار هکتار از جنگلهای این استان آلوده شده است.
مسئولان منابع طبیعی استان کرمانشاه قصد دارند از بومیهای منطقه برای مهار مشکل جنگلهای منطقه استفاده کنند. به گفته آنها این راهکار سبب میشود هزینه نیز کاهش یابد.
"برای نمونه تاکنون بیش از ۱۸۰ گونه درختی و درختچهای در این رویشگاه شناسایی شده است.زاگرس، محدوده گیلانغربعدهای در جنگلهای بلوط گیلانغرب در حال بررسی درختان هستند تا از سلامت آنها مطمئن شوند"شیخ ویسی عنوان میکند: برای این کار محدوده ۴۰۰۰ هکتاری را مشخص کردهایم تا برای پاکسازی این مناطق با بومیهای منطقه قرارداد ببندیم. حسین سلیمانی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرمانشاه نیز به جامجم میگوید: متاسفانه حساسیت نسبت به وضع جنگلهای زاگرس خیلی کم است، زیرا در مقابل دریاچه ارومیه که حدود یک میلیون هکتار وسعت دارد جنگلهای زاگرس شش میلیون هکتار است.
از سال ۸۸ پدیده خشکیدگی بلوط در زاگرس مشاهده شده، اکنون این بیماری بسرعت در حال گسترش است و تاکنون بیش از یک میلیون و ۱۳۲ هزار و ۲۲۰ هکتار از جنگلهای زاگرس به بیماری قارچی مبتلا شده یا تحت تاثیر حمله آفات چوبخوار از بین رفته است. عوامل زیادی در توسعه بیماری زغالی بلوط و طغیان سوسکهای چوبخوار نقش دارد. در این میان میتوان به خشکسالی، تغییر اقلیم، افزایش شدت و مدت ریزگردها و چرای دام بیش از ظرفیت که سبب کوبیدگی خاک جنگل میشود، اشاره کرد.
مشکلی به نام کمبود نیرو
بعد از اینکه مناطق آلوده جنگل پاکسازی شد، باید شرایطی ایجاد کرد تا این مناطق قرق شود و دام وارد آنها نشود، زیرا دامها شاخههای تازه جوانه زده را میبلعند، اما مشکل اینجاست که در بیشتر مناطق جنگلی، دام مازاد وجود دارد. برای نمونه فقط در استان کرمانشاه سه میلیون راس دام وجود دارد که حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار راس آن مازاد است.
این در حالی است که براساس استانداردها برای حفاظت از هر ۵۰۰۰ متر از جنگل و هر ده هزار متر مربع از مراتع به یک نیرو نیاز است، اما با توجه به کمبود نیرو، مسئولان این استان برای هر ۲۰ هزار هکتار یک نیرو در اختیار دارند.
میرزا کرمرمضانی، مسئول گشت پاسگاه حفاظتی جنگل و مرتع روستای شاهبداغ استان کرمانشاه درباره امکاناتی که در اختیار دارند، میگوید: ما شش نفر هستیم که در این پاسگاه به صورت دو شیفت کار میکنیم، یعنی هر سه روز یک راننده، یک سرباز و یک جنگلبان اینجا مستقر هستند.
جالب اینجاست که این پاسگاه وسعتی را پوشش میدهد که در آن ۶۸ روستا قرار دارد، بنابراین سرکشی به تمام روستاها در طول هفته بسختی امکانپذیر است، در حالی که پاسگاههای حفاظتی معمولا با کمبود شدید نیرو، سوخت و خودرو دست و پنجه نرم میکنند.
محتاج ماهانه دو کیسه آرد
به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرمانشاه، بعد از اجرای فاز اول هدفمندی یارانهها، بهرهبرداری از جنگل از سوی روستاییان برای تامین سوخت تا پنج برابر افزایش پیدا کرد.
پای درددل روستاییان هم که بنشینید، خواهید شنید آنها به دلیل کمبود سوختهایی مانند گاز و نفت مجبور به قطع درختان هستند، افزون بر این عدهای نیز میگویند برای امرار معاش مجبورند درختان بلوط را قطع و زغال درست کنند.
سلیمانی درباره زغالگیری برخی روستاییان در جنگلهای زاگرس میگوید: در یکی از مناطق جنوبی و محروم کرمانشاه، اگر از روستاییان بپرسید چرا این کار را انجام میدهند آنها میگویند اگر ماهانه دو کیسه آرد بگیرند، دیگر برای فروش زغال، درختان را نمیسوزانند. به همین دلیل باید گفت این مشکل ریشه در فقر و بیکاری بومیان این منطقه دارد.
رمضانی درباره تخلفات صورت گرفته در حوزهاش یادآور میشود: تبدیل اراضی ملی به زراعتی بیشتر از سایر تخلفات صورت میگیرد، زیرا برخی کشاورزان ادعا میکنند اراضی ملی از پدرشان به آنها به ارث رسیده است.
یکی دیگر از مشکلاتی که جنگلهای زاگرس را تهدید میکند، آتشسوزیهای عمدی و غیرعمدی است. در حالی که با توجه به صعبالعبور بودن قسمتهایی از زاگرس، ادارههای منابع طبیعی امکانات مناسبی برای مقابله با آتشسوزی در اختیار ندارند و تا ماموران خود را به محل حادثه برسانند، بخش وسیعی از جنگل نابود شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرمانشاه درباره اعتباری که برای امسال در اختیار آنها قرار گرفته، اظهار میکند: امسال ۶۰۰ میلیون تومان بهعنوان طرح صیانت به ما اختصاص پیدا کرده، اما برای مبارزه با خشکیدگی درختان تاکنون چیزی به ما تخصیص داده نشده، در حالی که برای کنترل ایدهآل این مشکل در استان، سالانه شش میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.
افزون بر این، معاون وزیر کشاورزی نیز خسارت بیماری زغالی بلوط به جنگلهای زاگرس را ۴۶۶۰ میلیارد تومان برآورد کرده و گفته برای اجرای عملیات احیای جنگلهای زاگرس که برای پنج سال برنامهریزی شده به اعتباری برابر با ۹۰۰ میلیارد تومان نیاز است.
آفات و بیماری هر روز جان درختان بیشتری را در جنگلهای زاگرس میگیرند، بنابراین اگر مدیران راهکار مناسب و اعتبار کافی برای مقابله با این مشکل را در اختیار نداشته باشند تا مدتی دیگر باید فاجعه زیستمحیطی را شاهد بود که کارشناسان وسعت آن را شش برابر دریاچه ارومیه میدانند.
بهعنوان نمونه از بین رفتن جنگلهای زاگرس سبب تغییرات کمی و کیفی در منابع آب شیرین بیش از ۴۰ درصد کشور خواهد شد، گسترش بیابانزایی، فرسایش بادی و افزایش ریزگردها، تغییر در جوامع گیاهی و حذف برخی گونهها، تهدید امنیت غذایی و سلامت، مهاجرت و کاهش تنوع زیستی را نیز باید از دیگر پیامدهای خشکیدگی جنگلهای زاگرس دانست. بنابراین انتظار میرود دستکم هیات دولت برای رفع این مشکل وارد عمل شود.
ایلام، آلودهترین قسمت
بیماری قارچ زغالی برای اولین بار در استانهای ایلام، فارس، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد مشاهده شد.
"هر درختی بیمار شده باشد، قطع میشود، البته اگر بیماری به برخی شاخههای آن سرایت کرده باشد شاخه مبتلا شده از پایینترین قسمت قطع میشود"خشکیدگی درختان بلوط در استانهای ایلام، لرستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، چهارمحال بختیاری و خوزستان بیشتر از سایر مناطق مشاهده شده است. در این میان ایلام با مساحتی برابر با ۶۴۱ هزار و ۵۴۳ هکتار بیشترین منطقه آلوده را به خود اختصاص داده است.
این در حالی است که ۴۶۴ هزار و ۷۸۶ هکتار از مناطق آلوده کمتر از ۲۵ درصد، ۳۶۶ هزار و ۷۹۷ هکتار بین ۲۵ تا ۵۰ درصد، ۱۹۳ هزار و ۱۹۷ هکتار بین ۵۰ تا ۷۵ درصد، ۱۰۶ هزار و۴۴۰ هکتار بین ۷۵ تا ۱۰۰ درصد دچار خشکیدگی شده است. با توجه به اینکه ۱۵ درصد از جنگلهای زاگرس به طور کامل خشک شده و به طور متوسط در هر هکتار از جنگل ۱۱۰ اصله درخت وجود دارد، میتوان نتیجه گرفت ۱۸ میلیون و ۶۶۵ هزار ۲۰ اصله درخت تاکنون از بین رفته است و چنانچه ارزش هر درخت را براساس آییننامه اجرایی بند ب ماده ۱۲ قانون افزایش بهرهوری ۲۵۰ هزار تومان در نظر بگیریم، خشکیدگی جنگهای بلوط تاکنون ۴۶۶۶ میلیارد و ۲۵۵ میلیون تومان به کشور زیان رسانده است
اخبار مرتبط
دیگر اخبار این روز
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران