عربستان قادر به سرکوب شیعیان نیست

به گزارش فارس، اندیشکده «استراتفور» در گزارشی نوشت: هنگامی که معترضین شیعه خواستار آزادی زندانیان سیاسی که مدت زیادی است در زندان به سر می‌برند، شدند، ناآرامی در استان شرقی، منطقه شیعه‌نشین و نفت‌خیز عربستان در فوریه ۲۰۱۱ آغاز شد. این خواسته به سرعت با درخواست اصلاحات سیاسی ازجمله افزایش حقوق شیعیان بازتاب پیدا کرد. در نخستین ماه‌های بالا گرفتن ناآرامی‌ها، معترضین شیعه تا حدود زیادی از بروز خشونت در برابر نیروهای امنیتی عربستان، خودداری می‌کردند. علیرغم اینکه بیشترین وقایع در هفته گذشته روی دادند، با این وجود اولین مرحله خشونت در اکتبر و نوامبر ۲۰۱۱ توسط مبارزان شیعه، متوجه نیروهای امنیتی شد. ظاهرا این مسئله منجر به تلافی شدیدی شد که در نتیجه با ایجاد فرصت‌های بیشتر برای تشییع جنازه‌ها و اعتراضات عمومی، این ناآرامی ادامه یافت.

* افزایش خشونت این فرصت را برای ایران فراهم می‌کند تا از این ناآرامی‌ها سوءاستفاده کند

ادامه این وقایع، دو پیامد مهم را در بر خواهد داشت. اولا، درحالی‌که خشونت و احتمالا شورش‌های مسلحانه جایگزین رویکردی تاکتیکی که حاصل آن تظاهرات عاری از خشونت است،‌ می‌شوند، تداوم خشونت روندی نو را دست کم در میان قسمتی از شورش‌های شیعیان در استان شرقی تحکیم خواهد بخشید. دوما، افزایش خشونت این فرصت را برای ایران فراهم می‌کند تا از این ناآرامی‌ها سوءاستفاده کند. تدابیر امنیتی موجود،‌ امنیت نیروهای امنیتی را تضمین و معترضان را سرکوب نمی‌کند؛ اما به منظور جلوگیری از تحریک بیشتر شیعیان، احتمالا نیروهای امنیتی با تقویت همان تاکتیک‌ها،‌ با افزایش خشونت برخورد خواهند کرد.

* برخورد خشونت‌آمیز بین مبارزان و نیروهای امنیتی

نخستین برخورد نامناسب بین نیروهای امنیتی عربستان و مبارزان شیعه در سوم اکتبر، درگرفت؛ هنگامی که طبق گزارش‌ها یک ایستگاه پلیس در استان شرقی با اسلحه و کوکتل مولوتوف، مورد حمله قرار گرفت. از بین ۱۴ مجروح در این حمله، ۱۱ نفر آنها افسران پلیس بودند. بعد از این حادثه، شیخ نمر النمر، روحانی سرشناس شیعه در خطبه‌ای اظهار داشت که برخی از معترضان از اسلحه استفاده کرده‌اند و چنین اعمالی قابل قبول نیستند. با آنکه مقامات عربستان،‌ معترضان را به علت تحریک در ایجاد برخورد بین نیروهای امنیتی و معترضان، سرزنش می‌کنند، این نخستین بار در طول ناآرامی‌ها بود که شیعیان عربستان تصمیم به استفاده از خشونت در برابر نیروهای امنیتی عربستان گرفتند. این حمله آغاز سخت‌گیری‌های امنیتی عربستان شد که در نهایت افزایش اعتراضات شیعیان را به دنبال داشت. در طول این تظاهرات‌ها خبرنگاران طرفدار شیعیان، برای اولین بار گزارش دادند که برخی از معترضان در واکنش به سرکوبی‌های پلیس به پرتاب سنگ و آسیب رساندن به خودروها روی آوردند.

* در درگیری‌های «عوامیه» یک مرد شیعه کشته و دو نفر دیگر نیز زخمی شدند

این فقط شامل وقایع ماه اکتبر نمی‌شود. در نوامبر، وزارت کشور عربستان مدعی شد که شیعیان با استفاده از کوکتل مولوتوف و شلیک گلوله به نیروهای امنیتی حمله کردند. با این حال، این اتهامات از سوی جامعه شیعه پذیرفته نشد. پس از آن اتفاق،‌ تا همین اواخر، هیچ گزارشی مبنی بر حمله شیعیان به نیروهای امنیتی داده نشده بود. خبرگزاری عربستان در ۱۳ ژانویه گزارش داد که نیروهای امنیتی در روستای عوامیه شهر قطیف در استان شرقی عربستان، جایی که هدف اصابت گلوله و کوکتل مولوتوف قرار گرفت و منجر به آتش‌سوزی خودروهای نیروهای امنیتی شد، گشت‌زنی می‌کنند. در همان گزارش آمده است که تظاهرکنندگان به نیروهای امنیتی در عوامیه سنگ پرتاب می‌کردند که این کار آنها باعث شد تا نیروهای امنیتی از سلاح‌های جنگی استفاده کنند؛‌ در این میان یک مرد شیعه کشته و دو نفر دیگر نیز زخمی شدند.

* معترضان به پرتاب سنگ اعتراف کردند اما مسئولیت آتش‌سوزی‌ها را بر عهده نگرفتند

رسانه‌های طرفدار شیعیان اعتراف کردند که برخی از معترضان به نیروهای امنیتی سنگ پرتاب کردند اما گفتند که آتش سوزی خودرو پس از برخورد با خودرویی دیگر که متعلق به نیروی امنیتی بود، منفجر شد. به دنبال این حادثه، گزارش‌های متوالی از طریق رسانه‌های شیعه و حکومت عربستان مبنی بر استفاده شیعیان از برخی از اشکال خشونت علیه نیروهای امنیتی منتشر کردند. سرانجام در ۱۴ ژانویه (SPA) گزارش داد،‌ حمله توسط افراد ناشناس به نیروهای امنیتی صورت گرفت که منجر به زخمی شدن افراد نیروهای امنیتی گردید. چندین تن از روحانیون و مقامات استان شرقی،‌ افرادی که در این حمله نقش داشتند را محکوم نمودند و خبرگزاری «پرس سعودی» تا کنون، از سرزنش گروه‌های انفرادی اعم از شیعه و یا دیگران، خودداری نموده است.

* فرصتی برای ایران

افزایش خشونت در استان شرقی عربستان،‌ درست زمانی که ایران سعی در تقویت و توسعه نفوذ شیعه در منطقه را دارد بسیار قابل توجه است. از آغاز ناآرامی در استان شرقی و شیعه نشین عربستان، حکومت سنی بحرین و عربستان سعودی، ایران را مقصر این آشوب و ناآرامی دانسته‌اند. هیچ مدرکی مبنی بر تحریک ناآرامی شیعیان در استان شرقی توسط ایران وجود ندارد. با این حال،‌ اگر ما بخواهیم همچنان به این شرایط نظارت داشته باشیم، توجه به این که آیا این گرایش به اعمال خشونت، نسبت به نیروهای امنیتی تداوم و یا حتی افزایش خواهد داشت،‌ بسیار مهم خواهد بود. ایران با محدودیت‌های بسیاری در عربستان مواجه است و توانایی تهران در استفاده از شبکه‌های پشتیبانی نامعلوم است. این مسئله تهران را از جستجوی فرصت‌ها در سوءاستفاده از ناآرامی شیعه، باز نخواهد داشت. و این موضوع که برای چه مدت و به چه میزانی، خشونت در برابر نیروهای امنیتی عربستان در استان شرقی ادامه خواهد داشت بررسی می‌شود و پی بردن به این که کدام گروه‌ها در این مورد مسئول هستند، مهم است؛‌ این گروه‌ها می‌توانند شهروندان شیعه غیر وابسته و ناراضی عربستان و یا افراد داخل شبکه وسیع مقاومت، باشند.تظاهرات معمولا با شرکت تقریبا بین ۵۰ تا ۲۰۰ نفر و طبق گزارشات،‌ ۲ تا سه بار در هفته برگزار می‌شوند. اگر اعتراضی بسیار وسیع و گسترده شود، نیروهای امنیتی قادرند با کمک گاز اشک‌آور و گلوله‌های لاستیکی و یا حتی با شلیک مهمات جنگی به سمت معترضان،‌ به سرعت آنان را متفرق کنند.

* بازداشت فعالان حقوق بشر و روحانیون توسط دولت عربستان

شیوه دیگری که از آغاز ناآرامی، توسط حکومت عربستان برای متوقف کردن معترضان استفاده می‌شد، بازداشت هفتگی فعالان حقوق بشر و حتی روحانیونی که دولت عربستان آنها را تهدیدی علیه ثبات این استان قلمداد می‌کرد، بود. به علاوه حکومت عربستان، همچنان به تعطیلی مساجدی که متهم به برانگیختن شیعیان می‌شدند و محاصره پاسگاه‌های بازرسی و ورودی‌ها و خروجی‌های مناطق ناآرام، ادامه می‌دهد. در نهایت، حکومت عربستان،‌ در تلاش‌هایش به منظور کنترل شیعیان آشفته، سعی در انتخاب آن دسته از اعضای شورای علما (روحانیون اسلامی) در استان شرقی را دارند که بر آموزش روحانیون و مساجد گوناگون، به منظور نظارت و سرکوب هرگونه آموزش و یا خطبه افراطی نفوذ دارند. در طول ناآرامی‌ها، نیروهای امنیتی تدابیر سنجیده‌ای اتخاذ کرده‌اند و سعی دارند خشونت کمتری به کار برند تا بیش از این معترضان را تحریک نکند.

* تدابیر دولت عربستان در سرکوبی شیعیان

روشن است که تدابیر حاضر، قادر نیستند معترضان شیعه را سرکوب کرده و نیروهای امنیتی عربستان را از خطر دور نگاه دارند. بنابراین،‌ همزمان با احتمال نفوذ نیروهای امنیتی در منطقه به منظور برقراری آرامش در مناطق بی‌ثبات و محفوظ نگه داشتن نیروهایشٰ انتظار می‌رود که افراد بیشتری بازداشت شده و مساجد بیشتری تعطیل گردند.