آژانس انرژی اتمی در انتظار پاسخ ایران به پیشنهاد غنی سازی در خارج

پیشنهاد آژانس حاوی مبادله بخش اعظم ذخیره اورانیوم غنی شده ایران با سوخت مورد نیاز رآکتور تهران است آژانس بین المللی انرژی اتمی انتظار دارد روز جمعه پاسخ ایران را به پیشنهاد انتقال بخش اعظم اورانیوم غنی شده این کشور به خارج دریافت کند. پیش نویس پیشنهاد غنی سازی اورانیوم مورد نیاز یک رآکتور تحقیقاتی ایران در خارج از این کشور در هفته جاری هفته و طی سه روز مذاکرات نمایندگان جمهوری اسلامی و کشورهای آمریکا، روسیه و فرانسه در وین، پایتخت اتریش و مقر آژانس بین المللی انرژی اتمی، مطرح و برای تصمیم گیری نهایی به پایتخت های این کشورها ارسال شد. این پیشنهاد را محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین المللی که در مذاکرات حضور داشت، ارائه داد و از تمامی طرف های مذاکره خواست حداکثر تا روز جمعه، 23 اکتبر (1 آبان)، نظر نهایی خود را در مورد آن اعلام دارند. به گزارش منابع دیپلماتیک در آژانس، در صورت توافق بر سر این طرح، ایران به منظور تامین سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران یکهزار و دویست کیلوگرم از مجموع یکهزار و پانصد کیلو گرم اورانیومی را که تا خلوص پایین در داخل این کشور غنی سازی کرده برای افزایش خلوص آن در اختیار روسیه قرار می دهد. ایران در خلال سال های اخیر، با راه اندازی تاسیسات غنی سازی اورانیوم در داخل، توانسته است به اورانیوم غنی شده تا خلوص 3.5 درصد دست یابد اما برای ادامه کار رآکتور تهران، که برای مقاصد تحقیقاتی و ارائه خدمات پزشکی فعالیت می کند، به حدود 116 کیلوگرم اورانیوم با خلوص 19.75 درصد نیاز دارد. روز جمعه البرادعی در انتظار دریافت پاسخ طرفهای مذاکره است براساس طرح پیشنهادی آقای البرادعی، اورانیوم خلوص کم ایران پس از انتقال به روسیه، در یک مرکز غنی سازی این کشور به اورانیوم با خلوص مورد نیاز تبدیل و سپس در مراکز اتمی فرانسه برای تولید به میله های سوخت قابل استفاده در رآکتور تهران به کار گرفته می شود. رآکتور تهران در دهه 1960 میلادی براساس فن آوری هسته ای آمریکایی ساخته شد و به گفته کارشناسان، فرانسه باید میله های سوخت این رآکتور را مطابق تکنولوژی مورد استفاده در این تاسیسات تهیه کند. در صورتی که تفاهم نامه وین به مرحله اجرا برسد، نقل و انتقال اورانیوم مذکور در این سند طیق مقررات آژانس بین المللی و زیر نظر این نهاد وابسته به سازمان ملل صورت خواهد گرفت. کاهش نگرانی غرب با خارج شدن این مقدار از ذخیره اورانیوم کم خلوص تولیدی ایران از دسترس این کشور، نگرانی کشورهای غربی از تلاش جمهوری اسلامی برای غنی سازی این ذخیره و تولید مقادیر غیر آزمایشگاهی از اورانیوم با خلوص بسیار بالا دست کم برای مدتی کاهش می یابد. کشورهای غربی نگران آن بوده اند که دولت ایران در صدد باشد با ادامه فرآیند غنی سازی موجودی اورانیوم کم خلوص خود، سرانجام بتواند مقدار لازم اورانیوم با خلوص بسیار بالا تولید کند و آن را برای ساخت بمب اتمی به کار برد. برخی کشورهای غربی جمهوری اسلامی را به تلاش برای دستیابی به تسلیحات اتمی در پوشش برنامه های صلح آمیز هسته ای متهم ساخته اما مقامات ایرانی این اتهام را رد کرده و بر غیرنظامی بودن فعالیت های اتمی خود تاکید داشته اند. مقامات جمهوری اسلامی غنی سازی را نشانه عزت ملی دانسته بودند مقام های ایرانی گفته اند که هدف از غنی سازی اورانیوم استفاده از محصول آن در نیروگاه های هسته ای است که قرار است در سال های آینده به منظور تامین برق مورد نیاز این کشور ساخته شود. در حال حاضر، تنها نیروگاه هسته ای ایران با همکاری روسیه در بوشهر تاسیس شده و براساس قرارداد ساخت آن، روسیه مسئول تامین سوخت مورد نیاز این نیروگاه است هر چند راه اندازی این نیروگاه بارها به تعویق افتاده است. دولت ایران همواره بر ادامه غنی سازی اورانیوم به عنوان حق مسلم خود در چارچوب پیمان منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای - ان پی تی - تاکید ورزیده و فعالیت در این زمینه را نشانه اقتدار و عزت ملی دانسته است. در مقابل شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل متحد گفته اند به دلیل اینکه جمهوری اسلامی، برخلاف تعهدات بین المللی خود، برای چند دهه به فعالیت های مخفیانه اتمی ادامه می داد، اطمینان جامعه بین المللی را در مورد صلح آمیز بودن مقاصد خود از دست داده است و تا کسب مجدد اطمینان جهانی، مجاز به ادامه برخی از برنامه های خود نیست. تهدید به گسترش تحریمها شورای امنیت از ایران خواسته غنی سازی اورانیوم و بخش های دیگری از فعالیت های هسته ای خود را تا زمان روشن شدن سوابق این برنامه ها متوقف کند و به دلیل خودداری جمهوری اسلامی از پذیرش این درخواست، با صدور چند قطعنامه، برخی تنبیه های بین المللی را علیه ایران وضع کرده و به اجرا گذاشته است. کشورهای غربی هشدار داده اند که در صورتیکه جمهوری اسلامی از پذیرش این قطعنامه های خودداری ورزد، در صدد وضع تحریم های شدیدتری علیه این کشور برخواهند آمد و ماه گذشته روسیه نیز که معمولا به عنوان حامی جمهوری اسلامی در جامعه بین المللی معرفی می شد امکان تشدید تحریم ها را منتفی ندانست. مذاکرات ژنو زمینه ارائه پیشنهاد آژانس بین المللی را فراهم آورد مذاکرات وین در پی گفتگوهای نمایندگان ارشد ایران و کشورهای گروه 1+5 در ژنو در اوایل ماه جاری آغاز شد که هدف از آن، رفع بن بست موجود در حل اختلاف جمهوری اسلامی و جامعه بین المللی از راه مذاکره اعلام شده بود. در حالیکه برخی از کارشناسان توافق های به دست آمده در ژنو و وین را نشانه نرمش جمهوری اسلامی توصیف کرده اند، مقامات دولت ایران گفته اند که هدف از قبول پیشنهاد آقای البرادعی این بوده است که حسن نیت کشورهای غربی در مورد تامین سوخت اتمی مورد نیاز ایران را به آزمون بگذارند و کوتاه آمدن از مواضع قبلی جمهوری اسلامی را منتفی دانسته اند. موضوع تامین سوخت مورد نیاز ایران از منابع خارجی به خصوص روسیه چند سال قبل هم توسط برخی از کشورهای گروه 1+5 پیشنهاد شد اما جمهوری اسلامی در آن زمان این پیشنهاد را مورد توجه جدی قرار نداد. این گروه همچنین در سال 2006 یک بسته پیشنهادی شامل برخی امتیازات اقتصادی و فنی در برابر تعلیق غنی سازی اورانیوم به ایران ارائه داد که پاسخ مشخصی دریافت نکرد و تنها به اقدام متقابل دولت جمهوری اسلامی در ارائه یک بسته پیشنهادی شامل ابراز آمادگی رهبران این کشور برای حل بحران های اساسی بشری منجر شد. معلوم نیست که آیا مشوق های پیشنهادی کشورهای گروه 1+5 به شکل قبلی یا به شکلی دیگر همچنان مطرح است و در چنین صورتی، واکنش دولت ایران در شرایط فعلی به چنین پیشنهادهایی چه خواهد بود. مدیرکل آژانس بین المللی ابراز امیدواری کرده است که تفاهم نامه وین زمینه دستیابی به توافق نهایی برای حل بحران هسته ای جمهوری اسلامی را فراهم آورد. در عین حال، کارشناسان هشدار داده اند که حتی در صورت امضای تفاهم نامه پیشنهادی آقای البرادعی، فرآیند اجرای آن از نظر فنی و نظارتی پیچیده و زمان بر خواهد بود.