صادرات ایران به کشورهای حوزه همسود (CIS) در آسیای مرکزی و قفقاز در ۹ ماه امسال به یک میلیارد و ۲۰۸ میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه پارسال۶۱ میلیون دلار افزایش نشان می دهد.

  Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: در ایران در سال گذشته بیش از ۲۰ میلیارد دلار کالای قاچاق کشف شده است. پدیده اسکله‌های نامرئی ارگان‌ها و " قاچاق رسمی"در سال‌های اخیر در ایران مباحث مطرحی بوده‌اند. نگاهی به این بحث‌ها و سایر جنبه‌های قاچاق. قاچاق کالا در ایران و در سال‌های گذشته رشد نجومی داشته است. بر اساس گزارش رسمی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، میزان کالاهای قاچاق ثبت و ضبط شده در سال ۱۳۸۳ برابر با ۶ میلیارد دلار بوده است.

"  Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: در ایران در سال گذشته بیش از ۲۰ میلیارد دلار کالای قاچاق کشف شده است"این میزان سه سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۶ بیشتر از دو برابر شد و به ۱۳ میلیارد دلار رسید. اخیرا رسانه‌های ایران اعلام کرده‌اند که طبق گزارش‌های رسمی، سال گذشته بیش از ۲۰ میلیارد دلار کالای قاچاق کشف شده است. این درحالی است که واردات رسمی ایران در سال گذشته ۶۸ میلیارد دلار بوده است. این‌ها ارقام رسمی کالاهای قاچاق ثبت و ضبط شده هستند. اما میزان آنچه که کشف نمی‌شود و وارد بازار ایران می‌شود معلوم نیست.

بنا بر اعلام مقامات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تنها ۳ درصد کل کالاهای قاچاق کشف و ضبط می‌شود. قاچاق یعنی چه؟ قاچاق واژه‌ای ترکی و به معنای "گریزاندن" است. در قوانین جمهوری اسلامی ایران صراحتا تعریفی برای قاچاق ارائه نشده، بلکه در هر مورد به ذکر مصادیقی از عمل قاچاق اکتفا شده است. در حال حاضر ۴ نوع قاچاق در دنیا وجود دارد. قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه، قاچاق انسان و قاچاق کالا.

"پدیده اسکله‌های نامرئی ارگان‌ها و " قاچاق رسمی"در سال‌های اخیر در ایران مباحث مطرحی بوده‌اند"سازمان جهانی گمرگ، که ایران هم عضو آن است، در تعریف پدیده قاچاق کالا اعلام کرده است که:«قاچاق کالا تخلف گمرکی است که شامل جابجائی کالا در طول یک مرز گمرگی به روش مخفیانه و به منظور فرار از نظارت‌های گمرکی است». انگیزه‌های اقتصادی قاچاق قاچاق می‌تواند از طریق ورود و یا خروج کالا به کشور صورت گیرد و می‌تواند با روش‌های سنتی و یا مدرن باشد. اما تنها انگیزه ‌قاچاق کالا، انگیزه اقتصادی است. دکتر جمشید اسدی، استاد اقتصاد در دانشگاه پاریس می‌گوید:« وقتی در کشوری قوانینی وجود دارد که توجیه اقتصادی ندارد، یعنی بازار و تقاضا برای کالاهائی وجود داشته باشد، قاچاق بطور غیرقانونی صورت می‌گیرد». Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift:  دکتر جمشید اسدی وی می‌افزاید: «وقتی دولت تصمیم می‌گیرد قوانینی را تنظیم کند که این قوانین تقاضاهای خاصی را غیرقانونی اعلام کرده.

در زمینه سیاسی مثلا دولت تعیین می‌کند که فلان آزادی‌ها، آزادی‌های مجاز در کشور ما نیستند، مثل پوشش، مثل خواندن این یا آن کتاب. در زمینه اقتصادی هم همان زور و استبداد وجود دارد و دولت تعیین می‌کند که خریدن این و یا آن کالا ممنوع است. اما مردم که عوض نمی‌شوند. کماکان آن تقاضا را دارند، مثلا می‌دانید که لوازم آرایش یکی از بزرگترین واردات غیر قانونی به کشور است، چون یک بازار بسیار گسترده‌ای برای آن وجود دارد». رابطه مرکز و محدوده در شرایط ضعف دولت در ساماندهی مهمترین شاخص اقتصادی یعنی عرضه و تقاضا، وضعیت و شرایط زندگی مردم در مناطق مرزی که با بیکاری گسترده و از بین رفتن کشاورزی روبرو هستند آنها را برای گذران زندگی به امر قاچاق کالا می‌کشاند.

"بر اساس گزارش رسمی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، میزان کالاهای قاچاق ثبت و ضبط شده در سال ۱۳۸۳ برابر با ۶ میلیارد دلار بوده است"دکتر اسدی با تائید قاچاق کالا از مناطق مرزی بخصوص سیستان و بلوچستان و کردستان می‌افزید:« چنین حجمی از واردات غیرقانونی، در مقام مقایسه با واردات غیرقانونی که توسط نهادها و سازمان‌های شبه دولتی و نزدیک به محافل قدرت انجام می‌شود، بسیار ناچیز است. مثل وارداتی که از طریق ۷۰ اسکله نامرئی که در اختیار سپاه پاسداران قرار دارد و یا مثلا اگر اشتباه نکنم، فرودگاه پیام که در کرج قرار دارد و بسیاری از کالاها از همانجا وارد می‌شود و این هم در اختیار محافل دولتی است». قاچاق کالا توسط محافل قدرت در‌سال‌های گذشته بارها رسوائی قاچاق کالا از ایران به خارج افشا شده است. مواردی همچون قاچاق فرش با کمک گمرک مهرآباد با پرونده‌ای که ۸۵ متهم داشت در سال ۱۳۷۵ و یا پرونده‌های چند میلیارد تومانی قاچاق سوخت هواپیما در دهه ۸۰ که در همه این‌ها افراد دارای نفوذ در نظام تصمیم‌گیری ایران، دخالت داشته‌اند. به نوشته مطبوعات ایران، ۶۰ درصد از کالاهای قاچاق با پوشش قانونی توسط نهادهای رسمی و از طریق اسکله‌های نامرئی و اختصاصی وارد کشور می‌شوند.

دکتر اسدی در این زمینه می‌گوید: « یک سنت نامبارکی در دوران ریاست جمهوری آقای رفسنجانی گذاشته شد به این معنی که بسیاری از نهادها مثل سپاه پاسداران و یا نهادهای دیگر به دلیل کمبود بودجه، این‌ها راسا اجازه کسب درآمد پیدا کردند. این تصمیم باعث شد تا شرکت‌های وابسته به سپاه شدیدا رشد بکنند و این، طریق اصلی بسیاری از واردات است». وی می‌افزید: «اما بسیاری از محافل نزدیک به قدرت هم هستند که با توجه به اعمال نفوذی که می‌کنند، می‌توانند حتی از طریق مجاری مرئی، مجاری نامرئی که جای خود، بسیاری از کالاها را وارد کنند». حمید رضا واعظ آشتیانی در میز گرد بررسی علل قاچاق کالا که توسط روزنامه تهران امروز در روز سه‌شنبه (۲۸ دی) برگزار شد، با اشاره به اعلام سازمان جهانی کار که در مقابل واردات هر یک میلیارد دلار کالای قاچاق، ۱۰۰ هزار فرصت شغلی از دست می‌رود، می‌گوید وقتی ۱۹ میلیارد قاچاق به داخل کشور اتفاق می‌افتد، یعنی ما یک میلیون و ۹۰۰ هزار فرصت شغلی را از دست می‌دهیم. محمود صالحی تحریریه: عباس کوشک جلالی 　 .