درس دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان

حوزه‌نیوز: بررسی آثار رفاقت با نیکان و اشرار در روایات اهل بیت (ع) در شرح فرازهایی از دعای شانزدهم ماه رمضان، توسط حجت‌الاسلام‌والمسلمین عرفان بیان شد. اللَّهُمَّ وَفِّقْنِي فِيهِ لِمُوَافَقَةِ الْأَبْرَارِ وَ جَنِّبْنِي فِيهِ مُرَافَقَةَ الْأَشْرَارِ وَ آوِنِي فِيهِ بِرَحْمَتِكَ إِلَى دَارِ الْقَرَارِ بِإِلَهِيَّتِكَ يَا إِلَهَ الْعَالَمِين. خدایا در این روز مرا بر موافقت و همراهی نیکان موفق فرما و از رفاقت اشرار جهان دورگردان و مرا در بهشت (دارالقرار) به رحمتت منزل ده، به حق الهیّت و معبودیّتت ای خدای عالمیان. نخستین فراز دعا یکی از چیزهایی که در اسلام مورد توجه قرار گرفته است دوستی با نیکان و گریز از اشرار است. در جمله اول دعا، از خداوند می‌خواهیم ما را با نیکان رفیق و همراه بگردان. امیرالمؤمینن (ع) فرمودند: «سَلِ الرفیق قبل الطریق»، ؛ قبل از مسافرت و عبور از کسی که می‌خواهی در این مسیر با او همراه شوی سؤال کن. تصنیف غرر الحکم و دررالکلم ص414 خواص معاشرت با نیکان معاشرت با نیکان چند خاصیت دارد: اولین خاصیت این است که باعث رشد و تکامل انسان خواهد شد. اعرابي به خدمت فخر كاينات آمد و عرض كرد، يا رسول الله «متي الساعة» قيامت چه وقت برپا مي شود؟ حضرت فرمود؛ براي قيامت چه مهيّا كرده‌اي؟ عرض كرد: نماز و روزه نيندوخته ام ولي خدا و رسول (ص) او را دوست دارم؛ حضرت فرمود: «المرءُ مع مَن اَحَبَّ» هر كسي با آن که دوست دارد محشور خواهد شد. معراج السعاده ج3-ص540 نیک‌نامی دومین مورد این است که دوست خوب باعث نیک نامی انسان می‌شود. حضرت علی (ع) فرمودند: مُجَالَسَةُ الْأَبْرَارِ تُوجِبُ الشَّرَفَ، ، مجالست با نیکان باعث شرف انسان می‌شود. تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 430 شفاعت در آخرت سومین خاصیت این است که دوست نیک باعث شفاعت انسان در آخرت می شود. چهارمین مورد، باعث حیات و زندگی روحی انسان است، همان‌گونه که امیرالمؤمنین فرمودند: «صُحْبَةُ الْوَلِيِّ اللَّبِيبِ حَيَاةُ الرُّوح»، همنشینی با دوست عاقل، حیات روح انسان است. تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 430 فراز دوم دعا آثار رفاقت با اشرار «وجنّبنی فیه مرافقة الاشرار» خدایا در این روز مرا از رفاقت با اشرار دور نگه دار سقوط و تباهی اولین اثر رفاقت با افراد شرور، سقوط و تباهی است. حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: « مُصَاحَبَةُ الْأَشْرَارِ تُوجِبُ التَّلفَ، ، دوستی با اشرار موجب تلف و نابودی انسان خواهد شد تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 432»، در متون دینی ما در دوری از صحبت بد بسیار تأکید شده است و در ادبیات نیز برای این مبحث، سخن‌های بسیار گفته شده است: تا تا توانی می‌گریز از یار بد                     یار بد بدتر بود از مار بد       مار بد تنها تو را بر جان زند                  یار بد بر جان و بر ایمان زند *همنشینی با افراد ناشایست و رفتن لطف الهی روزي از روزهاي گرم تابستان، «مرحوم آقاجمال گلپايگاني» عبا را بر سر انداخته و به طرف وادي السّلام مي رود: آقايي از اهل فضل، ايشان را مي بيند و با او راه مي افتد. از شهر كه خارج مي شوند، احساس مي كند، در عمودي از هواي خنك و لطيف و معطر قرار گرفته اند. مرحوم آقا جمال، برنامه اش اين بود كه وقتي به « وادي السلام» نجف مي رسيده، سر قبر بزرگان علم و تقوا، از جمله « مرحوم قاضي»، مي رفته و بعد مي آمده در مكاني كه هيچ اثري از قبر نبود، مي نشسته و فاتحه و دعا مي خوانده است (که آن مکان كه بعد مقبره ي خود ايشان مي شود). خلاصه، از «وادي السلام» كه برمي گردند، باز همان هواي خنك و لطيف با ايشان بوده تا اينكه به شهر مي رسند و با شخصي برخورد مي كنند. بعد از سلام و عليك و احوالپرسي بسيار كوتاه و زودگذر، احساس مي كنند كه اثري از آن هواي خنك و لطيف نيست. مرحوم آقا جمال رو مي كند به آن آقايي كه همراهش بوده، مي گويد: ديدي، چگونه تماس‌هاي نامناسب، اثر خودش را مي گذارد.داستانهایی از مردان خدا– میرخلف زاده ص103-104   بنابراين معاشرت و تماس افراد، براي شخص سالك نقش مهمي دارد، چه با خوبان باشد و چه با بدان. در استادي كه انتخاب مي كنيد دقيق باشيد زيرا همنشين و رفيق غافل و مجالست با فسّاق و فجّار و اهل غفلت، سريع اثر سوء مي گذارد، دومین اثر رفاقت با اشرار، بدنامی را به دنبال خواهد داشت. سومین اثر، باعث آزردگی انسان می‌شود. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «صُحْبَةُ الْأَحْمَقِ عَذَابُ الرُّوحِ،                     تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 433» چهارمین اثر رفاقت با اشرار، باعث بی‌دینی انسان می‌شود که حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «خُلْطَةُ أَبْنَاءِ الدُّنْيَا رَأْسُ الْبَلْوَى وَ فَسَادُ التَّقْوَى»، دوستی با دنیاپرستان، ریشه بلاها و فساد تقوی است. تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 138 پنجمین اثر، باعث بدگمان‌شدن به انسان نیک می‌شود. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «مصاحبةالأشرار توجب سوءالظن باالاخیار»، دوستی با اشرار باعث سوءظن و بدگمانی به نیکان می‌شود. درگیری و دعوا، ششمین اثر همنشینی با اشرار است. امیرالمؤمنین فرمودند: « مَنْ جَالَسَ الْجَاهِلَ فَلْيَسْتَعِدَّ لِقِيلٍ وقال، بحار الأنوار ، ج‏74، ص: 288»، کسی که با جاهل و نادان هم‌نشینی کند باید آماده قیل و قال و درگیری باشد. شیخ بهایی شعر زیبایی دارد، می‌گوید: وارهان خود را از این هم‌صحبتان                     جمله مهتابند دین تو کتان    صحبت نیکانت از نیکان کند                           نار خندان باغ را خندان کند     صحبت نیکان اگر نبود نصیب                          باری از هم‌‌صحبتان بد شکیب در مصرع دوم بیت اول می‌گوید: «جمله مهتابند دین توکتان»، این مصرع به چه معنا است؟ در زمان قدیم، لباس مردم از جنس کتان بود. دشمن لباس کتان، مهتاب است. اگر لباس کتان، در شب مهتابی، در زیر آسمان پهن شود، در طول شب، این لباس کتان توسط مهتاب سوراخ‌سوراخ می‌شود. این مصراع می‌خواهد بگوید: این دوستان دنیایی و بزه‌کار، مثل مهتاب و دین تو مثل لباس کتان می‌باشد و مهتاب لباس کتان را سوراخ می‌کند و باید از دوست بد پرهیز کرد. والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته