تجارت حداقلی در بازاری بزرگ

طبق آمار موجود ارزش كل صادرات كالاهاي غيرنفتي ايران به كشورهاي عضو اكودر سال گذشته به حدود چهار ميليارد و 31 ميليون دلار رسيد. ایلنا: در طول سال گذشته از كل صادرات 26 ميليارد دلاري غيرنفتي كشور تنها حدود چهار ميليارد دلار مربوط به بازار بزرگ كشورهاي عضو اكو بوده است. اين امر بيانگر غفلت تجاري از بازاري بزرگ است. به گزارش خبرنگار ايلنا ،طي هفته گذشته چهارمين نشست مقامات ارشد بازرگاني و تجارت خارجي كشورهاي عضو سازمان همكاري‌هاي اقتصادي ECO با هدف بررسي استراتژي جامع سرمايه گذاري و تجارت منطقه اي در افغانستان برگزار شد تا بار ديگر مسئولان 10 كشور عضو اين سازمان گرد هم آيند و همچون هميشه بر توسعه سطح روابط تجاري با يكديگر تاكيد كنند. در اين ميان نماينده كشور ما با تاكيد بر اولويت مشاركت در ترتيبات تجاري منطقه در حوزه تجارت خارجي راهي اين اجلاس شد. اكو از جمله سازمان هاي فراملي است كه با رويكرد گسترش فعاليت هاي اقتصادي و تجاري در منطقه آسياي غربي شكل گرفت اما باوجود سال ها فعاليت و افزايش تعداد اعضا، تاكنون بازخورد مثبتي در راستاي توسعه سطح مناسبات تجاري و تسهيل تجارت ميان كشورهاي عضو نداشته است. با وجود آنكه هر ساله گروهي از نمايندگان كشورهاي عضو دور هم جمع شده و بر رفع موانع تجاري در منطقه تاكيد مي كنند اما بايد عنوان كرد كه اكو بر خلاف سازمان هاي مشابه خود نتوانسته گام موثري در راستاي برداشتن مرزهاي تجاري و تحقق تجارت آزاد بردارد. سهم ايران از تجارت با كشورهاي عضو اكو همواره بسيار ناچيز و محدود بوده است، اين در حالي است كه 9 كشور عضو سازمان از مزيت هاي بالايي براي تجارت برخوردار هستند، اين امر يعني غفلت از بازاري بزرگ و بالقوه. همانطور كه اشاره شد، هفته گذشته نماينده كشور ما يعني رئيس سازمان توسعه تجارت با رويكرد و شعار "مشاركت در ترتيبات تجاري منطقه اي در حوزه تجاري خارجي" به چهارمين نشست مقامات ارشد اقتصادي اكو رفت. اما واقعا تا چه اندازه مي توان با اين شعارها به رشد سهم كشورمان از حضور در بازار و تجارت با كشورهاي منطقه اميد داشت؟ طبق آمار موجود ارزش كل صادرات كالاهاي غيرنفتي ايران به كشورهاي عضو اكو در سال 1388 برابر با سه ميليارد و 69 ميليون دلار بوده است. اين ارزش در سال گذشته به حدود چهار ميليارد و 31 ميليون دلار رسيد. براساس اين آمار در سال گذشته ايران در قبال صادرات چهار ميليارد دلاري چيزي در حدود سه ميليارد و 306 ميليون دلار كالا نيز از كشورهاي اين منطقه وارد كشور كرده است. در اين ميان طي سال گذشته بيشترين صادرات ايران در حوزه اكو مربوط به كشور افغانستان به ارزش يك ميليارد و 337 ميليون دلار و كمترين صادرات را به قرقيزستان به ارزش 31 ميليون و 733 هزار دلار داشته است. اما در همين مدت بيشترين واردات صورت گرفته توسط كشورهاي عضو اكو به ايران مربوط به تركيه به ارزش دو ميليارد و 455 ميليون دلار بوده است. اما نگاهي به عملكرد تجاري كشور در سال گذشته نشان از عملكرد ضعيف ايران در حوزه صادرات و تجارت در منطقه اكو دارد. در سال گذشته ارزش كل صادرات كشور بدون احتساب ميعانات گازي به رقم 26 ميليارد و 316 ميليون دلار رسيد. در واقع از كل صادرات 26 ميليارد دلاري غيرنفتي كشور در سال گذشته، تنها حدود چهار ميليارد دلار آن مربوط به منطقه اكو بوده است. جمعيت كشورهاي عضو اكو (به استثناي ايران) چيزي در حدود 300 ميليون نفر است كه اين امر به معناي وجود يك بازار بالقوه و استرات‍ژيك در جوار ما است كه به دلايل مختلف از جمله كمرنگ بودن سياست هاي حمايتي و تجاري دولت در اين منطقه، مورد غفلت قرار گرفته است. اغلب كشورهاي عضو اكو جزو اقتصادي هاي نسبتا ضعيف دنيا محسوب مي شوند و در حوزه هاي مختلف به ديگر كشورها وابسته هستند، اين امر شرايط ويژه اي را براي ما به منظور حضور در بازار اين كشورها فراهم مي آورد. به واقع مي توان با برخورداري از يك استراتژي مشخص شرايط را براي حضور پررنگ در بازار اين كشورها فراهم كرد. كما اينكه تجارت با اين كشورها به واسطه كم بودن فاصله جغرافيايي داراي مزيت هاي اقتصادي است. شايد بهتر آن باشد كه متوليان دولتي و سياستگذاران اقتصادي كشور با نگاهي واقعي تر به پتانسيل هاي تجارت خارجي، به جاي برنامه ريزي هاي براي حضور در بازارهايي كه حضور موفقيت آميز در آنها براي ما دور از ذهن و البته غير اقتصادي است، اولويت خود را به بازارهاي پيراموني با لحاظ مشتركات مختلف قرار دهند. به طور قطع تا زماني كه نگاه سياستگذاران تجاري كشور به پتانسيل هاي مورد غفلت در بازار اكو اصلاح نشود، نمي توان اميدي به بهبود سهم ايران از بازار اين كشورها داشت، بر اين اساس بايد باز هم به سهم حداقلي از بازاري بزرگ قناعت كرد تا اين بازار براي هميشه از دايره حضور ايران خارج شود. يكي از اولويت‌هاي همكاري‌هاي چندجانبه در چارچوب اكو، فراهم كردن شرايط و زمينه‌هاي مناسب براي تقويت همكاري‌هاي تجاري است. وضعيت خاص برخي از كشورهاي عضو اين سازمان مانند افغانستان، پاكستان و پنج كشور آسياي ميانه، بازار بالقوه اي را براي افزايش تبادلات تجاري به نفع كشورهاي قدرتمندتري مانند تركيه و ايران فراهم مي آورد، فرصتي كه تاكنون ايران از آن بهره خاصي نبرده است. گفتني است كه طي سال‌هاي اخير در راستاي پيشبرد فعاليت‌هاي اقتصادي اكو، مجموعه اي ‌از اسناد همكاري شامل موافقت‌نامه‌ها و طرح‌هاي اجرايي در بخش‌هاي مختلف تدوين شده كه اصولا تنها در حد موافقت نامه باقي مانده و به مرحله اجرا در نيامده اند. گزارش از مولود حاجي زاده