اموال دانشگاه آزاد اسلامی وقف شد

وقف اموال دانشگاه آزاد امکان دخل و تصرف دولت در آن را از بین می برد بر اساس بیانیه ای که در هفتم شهریور ۱۳۸۸ به تایید هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی رسیده، تمام اموال منقول و غیرمنقول این دانشگاه وقف شده است و این موقوفات باید برای توسعه و تعمیق آموزش، پژوهش و فناوری در داخل و خارج از ایران مصرف شود. تصمیم هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی برای وقف اموال آن، واکنش قابل توجهی به دنبال داشت و به طور مشخص، طرفداران دولت به انتقاد از این تصمیم پرداختند؛ از جمله معاون مدیرکل امور فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرد که این اقدام برای دور زدن مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است و تصمیم جدید برای وقف اموال دانشگاه آزاد، نوعی فرار از قانون به شمار می رود. واکنش ها به تصمیم هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی تا دفتر آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی هم ادامه یافت. پس از آن که در بیانیه هیات امنای دانشگاه آزاد به مشورت با آیت الله خامنه ای و دریافت موافقت او برای وقف اموال دانشگاه آزاد اشاره شد، خبرگزاری فارس به نقل از یک مقام مسول در دفتر رهبر جمهوری اسلامی اعلام کرد که از طرف آیت الله خامنه ای با وقف اموال دانشگاه آزاد اسلامی موافقتی نشده است. دانشگاه آزاد اسلامی در سال های نخست شکل گیری با استقبال چندانی روبه رو نشد و کارشناسان چندان از موفقیت آن مطمئن نبودند، ولی این دانشگاه توانست با گذشت بیش از ۲۷ سال از تاسیس آن که به پیشنهاد اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۱ انجام شد، طرفداران زیادی پیدا کند. هرچند اگر ارزش اموال و دارایی های دانشگاه آزاد را طبق اعلام کریم زارع، عضو هیئت امنای این دانشگاه، بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان در نظر بگیریم، می توان به علت پرطرفدار بودن آن به ویژه در بین سیاستمداران پی برد. بحث ها بر سر قانونی بودن یا نبودن تصمیم اخیر هیات موسس دانشگاه آزاد برای وقف اموال آن، بیش از پیش نشانگر اهمیت سهم داشتن در دانشگاه آزاد برای گروه های سیاسی است. شیرزاد عبداللهی، کارشناس امور آموزشی، به طور مشخص، اختلاف نظر محمود احمدی نژاد با اکبر هاشمی رفسنجانی را دلیل اصلی تصمیم هیات امنای دانشگاه آزاد برای وقف اموال آن می داند. او می گوید: " از زمان روی کار آمدن آقای احمدی نژاد، مطالبی در قالب انتقاد از دانشگاه آزاد مطرح شد از جمله گفتند که شهریه دانشگاه آزاد زیاد است و اقدامی انقلابی برای کم کردن این شهریه انجام خواهد شد یا موضوع فساد در دانشگاه آزاد را مطرح کردند و حتی موضوع تغییر اساسنامه دانشگاه آزاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی کشانده شد." اموال منقول و غیرمنقول دانشگاه آزاد متعلق به کسی نیست و سنگ بنای دانشگاه آزاد از ابتدا بر اصل وقف عام شکل گرفته است صادق زیباکلام آقای شیرزاد معتقد است که هیات امنای دانشگاه آزاد تا کنون توانسته است در برابر فشارهای دولت مقاومت کند، ولی با توجه به آغاز دور دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، به طور حتم، فشارها بر دانشگاه آزاد در دوره جدید، بیشتر خواهد شد. صادق زیباکلام، استاد دانشگاه آزاد و تحلیلگر امور سیاسی هم به تلاش هایی اشاره می کند که از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد در سال ۸۴ برای تغییر سازکار اداره دانشگاه آزاد انجام شده است و می گوید: "سعی دولت در چهار سال گذشته بر این بوده است که مدیران خود را در راس امور دانشگاه آزاد بگذارد، ولی چون دانشگاه آزاد دولتی نیست، آقای احمدی نژاد تاکنون نتوانسته است کاری در این زمینه انجام دهد." به گفته آقای زیباکلام، هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی با وقف کردن اموال این دانشگاه، به واقعیتی که از ابتدای شکل گیری دانشگاه آزاد وجود داشت، واقعیت بخشیده است. او می گوید: "اموال منقول و غیرمنقول دانشگاه آزاد متعلق به کسی نیست و سنگ بنای دانشگاه آزاد از ابتدا بر اصل وقف عام شکل گرفته است." او اضافه می کند: "از آنجا که به طور رسمی اعلام شده که اموال دانشگاه آزاد وقف شده است، دیگر دولت به هیچ وجه نمی تواند در امور دانشگاه آزاد دخالت کند." بر اساس بیانیه هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی، این دانشگاه ۳۵۷ واحد دانشگاهی و مرکز آموزشی در ایران، لبنان، امارات متحده عربی، انگلیس، تانزانیا و ارمنستان دارد و وسعت فضای آموزشی، پژهشی، فرهنگی، اداری، بیمارستانی، درمانی و بهداشتی، ورزشی و رفاهی آن هم به ۱۴ میلیون مترمکعب می رسد. در این بیانیه تعداد دانشجویان دانشگاه آزاد یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر و تعداد دانش آموختگان آن هم دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر اعلام شده است، ضمن آن که ۶۰۰ مدرسه در شهرهای مختلف و سازمان مدارس آزاد اسلامی وابسته به این دانشگاه با ۵۰ هزار دانش آموز و ۱۱۴ آموزشکده فنی و حرفه ای، بزرگ ترین مجموعه آموزش عمومی کشور را در بخش غیر دولتی به خود اختصاص داده است. با این حال، نعمت احمدی، حقوقدان، معتقد است که وقف اموال دانشگاه آزاد ابهام دارد و ابتدا باید مالکیت افراد بر مالی که وقف می کنند، مشخص شود. او می گوید: " از نظر حقوقی، مالی که وقف می شود، باید باقی بماند و منافعش در راهی که وقف کننده می خواهد، هزینه شود. حال آیا اموال دانشگاه آزاد، اموال هیات امنا بوده است که وقف کرده اند یا اموال عمومی بوده است؟" اموال دانشگاه آزاد برای مصون نگه داشتن آن از دست دولت وقف شده است شیرزاد عبداللهی آقای احمدی یادآور می شود که با تصمیم جدید هیات امنای دانشگاه آزاد، مشخص نیست نظارت آموزشی بر دانشگاه آزاد که اموال آن وقف شده اند، به عهده چه کسی خواهد بود. او می گوید: "مراکز آموزشی از نظر شیوه آموزش و سرفصل درس ها تابع وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند و در شرایط کنونی، با وقف اموال دانشگاه آزاد، باید دید که آیا نظارت آموزشی بر عهده سیستم آموزشی کلی کشور است یا در وقف نامه به گونه دیگری مطرح شده است؟" با این حال، صادق زیباکلام ابهامی در وقف اموال دانشگاه آزاد نمی بیند و معتقد است که وضعیت چگونگی اداره اموال این دانشگاه، روشن است. او می گوید: "تمام این امور زیر نظر کسی است که سرپرستی وقوفات را به عهده دارد و دولت نمی تواند دخالتی در این زمینه بکند. ضمن آن که فرد یا گروهی که وقف کرده است، تا زمانی که مدیر و مجری است، مسولیت دارد و هیات امنای دانشگاه آزاد طبق قانون، عهده دار وظیفه حفظ، حراست و سرپرستی اموال دانشگاه آزاد است." شیرزاد عبداللهی، کارشناس امور آموزشی معتقد است که . او حل و فصل اختلاف نظرها بر سر این موضوع را به برطرف شدن چالش سیاسی مدعیان دانشگاه آزاد، مشروط می کند و می گوید: "چالش سیاسی موجود، تعیین کننده آینده دانشگاه آزاد خواهد بود." آقای عبداللهی می گوید: "در صورت تضعیف موقعیت سیاسی آقای هاشمی رفسنجانی، هیات امنای دانشگاه آزاد با وقف اموال یا هر تصمیم دیگری نخواهد توانست مانع مداخله دولت در اداره دانشگاه آزاد شود." دانشگاه آزاد اسلامی در ۲۷ سال گذشته، با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در ایران توانسته است بخشی از نگرانی های نسل جوان ایران را برای ادامه تحصیل برطرف کند، ولی هنوز بیم آن می رود که ادامه مجادلات سیاسی بر سر اداره این دانشگاه، تاثیری نه چندان مطلوب بر عملکرد و دستاوردهای کنونی این دانشگاه داشته باشد.