جنبش عدم تعهد، گذشته، حال و آینده

پس از جنگ جهانی دوم و تقسیم شدن جهان به دو بلوک شرق و غرب در فضای جنگ سرد بسیاری از کشورها به علت نداشتن اراده کافی و برتر انگاشتن یکی از دو ایدئولوژی موجود مجبورشدند که بین دو بلوک شرق و غرب یکی را انتخاب کنند و تابع بی چون و چرای سیاست های آن ها شوند، در برابر این جناح بندی ها برخی از کشورها که خواهان بی طرفی و دوری از سیاست های استثماری دو بلوک بودند، ایده "عدم تعهد" را در ذهن خود می پروراندن که پس از چندی باعث تشکیل "جنبش عدم تعهد" شد.رهبران موسس (جواهر لعل نهرو-هند، مارشال تیتو-یوگسلاوی، احمدسوکارنوـاندونزی و جمال عبدالناصر-مصر)این جنبش که دارای خصوصیات مشترکی همانند مبارزات ضداستعماری و تلاش های طولانی برای استقلال کشور خود بودند با گردهم آوردن کشورهای جهان سوم سعی در نشان دادن هم بستگی خود در مقابل بلوک های شرق و غرب داشتند و چون این اتفاق کمی بعد از استقلال هند رخ می‌داد تحت تأثیرافکار ماهاتما گاندی نیز قرار داشت.در کنفرانس باندونگ(اندونزی) ۱۹۵۵ که نمایندگان ۲۹ کشور درحال توسعه حضور داشتند دو جبهه متفاوت که یکی خواهان مبارزه علیه استعمار(هند و اندونزی) و دیگری خواهان مبارزه باکمونسیم(پاکستان و سیلان) بودند با نزدیک کردن نظرات خود به یکدیگر باهم متحد شدند و دریک گروه مشترک فراگیر علیه استثمار بلوک شرق و غرب قرار گرفتند و بدین ترتیب نطفه ی عدم تعهد منعقد گردید. با پایان جنگ سرد و فروپاشی اردوگاه سوسیالیسم گفته می شدکه دلیل وجود این جنبش که ایجاد موازنه منفی بین دو ابر قدرت دوران جنگ سرد بود از بین رفته‌است و جنبش دیگر هویتی ندارد ولی این امرنمی تواند موجب بی هویتی جنبش بشود چرا که هنوز رقابت بین قدرت های بزرگ برای استثمار ملل در حال توسعه وجو دارد.گذشت نزدیک به شش دهه از عمراین جنبش نشان می دهد که این جنبش باتوجه به این که می توانست نقش بسیار مهمی در تقویت سیاسی و اقتصادی کشور های جهان سوم ایفا کند توفیق چندانی به دست نیاورده است، به طور اختصار به موارد زیر به عنوان ضعف های این جنبش می توان اشاره کرد:۱.تشکیل شدن جنبش از دولت های غیرمتجانس و رعایت نشدن عدم وابستگی به یکی از قدرت ها۲.داشتن مشکل ساختاری و حقوقی: از جمله نداشتن دبیرخانه، منشور، ساز کار سازمانی مناسب برای پیگیری مصوبات و ضمانت اجرا۳.نفوذ قدرت های بزرگ و ایجاد تفرقه بین اعضای جنبش۴.جناح بندی سیاسی در داخل جنبش، مانند جناح کشورهای عربی، آفریقای سیاه که باعث اختلاف نظرشدید بین اعضا می شود.۵.تاکید بر منافع خاص به جای منافع عامایران و آینده جنبش عدم تعهدایران که قبل از انقلاب اسلامی به دلیل عضویت در پیمان نظامی مرکزی سنتو از عضویت در این جنبش محروم مانده بود در سال ۱۹۷۹ پس از پبروزی انقلاب اسلامی به جنبش عدم تعهد پیوست با توجه به آرمان های انقلاب اسلامی و دکترین نه شرقی و نه غربی و تاکید بر مبارزه با استعمار و استثمار که با اندیشه "جنبش عدم تعهد" تجانس بسیاری دارد حضور جمهوری اسلامی ایران در این جنبش موجب تقویت آن گردیده است و باتوجه به این که امسال اولین بار است که اجلاس سران جنبش عدم تعهد در ایران برگزار می گردد انتظار می رود که کشورمان بیشتر از پیش بر استقلال عمل این جنبش تاثیربگذارد.مطمئناً جنبش عدم تعهد با به کنار گذاشتن اختلاف های موجود بین کشورهای عضو و برطرف کردن مشکلات ساختاری و سایر مشکلات می تواند افق روشنی برای کشورهای در حال توسعه که سال های سال و حتی امروز که مستقیم و غیر مستقیم تحت استعمار کشورهای استعمارگر قرار گرفته اند را ترسیم کند اما با توجه به وابستگی شدید بسیاری ازکشورهای عضو جنبش به قدرت های بزرگ تسهیل این امر در کوتاه مدت امکان پذیر نمی باشد و جمهوری اسلامی ایران به عنوان مستقل ترین کشور این عضو باید از تمام ظرفیت های خود برای اتحاد این کشورها در سازمان ملل و... استفاد کند تا از استثمار شدن سایر ملل در مقابل ابر قدرت ها و خصوصاً اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل بکاهد.

منبع خبر: الف

اخبار مرتبط: اجلاس عدم تعهد، در مرکز توجه مطبوعات جهان