چرا پوست پیر می‌شود؟

 پوست نيز مانند ساير اعضاي بدن روند پيري را طي مي‌كند. انسان از قديم‌الايام در پي يافتن علل پيري و راه‌هاي به تاخير انداختن آن بوده است. پيرشدن پوست را مي‌توان به دو بخش تقسيم كرد: پيري ناشي از افزايش سن و پيري ناشي از نورآفتاب. پيري ناشي از افزايش سن با گذشت زمان واكنش‌هاي بيوشيميايي متعددي در بدن انسان رخ مي‌دهند كه بتدريج باعث تغييراتي درپوست مي‌شوند، مثلا سلول‌هاي اپيدرم (لايه سطحي پوست) براحتي نمي‌ريزند و رشته‌هاي كلاژن و الاستين نيز مي‌شكنند. پوست مثل سابق قادر به حفظ رطوبت خود نيست. همچنين قدرت پوست براي مقابله با عفونت‌ها، درك احساسات و تنظيم دماي بدن كاهش مي‌يابد. "دي‌ان‌اي " كه تكثير سلول‌ها را كنترل مي‌كند، ممكن است آسيب‌ديده و اين تكثير از كنترل خارج شده، منجر به سرطان شود. تخريب كلاژن و الاستين و نيروي جاذبه به مرورزمان باعث برخي تغييرات مشخص مي‌شوند: خطوط ظريف اطراف چشم به وجود مي‌آيد، خطوط كنار دهان و روي پيشاني عميق شده و همچنين پوست شل شده، افتادگي پيدامي كند. ناخن‌ها هم به تدريج شكننده‌تر شده و موها نازك مي‌شوند. پيري ناشي از نورآفتاب بزرگ‌ترين عامل آسيب‌رسان به پوست، پديده افزايش سن نيست بلكه نور آفتاب است. طي ساليان و به مرور زمان تابش نور خورشيد باعث چروك‌هاي سطحي و عميق در پوست مي‌شود، پوست را شل و متورم كرده و رنگ كدر و زردي به آن مي‌دهد، ظاهر پوست چرم مانند و خشك و گاهي توام با پوسته‌ريزي مي‌گردد. آفتاب احتمال ايجاد سرطان پوست را هم افزايش مي‌دهد. نور آفتاب كلاژن را كاهش مي‌دهد و باعث ايجاد و افزايش بعضي خال‌ها و لك‌هاي پوستي مي‌شود. برخي از اين تغييرات را در عكس زير در صورت يك زن ميانسال مشاهده مي‌كنيد:چگونه پيري ناشي از افزايش سن را از پيري كه بر اثر نور آفتاب ايجاد مي‌شود، تشخيص دهيم؟اين امر براحتي قابل تشخيص است. به خطوط و چين و چروك و قوام پوست صورت و پشت دستتان نگاه كنيد. حال آن را با قسمتي از پوست كه زياد آفتاب نخورده مانند ناحيه شكم خود مقايسه نماييد. خواهيد ديد كه تفاوت زياد است. نورآفتاب چگونه به پوست آسيب مي‌زند؟آسيب ناشي از تابش آفتاب بر اثر اشعه فرابنفش موجود در آن ايجاد مي‌شود. انواع مختلفي از اين اشعه در نور آفتاب وجود دارد كه ميزان نفوذ آنها در پوست با يكديگر متفاوت است. طول موج اشعه فرابنفش بين طول موج نورمرئي و اشعه ايكس قراردارد. اشعه فرابنفشي كه از طريق نورخورشيد به زمين مي‌رسد 3 طول موج عمده دارد: اشعه فرابنفش نوع " c "كوتاه‌ترين طول موج و بيشترين سطح انرژي را نسبت به دو طول موج ديگر دارد و به همين جهت بيشترين آسيب را نيز به پوست مي‌رساند ولي خوشبختانه معمولا تا حد زيادي قبل ازرسيدن به سطح زمين و طي عبور از اتمسفر توسط لايه ازن جذب مي‌شود. البته در مناطقي مانند استراليا كه اين لايه نازك شده احتمال آسيب شديد پوست بر اثر اين اشعه وجود دارد. اشعه فرابنفش نوع بي‌طول موج كمتري نسبت به نوع "c " داشته و انرژي آن كمتراست و لذا آسيب كمتري هم به پوست وارد مي‌كند. اين اشعه به اپيدرم نفوذ مي‌كند و آثار آن به شكل آفتاب سوختگي قابل مشاهده است. هر قدر كه تعداد دفعات آفتاب سوختگي بيشتر باشد، احتمال ايجاد سرطان پوست افزايش مي‌يابد. اشعه فرابنفش نوع "b " باعث نوعي موتاسيون ژنتيكي مي‌گردد و به دنبال آن سلول‌ها دچار رشد بي‌رويه شده و منجر به بروز سرطان مي‌شود. در بيش از 90 درصد سرطان‌هاي سلول اسكواموس اين موتاسيون وجود دارد. اشعه فرابنفش نوع A بيشترين طول موج را داشته و در پيري ناشي از نورآفتاب و همچنين ايجاد سرطان پوست نقش دارند. اين اشعه به علت طول موج طويل‌‌تر خود، در درم (لايه عمقي پوست) بيشتر نفوذ مي‌كند. فقط 10 درصد اشعه فرابنفش نوع "B " به درم مي‌رسد ولي اين ميزان در مورد نوع "A " پنجاه درصد است. ميزان اشعه فرابنفش "A " در نوري كه از خورشيد به زمين مي‌رسد، 10 برابر اشعه فرابنفش نوع "B " است. همه اين حقايق نشان مي‌دهد كه تا چه حد اجتناب از نور آفتاب و استفاده از لباس مناسب، كلاه لبه دار، دستكش و مواد ضدآفتاب در پيشگيري از پيرشدن زودرس پوست و بيماري‌ها و بدخيمي‌هاي آن اهميت دارد. منبع: روزنامه جام جم 90/01/21