روابط ایران و آمریکا تا کجا می‌رود؟

نزدیکی روابط ایران و آمریکا که اخیرا مقداری کم‌تنش‌تر شده است، با توجه به دشمنی دوطرفه و احساسات ضدآمریکایی طولانی‌مدت رژیم ایران،‌ تا کجا می‌تواند پیش برود؟

تحلیلگران می‌گویند گرم‌تر شدن رابطه بین دو کشور بستگی به پیشرفت مذاکرات هسته‌ای به منظور جلوگیری از ایران در دستیابی به سلاح هسته‌ای دارد.

این توافق اولیه که شش ماه مهلت دارد، برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کند و در عوض مقداری از تحریم‌ها علیه ایران نیز کاهش خواهد یافت. دستیابی به توافق نهایی می‌تواند به کاهش بی‌اعتمادی کمک کند و منجر به نوعی صلح سرد میان دو کشور شود.

امیر محبیان، تحلیلگر محافظه‌کار در تهران می‌گوید: "این یک فرصت برای اوباما و روحانی است و ممکن است آخرین فرصت هم باشد."

اما موانع بسیاری بر سر راه  دوام این توافق وجود دارد که یکی از آن‌ها می‌تواند تصویب تحریم‌های بیشتر توسط کنگره آمریکا باشد. کاخ سفید اعتقاد دارد که این اقدام می‌تواند توافق بین ایران و کشورهای قدرتمند جهانی را از بین ببرد.

محبیان می‌گوید: "این فرصتی است که از نسل اول رهبران به نسل بعدی منتقل می‌شود... رهبری که می‌خواهد مساله آمریکا را حل کند." وی می‌افزاید آقای خامنه‌ای ایران را در مذاکرات، بخاطر پیشرفت‌های هسته‌ای، از قدرت بالایی برخوردار می‌داند. "هدف سیستم اسلامی ایران تغییر کرده است. قوی بودن فقط از لحاظ نظامی نیست... می‌دانیم که داشتن قدرت هدف‌ها را تغییر می دهد. چرا مخالف آمریکا بودیم؟ ‌بخاطر رفتارش. اگر رفتارش را تغییر دهد چرا هنوز با آمریکا مخالفت کنیم؟‌ ما با دشمنانمان مخالف هستیم. اگر دشمن ما نباشید چرا این کار را بکنیم؟"

آمادگی رهبر ایران برای حل مشکلات می‌تواند به معنای دوستی و اتحاد ناگهانی نباشد، بلکه می‌تواند به معنی سطح قابل قبولی از سازگاری باشد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، که تحصیل کرده آمریکاست می‌گوید،‌ روابط ایران و آمریکا مهم است اما می‌تواند هرگز دوستانه نباشد.

پس از توافق ژنو وزرای خارجه دو کشور سعی کردند این واقعیت را که این پیمان اقدامی در جهت بهبود روابط است رد کنند. با این حال تندروهای دو طرف این توافق را به عنوان دادن امتیاز از جانب کشورهایشان قلمداد کرده‌اند.

یک روزنامه‌نگار ایرانی می‌گوید: "اولویت اول ایران محدود کردن تهدید آمریکا، کاهش تنش و بازداری ایران در حد کافی برای جلوگیری از حمله آمریکاست."

منتقدان تندرو در ایران به رغم حمایت رهبر این کشور از توافق، با آن مخالفند. با این‌که آیت‌الله خامنه‌ای از تیم مذاکره‌کننده ایران حمایت کرده است و آنها را فرزندان انقلاب خوانده، حسین شریعتمداری سردبیر روزنامه کیهان می‌گوید: "بچه‌های خوب خانواده هم می‌توانند اشتباه کنند. باید اشتباهاتشان را گوشزد کنیم."

در کشوری که شعار مرگ بر آمریکا هنوز هر هفته در نماز جمعه فریاد زده می‌شود، اما این شعار تنها عقیده بخشی از ایرانیان است و اکثریت جمعیت این کشور یکی از پرتعدادترین طرفداران آمریکا در خاورمیانه هستند.

دیوار سفارت سابق آمریکا در تهران به طور مکرر با نقاشی‌های ضدآمریکایی رنگ می‌شود. عابران توجه چندانی به آنها نمی‌کنند. سفارت آمریکا در تهران مدت‌هاست که تبدیل به منظره انقلابی ایران شده است.

کیهان برزگر، مدیر موسسه مطالعات استراتژیک خاورمیانه در تهران می‌گوید: "وقتی کلاسهایم را با چند سال قبل مقایسه می‌کنم می‌بینم که دانشجویان چقدر نسبت به ارتباط ایران و آمریکا علاقه نشان می‌دهند. چون جامعه ایران مستقل‌تر شده است و اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده است. فکر می‌کنند حالا می‌توانیم با شرایط مساوی با هم حرف بزنیم... همسایگان ایران و تندروها باید به آن عادت کنند. ایران و آمریکا نمی‌توانند با ابد در تنش باشند."

منبع: کریستین ساینس مانیتور - ۲۰ دسامبر