عاشیقلار ایرانی هم به نام دیگران ثبت شد؛ آیا این حکایت ادامه دارد؟

چند روزی بیشتر نیست که شاهد ثبت پرسش برانگیز موسیقی زیبای «عاشیقلار» آذربایجان ـ یادگاری از دوره شاه اسماعیل صفوی ـ به عنوان یکی از ارزشمندترین میراث معنوی ایران زمین، به نام کشوری هستیم که در تاریخ نه سرزمین آذربایجان، بلکه همواره با نام «اران» و «شروان» نامیده شده است. به گزارش خبرنگار «تابناک»، همان گونه که تلاش‌های پیگیر ترکیه را در ترک معرفی کردن مولانای پارسی گوی و تلاش‌های کشورهای عرب در تملک دانشمندان ایرانی از جمله بوعلی سینا، رازی، بیرونی و ... و غارت پنهان و آشکار و حراج میراث فرهنگی ارزشمند ایران زمین به وسیله بسیاری از کشورهای دنیا به ویژه روسیه و انگلیس را شاهد بوده‌ایم، اکنون قرعه دست‌اندازی بر میراث ایرانیان، به نام مناطق نیمه شمالی ایران زمین خورده است. موسیقی «عاشیقلار» که با زیبایی و حرکت و ریتمی بسیار دلنشین، قرن‌هاست در منطقه آذربایجان اصیل و حقیقی ـ شامل تبریز، ارومیه و اردبیل ـ نواخته می‌شود و ترنم آن تار و پود وجود همه ایرانیان آذری زبان و غیر آذری زبان را به وجد و تحسین وامی‌دارد، با تلاش‌های پیگیر و بی سر و صدای دولت اران و شروان تاریخی ـ آذربایجان کنونی ـ و انفعال و بی تفاوتی مسئولان ایرانی با نام آن کشور به ثبت جهانی رسیده است. بنا بر این گزارش، با وجود تعلق انکار نشدنی تاریخی سرزمین‌های جدا شده شمال ارس از سرزمین اصلی ایران و به دنبال آن، بهره‌گیری این مناطق از بسیاری از دستاوردهای فرهنگی تاریخی ایران بزرگ، از جمله موسیقی عاشیقلار آذربایجان حقیقی، نمی‌توان پذیرفت که مسئولان ایرانی بگویند ما در تلاشیم از دولت باکو خواهش کنیم که ایران را هم در میراث معنوی موسیقی عاشیقلار با آنها شریک کرده و به نام هر دو ثبت کنند! در حالي که ايران خود را متعهد به فرستادن كمك انسان دوستانه كميته امداد حضرت امام(ره) به محرومان آن سوي ارس مي‌داند، در حوزه فرهنگی بسياري از نمادهاي فرهنگي ـ تاريخي ايران زمين در ايران شمالي تاریخی، از جمله شاعر بزرگ پارسي گوي نظامي گنجوي و زادگاه او با غفلت و بي توجهي کامل از سوی مسئولان امر در کشورمان روبه‌رو شده‌اند.حال پرسش اينجاست که چرا سازمان ميراث فرهنگي در معرفي، ثبت و تبليغ براي خانه و زادگاه نظامي گنجوي ـ همان گونه که خود نوشته در روستاي تاد شهرستان تفرش ايران است ـ نه تنها هيچ حرکتي انجام نمي‌دهد، بلکه حتي اين خانه بسيار ارزشمند ملي تاريخي بازسازی هم نمي‌شود و هم‌اکنون در معرض نابودي کامل قرار گرفته و حتي بسياري از ايرانيان از وجود خانه نظامي در ايران هم بي‌خبرند؟ بنای یادبود داستان‌های «پنج گنج» نظامی گنجوی در باکوآيا نابودي اين خانه و موارد مشابه، نمي‌تواند ادعاهاي آينده ديگران را در تصاحب ديگر ميراث و مشاهير بزرگ ايران زمين به دنبال داشته باشد؟این گزارش در ادامه می‌افزاید: شمار جشن‌هاي متعدد ايراني را بيش از 73 جشن در سال برآورد کرده‌اند که از ميان اين جشن‌ها، مي‌توان از جشن‌هاي ماهانه نام برد؛ جشن‌هايي که با همزمان شدن نام روز با نام ماه برگزار مي‌شوند. در روز شمار کهن ايران، هر يک از سي روز ماه را نامي است که نام دوازده ماه سال نيز در ميان آنهاست. پيشينيان در هر ماه که نام روز و نام ماه يکي بود، آن را جشن مي‌گرفتند. از اين جشن‌هاي دوازده‌گانه، تا آنجا که سندها و کتاب‌هاي تاريخي گواه است، در دوره‌هاي پس از اسلام، تنها جشن مهرگان است که رسمي و شکوهمند برگزار مي‌شد. افزون بر يکي بودن نام ـ روز مهر از ماه مهر ـ مناسبت‌هاي ديگري را نيز براي برگزاري اين جشن برمي‌‌شمردند که معروفترين آن قيام کاوه آهنگر و پيروزي بر ضحاک و به پادشاهي نشستن فريدون است.اما باید توجه داشته باشیم که بی‌توجهی به میراث معنوی و فرهنگی ایران زمین، مانند جشن مهرگان ـ شانزدهم مهر ماه ـ که پس از نوروز به عنوان بزرگ‌ترين جشن ايراني و بازمانده‌اي از آيين مهر در ايران باستان شناخته مي‌شود، سبب خواهد شد که چنین آیین‌هایی در آینده نه چندان دور، همانند موسیقی «عاشیقلار» توسط دیگر کشورها که تنها بخش کوچکی از فرهنگ ایران باستان را در خود جای داده‌اند، مصادره شود.نکته جالبتر اینکه همه ایرانیان حتی پس از اسلام نیز به چنین آیین‌هایی احترام می‌گذاردند؛ برای نمونه، در «آثار الباقيه» آورده شده است: سلمان فارسي مي‌گويد: ما در عهد زرتشتي بودن مي‌گفتيم، خداوند براي زينت بندگان خود ياقوت را در نوروز و زبرجد را در مهرگان بيرون آورد و فضل اين دو روز بر روزهاي ديگر مانند فضل ياقوت و زبرجد است بر جواهرهاي ديگر. بنای باستانی نیمه ویران «بلاد شاپور ساسانی» در کهگیلویه و بیورسب هزار سال عمر کرد؛ این که ایرانیان به یکدیگر دعا می‌کنند که: «هزار سال بزی» از آن روز رسم شده است، چون دیدند که ضحاک توانست هزار سال عمر کند و این کار در حد امکان است، هزار سال زندگی را دعا و آرزو کردند. و یا ابوریحان بیرونی در «التفهیم» می‌نویسد: «مهرگاه، شانزدهم روز است از مهر ماه و نامش مهر، اندرین روز، افریدون ظفر یافت بر بیورسب جادو، آنک معروف است به ضحاک و به کوه دماوند بازداشت و روزها که سپس مهرگان است همه جشنند، بر کردار آنچه از پس نوروز بود...». این گزارش همچنین اضافه می‌کند: از دوران کهن، همراه با جشن‌ها و آیین‌ها، واژگان پارسی نوروز و مهرگان به صورت معرب نیروز و مهرجان وارد زبان کشورهای عرب زبان شد و امروز در بسیاری از کشورهای ـ آسیایی و آفریقایی ـ واژه مهرجان به معنی و مفهوم جشن و فستیوال به کار می‌رود. هم‌اکنون مهرگان به جز در میان زرتشتیان، متأسفانه به صورت رسمی در ایران پاس داشته نمی‌شود. این در حالی است که کشور تاجیکستان پس از فروپاشی شوروی و استقلال، علاوه بر تغییر نام میادین و خیابان‌های شهرهای مهم خود از نام‌های کمونیستی لنین و ... به فردوسی و رودکی، جشن‌های مهرگان و سده را هم احیا و در کنار نوروز هر سال با شکوه تمام برگزار می‌کند. حال باید منتظر بود، عملکرد سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را در حفظ و ثبت دیگر میراث ملموس ایران زمین که به ثبت جهانی نرسیده‌اند، از جمله جشن مهرگان، سپندارمذگان ـ که ولنتاین اروپایی کپی برداری از آن است ـ جشن سده، آیین چله یا یلدا ـ که پایه پیدایش کریسمس تلقی می‌شود ـ جشن تیرگان، موسیقی زیبا و باشکوه کردی، خراسانی، مازندرانی، گیلکی، بلوچی و ...، شاهنامه فردوسی، خمسه ـ پنج گنج ـ نظامی گنجوی، منظومه بزرگ شهریار ـ حیدر بابا سلام ـ و ... چگونه خواهد بود؟ آیا باید آن قدر دست روی دست بگذاریم که باز هم همسایگانی که هر یک خود بخشی از حوزه فرهنگی ایران بزرگ به شمار می‌روند، میراث ما را به نام کشور خود به ثبت جهانی برسانند و به آن مباهات کنند؟ فراموش نکنیم که میراث فرهنگی ملموس و غیر ملموس ایران سند هویت و شناسنامه ملت کهن ماست؛ شناسنامه‌ای که اگر گم یا ربوده شد، دیگر به جای آن المثنی صادر نمی‌شود. نظرات بینندگان: خیلی بدختیم اگه این فرهنگ رو هم ازمون بگیرن دیگه هیچی نداریم 1) کاش قطعه ای از این موسیقی زیبا را می گذاشتید. 2) مسولین ما بهتر است به امورات دیگر سفت و سخت بچسبند، چون به نظرم هنوز تا جایی که بتوانند فرهنگ و میراث فرهنگی ایران زمین را کامل بشناسند سالها وبلکه قرنها راه است. ما بايد تمام سنت هاي پيشينيانمان را گرامي بداريم و دربرگزاري آنها كوشش نماييم . حتمن مي دانيد كه در تاريخ اختلاف نظرهاي فراواني وجود دارد. بدون هيچ شكي بخشي از تاريخ اين منطقه به عمد مغفول نگاه داشته شده است. كه آن هم تاريخ تورانيان در منطقة غرب خزر است. همين دليل باعث شده شما با قاطعيت عدم وجود سرزميني به نام آذربايجان را انكار كنيد. كشور آذربايجان موجوديت داشته و دارد. اما مطلب بعدي اينكه بر فرض اينكه عاشيق ها تنها متعلق به آذربايجان ايران باشد من، شما و ديگران (صدا و سيما عاشقان به اصطلاح فرهنگ و هنر اين سرزمين) تا كنون چه گلي به سر اين هنرمندان زده‌اند. كافي است يه سري به كانالهاي تلويزيوني كشور آذربايجان بزنيد، آنگاه متوجه مي شويد كه آنها چگونه پاسدار اين ميراث چندين صد سالة خود مي باشند. مطالب نوشته شده بيشتر به يك بافتني ناهمگون شباهت دارد كه هر سطر از آن قابل بررسي و چالش مي باشد. لزومي ندارد براي توجيه بي لياقتي خود، واقعيت وجودي ديگران را زير سوال ببريم. اين كار از انصاف علمي به دور است. درود به نویسنده این مطلب خدایی جای ایران الان باید توی 5 کشور بزرگ دنیا می بود هم از نظر فرهنگی اقتصادی اداب و رسوم و ... ما از همه جلوتر بودیم حق ملت ما خیلی بیشتر از ایناست جایگاه میراث و اداب رسوم ما به این کهنی ، ولی رفتار بقیه کشورها و به تاراج بردن میراث و رسوم سنتی و دیرینه ما واقعا تقصیر کیه؟ چرا سازمان واحدی تشکیل نمیشه واسی این مسائل؛ میراث فرهنگی ما که .... واقعا شاهکاره راستي گفتي كهريزك كجا بود ؟ می گید چون ما اهمیت نمیدیم اونام ندن؟! 20 سال دیگه همه این چیزایی که ما بهشون الان میگیم میراث تو کتاب های درسی بچه هاشون با استناد به ثبت جهاني نوشته میشه. اون وقت بچه های ما باید شعر ای کودک فلسطینی رو از بر کنند! آقا اين حرفها چيه كه شما مي زنيد؟!!مي گه نمي دونيد ما در حال غني سازي اورانيم هستيم و ميخواهيم انرژي هسته اي داشته باشيم. مگه نمي دونيد كه انرژي هسته اي يعني همه و همه چيز غير از آن يعني هيچ!!! تاريخ مملكت به چه مقدار مي ارزه؟!!!اصلا به چه درد ميخوره؟!!! يكي نيست به دولت مردان ما بگه كه فرهنگ و تمدن ايراني كه حتي دشمنانمون هم به آن اعتراف داشته اند اگر بيشتر بكار ما نيايد، اهميت كمتري هم ندارد. جهت اطلاع آقايان در دولت. مگه مال ايرانه من كه اثري از اين موسيقي تو صدا و سيما نمي بينم پس حتما مال ما نيست ديگه شايد هم مال ماست و استكيار از ما دزديدنش « آران » در زبان ترکی به معنی « جلگه » (در مقابل کوهستان ) است. انتخاب اسامی عوارض طبیعی به عنوان نام کشور بعید می نماید! سلام. كافي است نيم نگاهي به برنامه هاي تلويزيوني و راديويي ايران و اين كشور (يا به اصطلاح سرزمين آران) بياندازيد تا متوجه بشويد كه واقعاً اين صاحب اين نوع از موسيقي كيست! اينكه ما بنشينيم و بدون برنامه ريزي در جهت حفظ ارزشها و ميراث معنوي و فرهنگي و تمدني خود، هي از دزديده شدن آنها توسط ديگران بناليم، چيزي را حل نمي كند. انرژی هسته ای حق مسلم ماست... بهتره از نام هاي واقعي كشورها استفاده نمائيد كشوري به نام آران يا ايران شمالي و يا شروان در عرف بين المللي وجود ندارد مگر اينكه به ديگران هم حق داده شود .. استاد بااین مطلب نشان دادید که اطلاعات شما در مورد عاشیقلار واصولا" آذربایجان .کافی نیست ودیگر اینکه اگرادعادارید اینهاجزئ فرهنگ ایرانی است پس چرا در تلوزیون کاملا" دولتی ایران خبری از اینه نیست؟؟ قبل ثبت این آثار توسط کشور آذربایجان شما ودوستان فرهنگی شما کجا بودید؟؟؟ ياشاسين هر ايكي آذربايجان خدااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا اگر عاشقها مال ماست پس چرا در صدا وسیما اثری ازآنها نیست؟ اولاً که مگر در ایران چه کاری برای عاشیقها انجام دادین که انتظار دارین، دنیا بدونن مال ایرانه؟ نه این که حتی به تلویزیونهای استانی هم دعوتشون نمیکنن؟! ثانیاً نام آنجا «آذربایجان» است. لطفاً اصطلاحات توسعه طلبان را به کار نبرید. ثالثاً آنها هم عاشیق دارند. علاوه بر آنها حتی ترکمنها هم دارند. لطفاً تمامیت خواهی نکنید. خوب وقتی مسولان خودمان اعلام می کنند که نام پادشاهان و سلاطین تاریخی کشورمان از کتب درسی حذف خواهند شد انتظار این چنینی از جامعه بین الملل بعید به نظر نمیرسد. اول خودمان احترام قائل شویم تا دیگران هم احترام بگذارند. شعری از اقبال نامه که نظامی در آنم به صراحت به تفرشی بودن خو استناد میکند:به تفرش دهی هست "تا" نامِ او نـــظامــی از آنـــجا شــده نامجو با اینهمه تفرشی بودن نظامی با شعری منسوب به شیخ بهایی نیز بسیار تقویت شده‌است. آنجا که می‌فرماید: ز اهل تفرش است آن گوهر پاک ولی در گنجه چون گنج است در خاک در مملكتي كه نشون دادن ساز در تلويزيون ممنوع است وا ز اول انقلاب تا امروز يك بار عاشيقلار را مانشنيديم شما چه توقعاتي داريد برادران. براي خودم متاسفم براي مسئولين بيشتر متاسفم براي كشورم و فرهنگش بسي بيش از اينها متاسفم كاش آقايان كه براي توي سر و كله هم زدن اينقدر انرژي دارند كمي هم براي پاسداشت ايران و فرهنگش وقت مي گذاشتند با سلام٠ بنظر من انكار نام يك كشور كه مورد تاييد كل دنياست و در سازمان ملل و شوراي اروپا نماينده دارد شرم آور و بسي مايوس كننده است٠ گسترش اين افكار در سطح جامعه بسيار خطرناك ودر دراز مدت باعث گسستگي و فروپاشي جامعه مي گردد٠ با تشكر با سلام با تاكيد براينكه نوشتار شمارا درخصوص اسامي سرزمين و موارد اينچنيني قبول ندارم ( به گواه اسناد تاريخي )كه موضوع مهمي است و بايد بدان پرداخته شود وليكن فقط درخصوص اين موسيقي بايد گفت : سنگ نوشته ها و اثار تاريخي پيدا شده در اين سرزمينها نشانگر اين است كه ساز عاشيق قدمتي چند هزارساله دارد كه مغان ترك بصورت سمبليك ارتباط معنوي انسان زميني را با آسمانها با ان برقرار ميكردند و الحان آسماني را برروح و تن زمينيان جاري ميساختند. متاسفانه فارغ از اينكه اين موسيقي زيبا كه علاوه بر زيبايي موسيقيايي حاوي نكات پندآموز نيز ميباشدمربوط به جه زباني است در صدا و سيماي ما كاملا فراموش شده است بديهي است در اين شرايط شايد زنده نگاهداشتن آن ( حتي در كشور همسايه ) بد نباشد در ضمن جاي سئوال دارد حتما بايد موردي توسط ساير كشورها اقدام شود تا ما به ياد اين داشته هاي فرهنگي خودمان بيافتيم؟ اولا هر اثر یا شخصیت هنری و علمی متعلق به کل عالم بشریت می باشد و منحصر به یک منطقه یا کشور خاصی نمی شود. ثانیا هر اثر جهانی باید در کشور خود به عنوان اثر ملی ثبت بشود تا بعد بتوان آن را به عنوان یک اثر جهانی ثبت کرد. که نه تنها موسیقی عاشیقلار بلکه هیچ اثر غیر مادی در ایران ثبت نشده است. ثالثا از سایت وزین تابناک خواهشمندیم که در درج مطالب به سندیت و ادبیات آن بیشتر دقت کند. كشور آران ؟ايران شمالي ؟! همچين كشوري وجود خارجي ندارد آران در توركي به معني جلگه مي باشد كه حتي امروزه هم مناطق اطراف فرودگاه تبريز را روستائيان آران مي گويند و يا در خيلي مناطق ديگر آذربايجان ضمنا شما كه جرئت گفتن زبان توركي ( بجاي آذري)را هم نداريد واز واژه جعلي آذري استفاده مي كنيد چگونه مي خواهيد وارث موسيقي آشيقلار (عاشيقلار) باشيد و موسيقي آشيقي مربوط به دوران شاه اسماعيل نيست بلكه عمري به قدمت تمدن تورك دارد و حتي ده ده قورقوت پير فرزانه و نامي تورك خود يك آشيق مي باشد تنها چیزی که ایران را از باستان تا کنون سرپا نگاه داشته فرهنگ آن است، حال با از دست دادن این میراث چیزی جز ضربه های شدید بر آب و خاک این کشور در انتظار ما نخواهد بود. وقنی رسانه ملی رسانه تهران می شود. وقتی بقیه فرهنگ ها و استانها باید هم هتهرانی شوند،وقتی در یادواره سعدی و حافظ و ملانا یک تیزر هم پخش نمی شود و زیر شاعران ... له می شوند، دیگر کدام فرهنگ،کدام ملت؟ از ماست که بر ماست. خود آذریهای ایران باید در درجه اول پیشقدم دفاع از میراث فرهنگی ایرانی خودشان باشند. آیا از میان آذریهای ما کس یا کسانی به این اقدام اشغالگران کمونیست آذربایجان شمالی اعتراض کرده است؟ کل تاریخ مملکت ما همین سی سال مخصوصا این چهار سال آخر هستش و بقیه کسانی که در ایران زمین بوده اند دزد و قاتل و وطن فروش و ضد دین و ... بوده اند از ماست بر ماست از اقای بقایی و اقای قبل از او و کسانی که انها را به این مقام انتساب کرده اند پرسید اینها بلایی بر میراث فرهنگی ما می اورند که باید خون گریه کرد کهریزک را جهانی کنیم هر چیز که بدست تهرانی ها سپرده شد خراب شد با استناد به تاریخ بلعمی که ترجمه تاریخ طبری است و اولین تاریخ نوشته شده به زبان فارسی دری در سال 352 هجری قمری است.؛ در این کتاب حدود آذربایجان چنین آمده است: " و اول حدّ از همدان در گیرند ، تا به ابهر و زنگان بیرون شوند ، و آخرش به دربند خزران. و در این میان هر شهری که هست همه را آذربایجان خوانند ." ( تاریخ بلعمی، باهتمام جواد مشکور ، سال 1337 ص 335 ) اولا این سبک موسیقی مربوط به زبان آذری ست نه یک کشور . در ثانی اگر هم آنرا متعلق به کشوری خاص بدانیم چرا باید متعلق به ایران باشد. ایرانی که در آن اذری ، کرد ، لر ، عرب و بعبارتی غیرفارس هیچ جایی در برنامه های این کشور ندارد. حال با این وضعیت چطور انتظار داریم به فرهنگ ما ارزش قائل شوند در حالیکه خود قومیتها در ایران روزبه روز به حاشیه رانده میشوند. البته مردم کشور فارس به فرهنگ و موسیقی خود فارس هم ارزشی قائل نیستند بطوریکه اخیرا نام پادشاهانشان را نیز از کتابها حذف میکنند با این وضع اگر چند سال بعد امارات مدعی شد مردانی بزرگ مانند کوروش و داریوش و ... بومی این کشورند خیلی تعجب نکنید هر وقت اصول 15و 19 قانون اساسي اجرا شد ما آذريهاي ايران اولين مدافع فرهنگ تركي آذري خواهيم بود . وقتي ميراثي صاحب ندارد چرا مانع نگهداري ديگران شويم؟