طی اشتباه مرگبار پوتین؛ روسیه کریمه را تصاحب کرد، اما اوکراین را از دست داد!

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هئیت علمی دانشگاه آبردین با رتبه پروفسوری

عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)

به شخصه تصور نمی کردم که پوتین چنین اشتباه مهلکی را مرتکب شود و او لااقل در جاهای دیگر حرفه ای تر از این ها کنش و واکنش نشان داده بود. روسیه دیروز شبه جزیره کریمه را دوباره تصاحب کرد و اوکراین را برای همیشه از دست داد. نه تنها اوکراین، که بسیاری از کشورهای اقمار شوروی سابق را که هنوز روابطی تنگاتنگ با روسیه داشتند. آن کشورها با نیروی گریز از مرکزی که توسط پوتین صادر شده، انواعی از راه های فرار از روسیه و نزدیکی به غرب و حتی ناتو را در پیش می گیرند. چون خواهند اندیشید وقتی روسیه با اوکراین با آن تاریخ در هم تنیده گشذته شان، چنین عملی انجام دهد، وای به حالا آینده آن ها. واقعیت این است که روسیه با افکار قرن هفده تا نوزده اوکراین و کریمه را نداشت و بر اساس ژئواستراتژیک قرن بیستم و بیست و یکمی، هر دو را داشت. ناوگانش در اوکراین و سواستوپل طبق قرادادی با اوکراین، همه نوع فعالیت نظامی و تجاری در آنجا داشتند و سرمایه گذاری و اقتصاد متعاملی با اوکراین نیز برقرار بود که حتی بعد از انقلاب نارنجی نیز گسسته نشده بود، اما دیروز پوتین با اشتباهی مهلک، سعی کرد چیزی را که دارد، دوباره تصاحب کند و اینبار بر اساس تعاریف قرون گذشته، که نتیجه آن نه تنها از دست دادن مابقی اوکراین است که حتی برخلاف تمایلش، روند پیوستن کشورهای پیرامونی اش در اروپا شرقی به ناتو و اتحادیه اروپا سرعت خواهد گرفت. مهمتر از آن، گسستی تاریخی مابین غرب و روسیه را نیز کلید زد که روسیه از این بابت بسیار ضرر خواهد کرد. از کشورهای G8 اخراج خواهد شد که به روی اقتصاد روسیه در بلندمدت تأثیر بسیار منفی خواهد داشت و انواعی از تبادلات و سرمایه گذاری ها در غرب را نیز از دست خواهد داد. موضوع اصلی بر سر سرمایه گذاری کنونی اش نیست که اخیراً به سرعت آن ها را بیرون کشیده است، بلکه بر سر سرمایه گذاری های آتی و چرخش پول و سرمایه اش در بازارهای سرمایه غرب است. آن موجب خواهد شد که تنها در طول یک دهه، روسیه به قدرتی درجه دوم در دنیا نزول کند. استراتژیست های شوروی سابق که به فروپاشی کمونیست تن دادند، آن زمان نیمی از جهان را در هژمونی خود داشتند و ظرفیت بالای بالقوه ای در جذب هر حرکت انقلابی آتی در جهان را نیز به نفع ایدئولوژی خود، اما با ارزیابی های چندباره به این نتیجه رسیدند که راهی را که برگزیده اند، به عقب ماندگی مداوم بلوک شرق از غرب منتهی می شود و از این سبب درهای خود را باز کردند و درهای غرب نیز به روی شان باز شد (به خصوص امکان سرمایه گذاری و تجارت)، اما دیروز پوتین آن را دوباره بست، در حالی که دیگر نه نیمی از جهان، که تنها چند کشور از قبل منزوی را در کنار خود دارد.

این در حالی بود که پوتین یک حرکت طلایی در اختیار داشت: بدون الحاق کریمه به خاک خود، طی مذاکراتی با غرب، انعطاف های متقابلی را از آنان برای عدم پیوستن اوکراین به ناتو و حفظ سرمایه و فرصت سرمایه گذاری های آتی در اوکراین را نیز کسب کند و هم اوکراین را از دست ندهد و هم متحدان غربی اش را و آینده روشن پیشرفت روسیه به همراه کشورهای G8 را و می توانست تنها اتحادی جدید را از کنفدراسیونی از کشورها و خودمختاری تشکیل دهد که علاوه بر فدراسیون روسیه به عنوان یک عضو، روسیه سفید، خودمختاری های اوستیای جنوبی، آبخازیا و کریمه نیز از دیگر اعضایش باشند. فرصت تاریخی که از دست رفت، آن هم تنها برای تصاحب دوباره بخش کوچکی از چیزی که از قبل روسیه در اختیار داشت و بخشی دیگر را نیز به غرب واگذار کرد. بی شک، آن اقدام پوتین، به ضرر اوکراین تمام شد، اما نه به ضرر رقبای غربی اش و اگر روسیه کریمه را تصاحب کرد، غرب اوکراین را بدون تصاحب و با فرار اوکراین از روسیه با آغوشی باز بدست آورد.