بهار ۸۹؛ فصل همنشینی شاعران ایران و جهان

خبرگزاري فارس: بهار سال گذشته با رويدادهاي گوناگوني به پايان رسيد كه برگزاري همايش شاعران ايران و جهان و انتخاب محسن مؤمني به جاي حسن بنيانيان براي رياست حوزه هنري از مهم‌ترين اتفاقات فرهنگي ـ ادبي آن بود. به گزارش خبرگزاري فارس، جهان فرهنگ و ادب، نوروز سال 89 را به آرامي پشت سر گذاشت؛ در حالي كه معاونت فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با مسئوليت محسن پرويز، توأمان دو برنامه فرهنگي مهم و بين‌المللي را تدارك مي‌ديد؛ اول ـ برگزاري نخستين همايش شاعران ايران و جهان و سپس ـ برپايي بيست و سومين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران. پرويز در دفاع از برگزاري برنامه اول، همايش شاعران ايران و جهان را داراي ظرفيت معرفي شعر و شاعران ايراني به جهان دانست و ابراز اميدواري كرد بتوانيم به همت شاعران، ارتباط فرهنگي مناسبي با ساير كشورها برقرار كنيم. اين همايش كه براي 28 فروردين تا ارديبهشت ماه در سه شهر تهران، شيراز و اصفهان تدارك ديده شده بود، حاشيه‌ها و ماجراهاي جالب توجهي داشت كه در ادامه اين گزارش تحليلي مي‌خوانيد. * 14 فروردين و جايزه جهاني هانس كريستين اندرسن ديويد آلموند، نويسنده انگليسي و يوتا باوئر، تصويرگر آلماني، دو جايزه بخش نويسندگي و تصويرگري جايزه جهاني هانس كريستين اندرسن، نوبل كوچك ادبيات كودك جهان را براي سال 2010 به دست آوردند. داوران هانس كريستين اندرسن، ديويد آلموند را به خاطر آفريدن آثاري با سبك رئاليسم جادويي براي كودكان و شيوه داستان‌سرايي منحصر به فردش از ميان 28 نويسنده از سراسر جهان سزاوار دريافت جايزه دانستند. جايزه اندرسن، از سال 1956 هر دو سال يك بار از سوي دفتر بين‌المللي كتاب براي نسل جوان به برترين نويسندگان و تصويرگران در ميان كشورهاي عضو IBBY اهدا مي‌شود. اين جايزه، جنبه مادي ندارد، اما در دنياي ادبيات كودك جهان مهم‌ترين جايزه به شمار مي‌رود. البته نقدهاي فراواني از سوي منتقدان در سراسر جهان به اين جايزه وارد مي‌شود كه همچون نوبل، بيشترين انتقادها متوجه سوگيري سياسي برگزاركنندگان آن است. در حالي كه شوراي كتاب كودك، مسئول معرفي آثار نويسندگان و تصويرگران ايراني براي نامزدي در اين جايزه است، افراد زيادي هستند كه مشي اين شورا را قبول ندارند و طبيعتاً آثار آنها شانسي براي راهيابي به جمع كارهاي برتر دنيا ندارد. * وزارت ارشاد و ايجاد ساختاري جديد براي شعر روزهاي پاياني فروردين و روزهاي آغازين ارديبهشت، يكي از مهم‌ترين رويدادهاي ادبي كشور در سال‌هاي اخير رقم خورد و جمعي از شاعران خارجي به ايران سفر كردند. هدف از برگزاري اين همايش، آشنايي شاعران كشور با شعر ساير كشورها و ايجاد تعامل بين آنها و معرفي شاعر كشورمان بود و برنامه‌هاي متنوعي از سوي ستاد برگزاري اين همايش براي مهمانان تدارك ديده شده بود كه اين برنامه‌ها در سه شهر تهران، اصفهان و شيراز برگزار شد. اما همه ماجرا اين نبود كه 20 شاعر خارجي به ايران بيايند، حدود يك هفته مهمان جمهوري اسلامي باشند، شعر بخوانند، شعر بشنوند و سوغاتي‌هايشان را بگيرند و بروند. حاشيه‌هاي اين برنامه با حضور و دستور محمود احمدي‌نژاد، رئيس جمهور پررنگ شد. ماجرا از اين قرار است كه: پيش از سخنراني رئيس جمهور در مراسم افتتاحيه همايش، عباس سجادي، شاعر و مجري برنامه، احمدي‌نژاد را خطاب قرار داد و گفت: «آقاي رئيس جمهور! ادبيات، شناسنامه ملي ماست و بعد از گذشت 30 سال از انقلاب، شاهد برگزاري چهارمين دوره جشنواره شعر فجر بوديم؛ در حالي كه هنر ـ صنعت سينما بيست و چندمين دوره جشنواره خود را برگزار مي‌كند. چرا بايد شعر يك روز مهمان دفتر موسيقي ارشاد باشد و يك روز مهمان معاونت ديگري؟ در مقابل اينكه سينما در وزارت ارشاد يك معاونت دارد و موسيقي داراي يك اداره كل است، ما شاعران از شما مي‌خواهيم حداقل براي شناسنامه ايراني، يك اداره كل در وزارت ارشاد در نظر بگيريد.» اين پيشنهاد سجادي با تشويق حاضران مورد استقبال قرار گرفت، اما به فاصله تشويق حاضران تا رفتن رئيس جمهور به روي جايگاه، محمود احمدي‌نژاد تصميمش را گرفت و بحث قائم مقامي شعر و ادب را براي وزير ارشاد مطرح كرد. او گفت: «اگر بخواهيم جايگاه واقعي شعر و ادب را در سازمان اداري تعريف كنيم، جايگاه شعر و ادب يك مديركل زير نظر يك معاونت نيست. از همين رو به آقاي حسيني وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي مي‌گويم به جاي يك مديركل، يك قائم مقام وزير در امور شعر و ادب فارسي انتخاب كنند.» اين پيشنهاد سجادي و دستور تلويحي رئيس جمهور البته به مذاق محسن پرويز كه آن روزها معاون فرهنگي وزير ارشاد بود، خوش نيامد. منتها سجادي گفت كه بين درخواست من و دستور رئيس جمهور، فاصله زيادي بوده است. در عين حال، خيلي طول نكشيد كه سيدمحمد حسيني يك قائم مقام جديد معرفي كرد و آن، يحيي طالبيان، قائم مقام وزير در امور شعر و ادب بود. * 3 ارديبهشت و مرگ تصويرگر قديمي بچه‌ها تنها 34 روز از بهار سال 89 گذشته بود كه نسرين خسروي، تصويرگر كتاب‌هاي كودكان و نوجوانان درگذشت. او كه براي ديدن فرزندانش به خارج از كشور سفر كرده بود، در سن 60 سالگي در كانادا از دنيا رفت. خسروي در سال 1329 در تهران متولد و در سال 1358 در رشته گرافيك (كارشناسي) از دانشكده هنرهاي زيبا فارغ‌التحصيل شد. فعاليت‌هايي در زمينه نقاشي و تصويرگري كتاب از سال 1354 و همچنين طراحي و نقاشي در زمينه ف‍ِر‌ِسك (نقاشي ديواري) و تدريس در رشته تصويرگري در دانشگاه هنر در مقطع فوق ليسانس از تجربه‌هاي اين تصويرگر باسابقه بود. تصويرگري بيش از 28 كتاب از سال 1355 و همكاري با ناشران مختلفي همچون كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان از ديگر سوابق اوست. خسروي بيش از 16 نمايشگاه انفرادي و گروهي در داخل و خارج از ايران برگزار كرد كه از آن جمله مي‌توان موزه هنرهاي معاصر، گالري خانه هنرمندان تهران، سالن حجاب، نوما، براتيسلاوا، سارمده و ... بوده است. از جوايز تصويرگري او هم مي‌توان به تقديرنامه براي كتاب‌هاي دنياي رنگ‌ها (پاريس) سه جايزه و ديپلم افتخار از كانون پرورش فكري، نمايشگاه تصويري كتاب كودك و نوجوان، ديپلم افتخار شوراي كتاب كودك، جايزه نوما، ديپلم افتخار يونيسف، مدال انجمن نويسندگان كتاب كودك و نوجوان و ... اشاره كرد. * 8 ارديبهشت و رئيس شدن يك رمان‌نويس در حالي كه مدت‌ها موضوع انتخاب جانشيني براي حسن بنيانيان در رياست حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي در رسانه‌ها و افكار عمومي مطرح بود و در اين فاصله، نويسندگان و هنرمنداني چون محمدرضا سرشار از انتخاب محسن مؤمني شريف حمايت كرده بودند، سرانجام او به سمت رياست حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي منصوب شد. مؤمني كه از ابتداي دهه 70 و به عنوان مدير داخلي مجله سوره نوجوانان در حوزه كار مي‌كرد و قبل از رياست، مدير مركز آفرينش‌هاي ادبي اين نهاد بود، نظر سيدمهدي خاموشي رئيس سازمان تبليغات را جلب كرد. پيش از او، حسن بنيانيان از سال 81 به مدت دو دوره چهار ساله، عهده‌دار رياست حوزه هنري بود و گمان مي‌رفت كسي به عنوان رئيس جديد معرفي شود كه بتواند تحول اساسي در حوزه ايجاد كند. مؤمني، يكي از نويسندگان ادبيات انقلاب و دفاع مقدس است كه در كارنامه خود «در كمين گل سرخ (زندگينامه داستاني شهيد سپهبد علي صياد شيرازي)»، «پسر خانم آغا»، «ريشه در آسمان (خاطرات سردار شهيد احمد سليماني جانشين ستاد لشكر 41 ثارالله)»، «حكايت پاي دار (روايت زندگي شهيد شيخ فضل الله نوري)»، «زماني براي بزرگ شدن» و ... دارد. * 10 ارديبهشت و درگذشت استاد زبان‌شناس علي‌محمد حق‌شناس، استاد زبان‌شناسي دانشگاه تهران، روز دهم ارديبهشت سال 89 و در 70 سالگي درگذشت. او كه بر اثر بيماري به بيمارستان منتقل شده بود، حوالي ظهر درگذشت. اين استاد دانشگاه تهران در سال 1219 در جهرم متولد شده بود و علاوه بر زبان‌شناسي، در حوزه‌هاي ترجمه و شعر نيز كتاب‌هايي را منتشر كرده بود. او در سه دهه گذشته در كسوت فرهنگ‌نويس، مترجم، نويسنده و منتقد دقيق و نوآور ظاهر شده بود و تلاش مي‌كرد نوشته‌هايش سبكي آكادميك و خلاقانه داشته باشد. البته آنچه از 10 سال گذشته به اعتبار و شهرت او در محافل علمي افزوده بود تأليف فرهنگ انگليسي فارسي معروف به «هزاره» بود كه براساس شيوه‌هاي زبان‌شناسي نو تأليف شده بود. حق‌شناس براي تأليف اين فرهنگ حدود 16 سال با همكاري چند تن از بهترين شاگردانش تلاش كرده بود. اين استاد دانشگاه تهران در كنار مطالعات زبان‌شناسي، وقت زيادي از عمر خود را به مطالعه رمان‌ها و آثار ادبي مهم جهان اختصاص داد. ترجمه كتاب‌هايي مانند «تولستوي» و «رمان به روايت رمان» از جمله آثاري هستند كه علاقه او را به حوزه رمان و داستان نشان مي‌داد. حق‌شناس در كلاردشت به خاك سپرده شد. * 12 ارديبهشت و افتتاح سايت كتابخانه ملي كودكان و نوجوانان كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران سايت كتابخانه ملي كودكان و نوجوانان را راه‌اندازي كرد. اين مراسم، صبح روز يكشنبه دوازدهم ارديبهشت با حضور چهره‌هايي چون علي اكبر اشعري، مصطفي رحماندوست، هوشنگ مرادي كرماني و شهرام اقبال‌زاده در محل كتابخانه ملي برگزار شد. اين مراسم به شكل متفاوتي اجرا شد؛ به اين صورت كه كودكان مجتمع ولي‌عصر كه به نمايندگي از جامعه كودك و نوجوان در اين مراسم حضور داشتند، در صندلي‌هاي رديف جلو نشسته بودند و مسئولان و شخصيت‌ها و همچنين خبرنگاران و كاركنان كتابخانه ملي در صندلي‌هاي پشتي جاي گرفتند. همچنين قرار بود اگر تعداد كودكان زياد باشد آنها روي صندلي بنشينند و بزرگترها ايستاده مراسم را دنبال كنند. مصطفي رحماندوست كه مسئوليت راه‌اندازي سايت كتابخانه ملي كودكان و نوجوانان را بر عهده داشت، اعلام كرد كه با راه‌اندازي اين كتابخانه مجازي، اين امكان فراهم شد كه كودكان فارسي زبان سراسر دنيا بتوانند اين كتاب‌ها را بخوانند. سايت كتابخانه ملي كودكان و نوجوانان به نشاني www.ketabkhanehkoodak.ir از همان تاريخ فعال شد و در آن، مطالبي چون كتابخانه شخصي، گالري عكس، اخبار كتاب، كتاب‌خواني، ايران‌شناسي، كتاب‌هاي برگزيده و بچه‌ها و خواندني‌ها به چشم مي‌خورد. * 21 ارديبهشت و رونمايي از نخستين مجموعه شعر ضدفتنه برگزاري بيست و سومين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، از آخرين كارهاي محسن پرويز به عنوان معاون فرهنگي وزير ارشاد بود. نمايشگاه سال گذشته اما در مجموع، پربازديد و پراستقبال انجام شد. در حاشيه اين نمايشگاه، نخستين مجموعه شعر ضدفتنه با عنوان «مسئله 22 خرداد نبود، مسئله 22 بهمن بود» رونمايي شد. در واقع، مجموعه‌اي از شعرهاي سياسي و اجتماعي شاعران انقلابي درباره حواث پس از انتخابات 88، به همت علي‌محمد مؤدب و كاظم رستمي منتشر شد. در اين كتاب، شعرهاي 65 شاعر انقلابي درباره حواث پس از انتخابات جمع شده است. از جمله اين شعرا مي‌توان به غلامعلي حداد عادل، علي معلم‌دامغاني، مرتضي اميري‌اسفندقه، علي انساني، سعيد حداديان، غلامرضا سازگار،‌ كامران شرفشاهي، حسين سازور، محمدرضا تركي، قادر طهماسبي، علي‌محمد مؤدب، جواد محقق، علي‌رضا قزوه، علي داوودي و محمود تاري اشاره كرد. در بخش پاياني اين كتاب نيز دو گفت‌وگو با علي‌رضا قزوه و علي‌محمد مؤدب و دو مقاله از حسين قدياني و كاظم رستمي درج شده است. عنوان كتاب «مسئله 22خرداد نبود، مسئله 22 بهمن بود» از شعري با همين نام اخذ شده است * 28خرداد و مرگ خالق رمان «كوري» خرداد 89، ماه آرام و كم‌خبري بود، اما در روزهاي پاياني آن خبر رسيد كه ژوزه ساراماگو نويسنده پرتغالي برنده جايزه نوبل ادبيات در سن 88 سالگي درگذشته است. او در سال 1998 موفق شد با رمان مشهورش «كوري» كه توسط افراد مختلفي در ايران ترجمه و منتشر شده است، جايزه نوبل ادبيات را به دست آورد. ساراماگو به دليل نوشتن كتاب «انجيل به روايت عيسي مسيح» خشم بسياري از نهادهاي ديني مسيحيت را درآورد تا آنجا كه اين كتاب توهيني به جامعه كاتوليك پرتغال خوانده شد. ساراماگو پس از آن به همراه همسر اسپانيايي‌‌اش به تبعيدي خودخواسته به لانساروت، جزيره‌اي آتشفشاني در جزاير قناري در اقيانوس اطلس رفت. همه نام‌ها، بلم سنگي، بالتازار و بلموندا، سال مرگ ريكاردو ريس، تاريخ محاصره ليسبون، بينايي و غار از ديگر آثار ساراماگو هستند. انتهاي پيام/و/