تودیع های ناگهانی؛ بدعتی که به فرهنگ بدل می شود

به گزارش خبرنگار مهر، شدت عزل و نصبها و شیوه مراسمهای تودیع در دولت چنان شد که روزی دولت از رسمیت افتاد و در جایی دیگر وساطت بزرگان و دلسوزان انقلاب مانع از ادامه  برکناری ها شد و حکایت برخی از این کنار رفتنها همچنان نقل محافل مختلف است.  نگاهی به مراسم تودیع و معارفه چند مقام مسئول و مدیر سازمانی در سالهای گذشته نشان می دهد، بدعت تازه ای در محتوا و مفهوم تودیع و معارفه در کشور شکل گرفته است که با فرهنگ و ارزشهای اسلامی و ایرانی سازگاری کمتری دارد. با این حال روایت چند نمونه از وزیران و مدیران ارشد و حتی مدیران میانی ادارت و شرکتها در دولت نهم و دهم نشان می دهد فرم تازه ای از ابقا و برکناری مدیران کشور در حال شکل گیری است و اساسا به فرهنگی نامتعارف بدل شده است چنانچه حجت الاسلام نقویان اسلام شناس در اینباره معتقد است:" این معظلی جدی است که در حال شکل گیری است و باید چاره ای برای آن اندیشیده شود. " برکناری حین انجام ماموریت دیپلماتیک منوچهر متکی وزیر پیشین امور خارجه  ایران در حالی که در ماموریتی دیپلماتیک و رسمی به سنگال رفته بود تا پیام دعوت رئیس‌جمهور را برای سران تعدادی از کشورهای آفریقایی از جمله رئیس جمهور سنگال به‌منظور شرکت در همایش بین‌المللی مبارزه با تروریسم در تهران به آنها ابلاغ کند در آن کشور بر کنار شد.   مدافعین کنار گذاشتن غیر عرفی متکی معتقدند؛ وی در مورد زمان سفر خود به دفتر رئیس‌جمهور اطلاعی نداده بود، بنابراین، انتشار حکم عزل وی با پیش‌فرض حضور او در تهران بوده است. متکی در حالی روز یکشنبه 21 آذر 89 به سنگال سفر کرد که قرار بود در جریان سفر دوره‌ای اش به یونان و اندونزی که از روز 16 آذر آغاز شده بود، به سنگال نیز برود اما عزیمت به مقصد سوم او به تأخیر افتاد اما دولت اعلام کرد :" با توجه به اطلاع ندادن به رئیس‌جمهور در خصوص تعویق این سفر و انجام آن، حکم برکناری وی همزمان با سفر منتشر شد. منوچهر متکی این نحوه برخورد در برکناری یک وزیر در حین انجام ماموریت را غیر اسلامی، خارج از عرف سیاسی و دیپلماتیک و توهین آمیز خواند. برکناری معاون وزیر حین صرف ناهار محسن پرویز معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حالی که در رستوران مشغول صرف ناهار بود از کار برکنار شد و حکم عزلش را از فردی معمولی شنید که در کنارش نشسته بود. پرویز که  گویا ماجرای رفتنش را چندان جدی نگرفته بود بی اعتنا مشغول صرف ناهار می شود ولی مجددا مراجعه و از او خواسته می شود همین حالا (هنگام صرف ناهار)وزارتخانه فرهنگ را ترک کند.    تنها یک ماه پس از برگزاری بیست و سومین نمایشگاه کتاب تهران که پرویز چهار دوره مدیریت آن را عهده دار بود و در حالی که محسن پرویز از برنامه‌های درازمدت در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و طرح‌های تازه در حوزه کتاب سخن می‌گفت، از سمت خود عزل شد. او که برکناری عجیب و فوری خود را به سادگی پذیرفته بود در اینباره گفت: شیوه برکناری‌اش مانند عزل کسانی است که جرمی مرتکب شده‌اند و ضرورتاً باید کنار بروند. به گفته او این تغییر بدعتی بود که در دولت در حال ایجاد شدن است و از اهالی فرهنگ خواسته بود تا دست به دست هم بدهند و نگذارند سنت شود و افراد بدون اطلاع خودشان جابه‌جا ‌نشوند. برکناری وزیر بعد از نماز ظهر و عصر غلامحسین محسنی اژه ای که با کنار رفتنش دولت از حداکثر افتاده بود، خبر برکناری اش را از معاونش حین رفتن به اتاق کار شنید و خود در اینباره گفته که ا"ینقدر شتاب زده در مورد برکناری وزرا عمل شده بود که حتی به این موضوع هم فکر نکرده بودند که با عزل ما دولت از رسمیت می افتد." وزیراطلاعات دولت نهم  در اینباره با بیان اینکه "ما خودمان هم نفهمیدیم چگونه و چرا ما را کنار گذاشتند و البته بسیاری از مسئولین از برکناری اشان هیچ اطلاعی نداشتند و البته اطلاعی ندارم که در آن زمان مقام معظم رهبری از روند برکناری من مطلع بود یا نه، ولی ایشان از برکناری آقای مصلحی(وزیر فعلی اطلاعات) اطلاعی نداشتند. محسنی اژه ای گفت: بعد از نماز ظهر روزی که من را برکنار کردند مانند همیشه قرار بود تا قبل از پایان وقت اداری یک جلسه ای بگذاریم که وقت هم فوت نشود، در حال رفتن به اتاق کار یکی از معاونین سراسیمه به استقبال من آمد و خبر عزل من را داد و گفت که به وی پیشنهاد سرپرستی وزارت اطلاعات داده شده است.  برکناری وزیر و دروغ سیزده سخنگوی دولت مصطفی پور محمدی وزیر کشور دولت نهم که تنها شب پیش از معرفی به مجلس از وزارت خود مطلع شده بود روز چهارده فروردین و بعد از بازگشت از مسافرت نوروز از کار کنار گذشته شد بی آنکه تا آن روز گزینه ای برای وزارت کشور در نظر گرفته شده باشد. وی درباره ماجرای عزل خود از وزارت کشور گفته که" در هفته اول سال 87، بعد از تعطیلات چند روز اول، در جلسه شورای عالی امنیت ملی آقای احمدی نژاد را دیدم و ایشان پرسید: کجایید؟ گفتم: هفته اول بعد از انتخابات، خسته و مریض بودم و مقداری استراحت کردم. اگر بشود دو - سه روزی را میخواهم به سفر بروم. گفت: چه زمانی برمیگردید؟ در جواب گفتم که روز چهاردهم فروردین وقتی ادارات باز می شوند، برمیگردم. گفت: در این روز شما را ببینم.  رئیس سازمان  بازرسی کل کشور تاکید داشت: چهارشنبه، مصادف با چهاردهم فروردین پیش آقای احمدی نژاد رفتم و ایشان گفت که میخواهد در وزارت کشور جابه جایی صورت دهد. بنده نیز گفتم که اختیار با شماست و از اینکه امکان خدمت در این مدت را به من داده اید تشکر میکنم. گفت: شما باید به جای دیگری بروید. در پاسخ گفتم: اینکه به کجا بروم مهم نیست، وزارت کشور مهم است. وی اضافه کرد: بعد از آن روز خبرنگارها از سخنگوی دولت موضوع برکناری من را سئوال کردند که ایشان گفت دروغ سیزده است، تحلیل من این بود که آقای الهام از گرمی رفتار بنده و آقای احمدی نژاد اصلا فکر نمیکرد که قضیه کنار رفتن من از وزارت کشور جدی باشد.   شیوه های نوین تودیع در بین مدیران میانی شیوه کنار گذاشتن مدیران میانی هم به تاُسی از فضای غالب این روزها، در نوع خود جالب توجه است. در یک گروه خودروسازی پر حاشیه، بسیاری از مدیران تنها چند دقیقه قبل از برکناری اشان متوجه تصمیم مدیر ارشد خود می شوند.   در این شیوه مدیران هم تراز برای بازدید از یکی از شرکتهای زیر مجموعه دعوت می شوند بی آنکه هیچکدام بدانند که جلسه با چه نیتی تشکیل شده است. پس از بیان گزارش کار مدیر شرکت میزبان، از زحمات وی تشکر می شود به وی اعلام می شود که باید از کارش کناره گیری کند و جای خود را به فرد دیگری بسپارد!   به گفته آنها این کنار گذاشتن مدیران در این شرکت خودرو ساز بی آنکه پیشتر هماهنگی با آنها صورت گرفته باشد و یا مراسمی جهت سپاسگزاری از آنها ترتیب داده شده باشد عذر همکاری آنها خواسته می شود و ادامه این مسیر مبهم در انتظار مدیر دیگری است. جالبتر اینکه نیروهای حراست این مجموعه تنها افرادی هستند که به واسطه آماده باش بودنشان، قبلا از ماجرا با خبر بوده اند.   حکایت همچنان باقی است برکناری وزیران و مدیران دولتی اگرچه اتفاقی مرسوم و غیر قابل اجتناب است اما شکل کنار گذاشتن و حفظ حرمت مدیران به عنوان معتمدین مردم در ساختار سازمانی وزارتخانه ها و سازمانها امری است که همواره مورد توجه کارشناسان مسائل اجتماعی، اخلاقی و مذهبی است.   برکناری و فشار برای استعفای وزیر کنونی اطلاعات به باور بسیاری نشان دهنده ادامه روند کنار گذاری مدیران با شیوه های ابداعی و بدعت آور در بخشی از دولت است که اساسا با هیچ رویکردی به لحاظ ارزشهای اسلامی سازگار نیست.   اگرچه انتظار می رود پس از واکنش هایی که در مورد عزل ناگهانی حیدر مصلحی از وزارت اطلاعات که با دستور رئیس جمهوری از کار کنار رفته بود، نقطه پایانی بر تودیعهای ناگهانی باشد، اما اصلاح این بدعت نیاز به توسعه زیر ساختهای فرهنگی و آسیب شناسی مدیریتی است چنانچه  حجت الاسلام نقویان معتقد است: "تودیعهای دولت معظل تازه ای است که باید از بنیان برای حل آنها چاره ای اندیشیده شود."