پیامدهای افزایش نرخ ارز

خبرگزاری فارس: به بهانه تک نرخی کردن نرخ ارز ناگهان بانک مرکزی با افزایش ۱۰۷ تومانی دلار چراغ افزایش نرخ‌های ارز و کالاهای وارداتی را سبز کرد تا بار دیگر اقتصاد کشور با شوک جدیدی روبه‌رو شود بی آنکه به استدلال‌های قبلی کارشناسان دولتی توجهی شود. هنوز از آخرین اظهارات رئیس‌جمهور مبنی برتأکید مصرانه تثبیت نرخ ارز با ریختن دلار در بازار و تقویت پول ملی بیش از یک ماه نگذشته که بانک مرکزی با تصمیم یک‌شبه خود این فرمان را نادیده گرفت و به جای عرضه بیشتر ارز در بازار، افزایش قیمت را برای ایجاد تعادل در دستور کار خود قرار داد. اقدامی که تا دو روز پیش از سوی تمام کارشناسان دولتی مذموم و به خطر انداختن تولید و دامن زدن به گرانی عنوان می‌شد. اما اکنون به بهانه تک نرخی کردن نرخ ارز ناگهان بانک مرکزی با افزایش ۱۰۷ تومانی دلار چراغ افزایش نرخ‌های ارز و کالاهای وارداتی را سبز کرد تا بار دیگر اقتصاد کشور با شوک جدیدی روبه‌رو شود بی آنکه به استدلال‌های قبلی کارشناسان دولتی توجهی شود. این کارشناسان تا دو روز پیش نگران افزایش قیمت تمام شده محصولات داخلی با افزایش قیمت مواد اولیه و سرمایه‌ای بودند و کنترل قیمت‌ها در بازار داخلی را با واردات ارزهای ارزان در دستور کار داشتند.

"اقدامی که تا دو روز پیش از سوی تمام کارشناسان دولتی مذموم و به خطر انداختن تولید و دامن زدن به گرانی عنوان می‌شد"این شوک در شرایطی به اقتصاد وارد می‌شود که هدفمندکردن یارانه‌ها و زمزمه تعادل نرخ‌های کنترل شده از طریق بازار از اول تیرماه همچنان به عنوان مهم‌ترین برنامه‌های اقتصاد در دستور کار قرار دارد و فضای اقتصادی کشور را تحت‌الشعاع قرار داده است. با این حال مهم‌ترین استدلال‌ها در اتخاذ این تصمیم یک‌شبه وجود رانت‌های ناشی از اختلاف نرخ ارز بین بازار و بانک مرکزی که برای برخی فرصت‌های درآمدزایی طلایی ایجاد کرده بود عنوان شده. رانت‌هایی که با ارائه بلیت‌های قلابی سفر به کشورهای خارجی سودهای بیش از ۱۰ درصد در روز! را برای عده‌ای محدود رقم می‌زد. اما آیا تبعات و برکات این تصمیم یک‌شبه در فضای کنونی اقتصاد و فشار گرانی بر مردم تنها به این بهانه منطقی است یا می‌توان دلایل دیگری را جست‌وجو کرد که چنین اقدامی را توجیه کند؟ برای پاسخ به این سؤال به برکات و تبعات منفی این تصمیم اشاره می‌کنیم. برکات این طرح: - حذف رانت‌های ایجاد شده ناشی از دو نرخی شدن ارز که طی سه ماهه اخیر ایجاد شده است - تشویق و حمایت صادر‌کنندگان و تولیدکنندگانی که محصولات قابل‌عرضه برای خارج دارند - ایجاد رقابتی‌تر شدن فضای مصرف داخل کشور برای کالاهای تولید داخل در مقایسه با محصولات وارداتی - کسب درآمد بیشتر دولت ازمحل فروش نرخ ارز در داخل و درآمد بیشتر ریالی ناشی از صادرات (به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادر‌کنندگان کشور) - کنترل و جمع‌آوری نقدینگی از بازارهای پولی وحتی مالی - رونق سهام در بخش‌هایی که محصولات آنها صادر می‌شود و...

اما در مقابل این برکات تقریباً اتخاذ این تصمیم همچون شمشیر دولبه‌ای است که می‌تواند هریک از این برکات را به نقمتی برای اقتصاد ایران بدل کند. - اگرچه حمایت از تولیدکنندگان یکی از مهم‌ترین بهانه‌ها برای افزایش نرخ ارز است اما نگاهی به حجم واردات (به غیر از انبوه واردات کالاهای قاچاق) که به ادعای دولت بیشتر آنها کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای است می‌تواند به افزایش دوباره قیمت‌های تمام شده و کاهش توان رقابتی تولیدات داخلی بینجامد و حجم واردات را به لحاظ حجمی کاهش دهد. این موضوع حتی در مورد رقابتی شدن فضای داخل هم برای تولیدات داخلی در مقایسه با محصولات خارجی صدق می‌کند. - چنانچه این روند ادامه یابد نه تنها کنترل نقدینگی در دو بازار در دست بانک مرکزی جذابیت خود را از دست خواهد داد بلکه با توجه به افزایش روزشمار قیمت‌ها بازارهای جدید برای هجوم نقدینگی نیز ایجاد خواهد شد و همچون دومینو به سایر بخش‌های اقتصادی سرایت خواهد کرد. آنچنان که از هم‌اکنون می‌توان پیش‌‌بینی کرد بازارهایی چون طلا و سایر فلزات نیز تحت‌الشعاع تغییر قیمت‌های نرخ ارز قرار گیرند.

"این کارشناسان تا دو روز پیش نگران افزایش قیمت تمام شده محصولات داخلی با افزایش قیمت مواد اولیه و سرمایه‌ای بودند و کنترل قیمت‌ها در بازار داخلی را با واردات ارزهای ارزان در دستور کار داشتند"- این موضوع و ایجاد جذابیت در سایر بخش‌های اقتصاد به معنای فرار سرمایه از بازار‌های مالی همچون بورس به سایر بخش‌ها خواهد شد و بنابراین بازار بورس نیز که از نرخ ارز سود می‌برد با رکود احتمالی مواجه خواهد شد. - و نکته مهم‌تر و آخر اینکه باید دید در چنین فضایی که قیمت‌ها روزانه در حال تغییر است تورم واقعی و انتظاری ناشی از این تصمیم تا چه حد بر کالا‌ها تأثیر خواهد گذاشت به نحوی که آثار تحسین‌برانگیز اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها با تورم‌های پی در پی خنثی نخواهد شد؟ آیا مردم توان و کشش تورم ناشی از نرخ ارز را به همراه افزایش قیمت‌های ناشی از طرح هدفمند کردن یارانه‌ها خواهند داشت یا درآمد ناشی از افزایش نرخ ارز برای دولت هزینه‌های مترتب ناشی از این تصمیم را خواهد پوشاند یا عرصه‌های عمرانی مانند گذشته تبعات اینگونه تصمیمات را خواهند پرداخت؟ به نظر می‌رسد که احتیاط در اتخاذ چنین تصمیماتی آن هم در فضای کنونی اقتصاد لازم و ضروری است. به خصوص آنکه این تصمیمات یک شبه و مغایر با تصمیمات گذشته رئیس‌جمهور باشد. نویسنده : مهران ابراهیمیان منبع : روزنامه جوان ۱۳۹۰/۳/۲۱ انتهای پیام/