آمار نگران کننده قاچاق سوخت در کشور

دکتر محمدرضا فرزین سخنگوی کارگروه طرح تحول اقتصادی در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار شبکه اخبار اقتصادی و دارایی ایران (شادا) به سئوالات مطرح شده پیرامون هدفمندکردن یارانه‌ها پاسخ داد که متن آن در پی می‌آید:  چه ضرورتی برای هدفمند کردن یارانه‌ها با شرایط کنونی کشور وجود دارد؟ یارانه های انرژی طی سال‌های 86-1380 حدودا 90 درصد هزینه جاری دولت را به خود اختصاص داده است. پرداخت یارانه و عدم افزایش قیمت‌های انرژی طی سال‌های اخیر منجر به شکاف میان قیمت‌های داخلی و جهانی آن شده است. در نظام کنونی پرداخت یارانه ایران هر فردی که بیشتر انرژی مصرف کند بیشتر یارانه می‌گیرد در سال 1385 سهم دهک دهم شهری از یارانه بنزین و گازوئیل حدود 32 درصد و سهم دهک یک شهری به ترتیب 5/1 و 9/0 درصد بوده است در خانوارهای روستایی سهم دهک دهم از بنزین و گازوئیل 2/39 و 1/45 درصد و دهک یکم 8/0 و 8/1 درصد بوده است. در اقتصاد ایران به دلیل پایین بودن قیمت انرژی شدت انرژی بسیار بالا و بهره‌وری آن بسیار پایین است مطالعات نشان می‌دهد که با هر بشکه نفت خام در ایران تنها 219 دلار درآمد ایجاد شده است در حالی که این عدد برای جهان 668 دلار و برای اتحادیه اروپا حدود 1316 دلار است . درخصوص ضرورت‌های هدفمند کردن یارانه‌ها تا کنون مطالب زیادی ارائه شده و مستندات کارشناسی بسیار زیادی در طول برنامه‌های پنج ساله و بالاخص در سال‌های اخیر توسط دبیرخانه کارگروه تحولات اقتصادی ارائه شده است اما اشاره مجدد با بررسی وضعیت موجود کشور درخصوص کالاهای مشمول لایحه ضروری است. چه ارتباطی میان هدفمند کردن یارانه‌ها و قاچاق سوخت وجود دارد؟‌ اخبار و آمار قاچاق سوخت در سال‌های اخیر بسیار نگران‌کننده شده است و آمار نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از گازوئیل و بنزین کشور به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود و اظهارات اخیر مسئولان مبارزه با قاچاق کالا نشان می‌دهد که هم‌اکنون با وجود سهمیه‌بندی بنزین روزانه 40 میلیون لیتر سوخت در کشور قاچاق می‌شود و در برخی نقاط مرزی قاچاقچیان با کیلومترها لوله‌کشی تا نقطه مرزی به قاچاق سوخت اقدام کرده‌اند. که در استان سمنان و خیلی از استانهای دیگر دریاچه‌هایی از سوخت کشف شده است. از طرف دیگر بسیاری از نفتکش‌های جنوب در اروند رود به کار قاچاق گازوئیل مشغول هستند و اخیراً 4 نفتکش که حاوی 300 هزار تن گازوئیل قاچاق بودند توقیف شدند. از طرف دیگر در کشور ما 4 حامل بنزین، گازوئیل، نفت سفید و نفت کوره را روزانه حدود 230 میلیون لیتر تولید می‌کنیم که در این صورت قاچاق 40 میلیون لیتر یعنی قاچاق حدود 17 درصد سوخت تولیدی کشور که رقم بسیار قابل ملاحظه‌ای می‌باشد با مداخله این موضوع که بخش عمده قاچاق مربوط به بنزین و گاوزئیلی است که در هر دو واردکننده سوخت هستیم و روزانه حدود 30 میلیون لیتر گازوئیل و بنزین به کشور وارد می کنیم. قیمت سوخت چه تفاوتی با کشورهای همسایه دارد؟ اگر به قیمت گازوئیل و بنزین در کشورهای همسایه توجه کنیم دلیل اصلی این تجارت پرسود مشخص می‌شود. قیمت فروش بنزین سوپر و گازوئیل در اواسط نوامبر 2008 (دی ماه 1387) در کشورهای افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، پاکستان، ترکیه و امارات بنزین سوپر به ترتیب 105، 108، 74، 84 و 187 و 45 سنت در هر لیتر و گازوئیل به ترتیب 96، 111، 56، 77، 163، 62 سنت در هر لیتر بوده است. این اختلاف قیمتی نشانگر دلیل اصلی قاچاق حجم عمده‌ای از سوخت کشور به کشورهای همسایه است. آیا دولت و کمیسیون ویژه مجلس درخصوص لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها به توافق رسیده‌اند؟ هدفمند کردن یارانه‌ها سابقه‌ای دیرینه در مطا لعات و برنامه های توسعه کشور دارد و به همین دلیل یکی از مهمترین اصلاحات اقتصادی است که در سند چشم‌انداز کشور نیز مورد توجه قرار گرفته است. اهمیت هدفمند کردن یارانه ها در کشور باعث شد تا محوریت بسیاری از قوانین کشور از جمله ماده 95 قانون برنامه چهارم، قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت و قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی مصوب 1383 را در سال‌های گذشته تشکیل دهد.   این موضوع یکی از مهمترین موضوعات اقتصادی کشور است و مقام معظم رهبری انجام آن را کاری بسیار مهم که اجرای آن قدم بزرگی در پیشرفت کشور می دانند. لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها پس از برگزاری جلسات متعددی با کمیسیون ویژه مجلس شورای اسلامی سرانجام به تصویب این کمیته رسید و اگر چه در ابتدا گروهی معتقد بودند که دولت موفق به اخذ نظرات کمیسیون نخواهد شد اما کار مستمر کارشناسی در دولت و تعامل مناسب با کمیسیون، باعث شد که با حفظ روح کلی لایحه پیشنهادی دولت و اصلاحات مورد نظر کمیسیون به جمع‌بندی مناسبی برسیم. اما بدیهی است که در حال حاضر کسب نظرات تمامی نمایندگان و توجیه اهمیت این لایحه در اقتصاد کشور جهت اخذ رای مثبت آنها ضروری است.