احیای بافت قدیم کرمان؛ فرصتی که از دست رفت/ ویرانه هایی در مرکز شهر

به گزارش خبرنگار مهر، شهر کرمان از قدمت بالایی برخودار است و در قدیمی ترین نقشه های ایران زمین می توان نام کرمان را مشاهده کرد به طبع این امر بناهای تاریخی و بافتهای فرسوده در گوشه گوشه شهر کرمان به چشم می خورند بطوریکه کرمان بیشترین تعداد ثبت آثار تاریخی را به خود اختصاص داده است این درحالی است که بسیاری از بناهای تاریخی ساماندهی نشده و به حال خود رها شده اند.

در حقیقت این مسئله به جای اینکه به شهر چهره ای تاریخی و با اصالت دهد موجب شده است کرمان شهری باشد مملو از بناهای قدیمی در حال تخریب که تاثیر منفی بر نمای شهری گذاشته است.

بافت تیره مرکز بافت فرسوده شهر کرمان است

از سوی دیگر در قلب شهر کرمان شاهد بقایای شهر قدیم شهر کریمان هستیم درست در مرکز شهر هزاران خانه تاریخی و بافت فرسوده وجود دارد که چهره اسفناکی به این بخش از شهر داده است عدم ساماندهی این قسمت از شهر موجب شده است مردم رفته رفته از این مناطق به سمت محله های نو ساز شهر مهاجرت کنند و در نتیجه ساکنان اصلی بافت تاریخی و فرسوده کرمان افاغنه و معتادانی شده اند که جایی برای زندگی بهتر پیدا نکرده اند.

قلب کرمان در محاصره خانه های ویران

خانه های نیمه ویران و و رها شده به حال خود چهره ای زشت و نا مطلوب به این بخش از شهر داده اند بطوریکه شاید کمتر فردی از شهروندان کرمانی در طول سال حتی یک بار به بافت فرسوده کرمان سرکشی کند.

هر چند طی سالهای اخیر شاهد افزایش ساخت و سازها در بافت فرسوده شهر کرمان هستیم اما این حرکت نیز به کندی پیش می رود و خانه های نیمه ویرانه ای که به افاغنه کرایه داده شده اند و تجمع معتادان و ولگردان در بافت قدیم شهر کرمان موجب نگرانی ساکنان محله های قدیمی شهر کرمان شده است.

این درحالی است که برای احیای بافت فرسوده کرمان یک فرصت طلایی از دست رفته است و بنا به این ضرب المثل که ماهی را هر زمان از آب بگیریم تازه است خبرگزاری مهر پیشنهاد انتقال پروژه های مسکن مهر و اعطای تسهیلات ویژه در بافت قدیم شهر کرمان را برای نوسازی و احیای بافت قدیم مطرح می کند.

بافت فرسوده کرمان

در این میان شاید دوستداران میراث فرهنگی کرمان بحث خانه های ثبت میراث فرهنگی و حفظ حریم بناهای تاریخی را مطرح می کنند اما در جواب باید گفت به جای اینکه با یک دست چند هندوانه برداشت بهتر است یکی برداریم و از آن به خوبی نگهداری کنیم.

هم اکنون تعدادی از این خانه ها ثبت میراث فرهنگی هستند و این واقعیتی انکار ناپذیر است اما باید پرسید ثبت این خانه ها چه کمکی به جذب گردشگر و یا میراث تاریخی شهر کرمان کرده است.

ثبت تعداد زیادی خانه قدیمی در این فهرصت تنها مسئله ای را که موجب شده است فلج شدن بافت قدیم شهر کرمان و خالی شدنش از شهروندان ایرانی و در مقابل سکونت اتباع بیگانه بعضا غیر مجاز است که امنیت سایر شهروندان را نیز تهدید می کند.

از سوی دیگر عدم بازسازی و بافت فرسوده کرمان در حجم گسترده موجب شده این مناطق بیشتر به مکانی برای خدشه وارد شدن به چهره شهر تبدیل شوند تا مکانی تاریخی برای حفظ اصالت شهر.

سوال اینجاست که چرا تاکنون اقدامی برای مرمت و بازسازی این محله های قدیمی همانند آنچه که در یزد روی داده است نشده و این امر مغفول مانده است.

بافت فرسوده کرمان

پیشنهاد بسیاری از مسئولان شهری کرمان انتخاب خانه های مرغوب و قدیمی شهر کرمان به عنوان بافت تاریخی و حمایت همه جانبه همه دستگاهها در راستای احیا و مرمت این خانه ها است و از سوی دیگر خارج کردن نام برخی از خانه های مخروبه از لیست آثار تاریخی می باشد.

آنچه که مسلم است شهر کرمان هم اکنون با یک معضل بزرگ به نام خانه های مخروبه در قلب شهر مواجه است که رفع این مشکل به همکاری میراث فرهنگی، شهرداری و فعالان بخش مسکن نیاز دارد.

از سوی دیگر باید به این نکته نیز اشاره کرد که کرمان این روزها رشد افقی را در ابعاد مختلف شاهد است این درحالیست که در حال حاضر نیز تعداد افراد ساکن در هر هکتار شهر کرمان با استانداردها فاصله بسیار دارد و به دلیل کم بودن نسبت جمعیت در هکتار خدمات رسانی شهری نیز با هزینه بالا مواجه شده است.

همچنین مهاجرت گسترده مردم کرمان از مرکز و شرق شهر به سمت غرب و شمال شهر هر روز پر رنگ تر می شود و تراکم جمعیتی بسیار بالا را در غرب شهر کرمان شاهد هستیم که تعادل جمعیتی را به هم زده است.

فرصتی که از دست رفت

هم اکنون خانه های مسکن مهر در کرمان با مشکل اساسی مواجه هستند و آن نیز دوری از شهر کرمان و همچنین خدمات زیربنایی از جمله آب و برق و گازو... به این واحدهای مسکونی است پراکندگی مسکن مهر در کرمان به حدی بالا است که از شهرک مطهری کرمان تا محدوده ایستگاه راه آهن کشیده است.

این امر خود به گونه ایجاد حاشیه نشینی رسمی در اطراف شهر کرمان است که درنهایت مشکلات متعددی به همراه خواهد داشت و زمینه را برای گسترش حاشیه شهر کرمان مهیا کرده است این درحالی است که مسئولان شهری طی سالهای اخیر بر سیاست مبارزه با حاشیه نشینی در اطراف شهر کرمان تاکید دارند.

بافت فرسوده کرمان

این درحالی است که شهر کرمان شهری مملو از زمینهای خالی به خصوص در بافت فرسوده شهر است و می شد با کمی هزینه و تصاحب زمینهای بلاصاحب و یا رها شده در مرکز شهر زمینه را برای ایجاد یک حرکت انقلابی برای تغییر چهره شهر فراهم کرد.

این درحالی است که کارشناسان شهری کرمان عقیده دارند عدم مقاوم بودن خانه ها در بافت قدیم و بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی در این بخش از شهر از تهدیدهای بالقوه ای است که رها سازی بافت قدیمی شهر کرمان به همراه خواهد داشت.

شهرداری آماده همکاری است

شهردار کرمان در گفتگو با مهر یکی از دغدغه های اصلی خود را بافت فرسوده شهر کرمان می داند و می گوید: با سیاستهای شهرداری کرمان طی سالهای اخیر شاهد افزایش روند ساخت و سازها در مناطق مختلف شهر هستیم اما در بافت فرسوده با مشکلاتی مواجه هستیم که روند ساخت و سازها را کند می کند.

ابوالقاسم سیف الهی افزود: تعداد خانه های تاریخی زیاد است اما رسیدگی به این خانه ها مطلوب نیست در حالیکه با تغییر کاربری و توجه به خانه های شاخص و مرمت آنها می توان رونق دوباره را در بافت تاریخی شهر شاهد بود.

وی ادامه داد: شهرداری کرمان نیز آمادگی کامل در راستای همکاری با میراث فرهنگی برای مرمت و احیای این بخش از شهر را دارد چون ماهیت شهر کرمان تاریخی است و باید به گونه ای برنامه ریزی کنیم که صنعت گردشگری رونق گیرد.

شهروندان و بخش خصوصی از فرصت موجود استفاده کنند

مدیر عامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری کرمان نیز در خصوص بافت تاریخی شهر گفت: این سازمان در صورت تامین اعتبار قادر است بافت تاریخی و قدیم شهر کرمان را حیات دوباره بخشد.
  محمد رضا عسکری افزود: کرمان به واسطه بافت قدیم، آثار و ابنیه تاریخی و سازه های خشت و گلی، شهری تاریخی محسوب می شود که برای جهانیان شناخته شده است.
  مدیر عامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری، احیای بافت تاریخی شهر کرمان را تنها با مشارکت مردم، بخش خصوصی و استفاده از تسهیلات دولتی امکان پذیر دانست و یادآور شد: شهروندان ساکن در بافت قدیم باید قدر این نعمت را دانسته و برای آبادانی و حیات همیشگی آن تلاش کنند.  
بافت فرسوده کرمان   وی ادامه داد: سازمان بهسازی و نوسازی در این راستا، فعالیت‌های از قبل برنامه‌ریزی شده را انجام داده، مشکلات کارهای عمرانی را پیگیری نموده و به موازات بودجه تعریف شده، امور عمرانی را پیش می‌برد.
  وی شناسایی محله‌های قدیمی و بافت با ارزش تاریخی، احداث ساختمان و تاسیسات مورد نیاز عمومی شهر در اجرای طرح‌های شهرداری، استفاده بهینه از اراضی مرغوب شهر که به صورت متروکه باقی مانده و تبدیل به پارکینگ و حصارکشی را از جمله اهداف و وظایف سازمان بهسازی و نوسازی دانست و تصریح کرد: این سازمان به منظور احیای بافت قدیم شهر کرمان و برای جلوگیری از خالی از سکنه شدن این بافت تمام تلاش خود را به کار خواهد.   بافت فرسوده مکانی امن برای خلافکاران و بزهکاران
مدیر عامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری کرمان با اعلام مطلب فوق افزود: بافت های فرسوده به علت دارا بودن مکان های مخروبه، ناامن و بی دفاع شهری، به محلی امن برای تجمع خلافکاران و بزهکاران تبدیل شده اند.
  عسکری با ابراز نگرانی از افزایش ناهنجاری و آسیب های اجتماعی در بافت های فرسوده، خاطرنشان کرد: عدم امکان نظارت عمومی و کنترل اجتماعی بر بافت های فرسوده، مهمترین دلیل تجمع خلافکاران در این مکان هاست.   وی امنیت اجتماعی، جریان حیات اقتصادی و اجتماعی شهری و بهره مندی مردم از مزایای عمرانی را از جمله حقوق نادیده ساکنان بافت های فرسوده خواند و تصریح کرد: احیای بافت فرسوده و بهسازی خانه های واقع در این بافت، علاوه بر کاهش ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی، منجر به حذف مهاجرت های درون شهری شده و از گسترش شهر نیز جلوگیری خواهد کرد.   بافت فرسوده کرمان
  مدیر عامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری کرمان با تاکید بر کمک شهرداری در بازسازی بافت های فرسوده، خاطرنشان ساخت: ساکنان بافت های فرسوده جهت بازسازی و بهسازی منازل خود، با مراجعه به شهرداری علاوه بر دریافت 50 درصد تخفیف جهت اخذ پروانه ساختمانی، از تسهیلات میلیونی نیز بهره مند خواهند شد.
  عسکری در پایان از شهروندان ساکن در بافت های فرسوده خواست جهت امنیت و آرامش خود و اعضای خانواده هر چه سریعتر نسبت به بازسازی و بهسازی منازل مخروبه خود اقدام کنند.   در این میان باید این سوال را نیز مطرح کرد که اداره کل مسکن و شهرسازی کرمان به جز اقدامات معمول از جمله ارائه تسهیلات بهسازی بافت فرسوده برای احیاء این بخش از شهر کرمان چه کرده است.
................................ گزارش: اسما محمودی عکس: حمید صادقی