بزرگداشت دکتر حسین فاطمی: اعلامیه ی سازمان های جبهه ملی ایران در اروپا بمناسبت شصتمین سال اعدام وی

بزرگداشت دکتر حسین فاطمی: اعلامیه ی سازمان های جبهه ملی ایران در اروپا بمناسبت شصتمین سال اعدام وی »
» نسخه قابل چاپ
» ارسال به بالاترین
» ارسال به فیس بوک »

شصت سال پیش، در سحرگاه ۱۹ آبان ماه ۱۳۳۳ دکتر حسین فاطمی وزیرخارجه ی وفادار و دلیر دولت ملی مصدق، با حال تب و ضعف ناشی از جراحات چند ماه پیش قداره کشان رژیم دیکتاتوری نظامی، به جوخه ی اعدام سپرده شد.

دکتر فاطمی که آشکارا می دید وظیفه ی مزدوران شاه در دادگاه نظامی جز گرفتن انتقام شخصی دیکتاتور از او، که نوعی قصاص محسوب می شد، نیست، در آخرین دفاع خود گفته بود:

«آقایان قضات محترم! می دانید که امروز، بر عکس دوره ی بربریت و قرون وسطی، که متهمی را به صِرف وارد کردن یک اتهام یا نسبت دروغ یا افترا به زجر و شکنجه و زندان و قصاص می کشیدند، علمای حقوق و قضات بزرگ اکنون پیش از آنکه مجازات را نوعی از انتقامجویی و کینه ورزی یا قصاص بشمارند، بررسی در علل وجهات وقوع مسائل جزائی را بر همه چیز مقدم می دارند زیرا از شرایط زمان و مکان و موقعیت و وضعیتی که که موجب و باعث ایجاد حادثه شده است تمام جهات مطلبی را می توانند مطالعه نمایند. و پس از این مطالعه ی دقیق و عمیق، برای ایشان یک قضاوت عادلانه و بیطرفانه امکان پذیر خواهد بود.»

حال او شصت سال است برای خاموشی آتش کینه ی دیکتاتور از میان ما رفته است و نیست تا بداند که درمیهنی که برای آزادی آن جان خود را تقدیم کرد سی و پنج سال است، قصاص، نه فقط به وسیله ای برای تسکین آتش کینه ی فرمانروایان، بلکه به یک مبنا و اصل قانونی تبدیل شده است. قصاص که از نادانی و تنگی افق دید قصاص کنندگان خبر می دهد، افقی که در آن کمترین اثری از بخشش و بخشایش دیده نمی شود و در برابر هر عمل نیز، مانند یک کالا، باید عملی همسنگ آن با طرف مقابل انجام شود.

وزیر خارجه ی دولت ملی، مؤسس و مدیر روزنامه ی باختر امروز و یکی از مؤسسان جبهه ملی ایران به این دلیل محاکمه و اعدام می شد که ، فردای کودتای اول، در سخنرانی خود در روز ۲۵ مرداد و در سرمقاله ی روزنامه ی خود، نقش شاه و دربار او در نقشه ی سرنگونی دولت مصدق را به صراحت افشاء و تقبیح کرده بود.
در تمام مدت تصدی دو سمت پی در پی او در دولت ملی، معاونت و سخنگویی دولت و سپس وزارت امور خارجه همه ی همّ وی مصروف خدمت به نهضت ملی و در راه پیروزی ملت ایران در نبرد علیه توطئه های استعماری انگلستان می شد. پس از کودتا نیز در تمام مدت اختفاء که او با وجود موانع بسیار اوضاع را دنبال می کرد باز با همه ی هوش و حواس خود در نگرانی نسبت به تحولات سیاسی کشور، برخورد دولت کودتا با مسئله ی نفت ملی شده و آینده ی نهضت ملی به سر می برد.

هنگامی که دستگیر و بازداشت شد و بازجویی از او را، حتی در بیمارستان در حالی که وضع جسمانی اش اجازه ی این کار را نمی داد، شروع کردند بیش از هرچیز در اندیشه ی آن بود که حقایق آنچه بر نهضت ملی و شخص او رفته بود و می رفت از دید ملت و خاصه نسل های آینده پنهان نماند، زیرا او ایرانی مستقل و ملتی آزاد، آگاه و سربلند می خواست و آگاه ساختن نسل های آینده را مهم ترین شرط تحقق این خواست ها می دانست. در یادداشت های نوشته در مخفی گاه، در نامه هایی که با کمال دشواری با روحانی جوانمرد و ملی، بنیانگذار نهضت مقاومت ملی، آیت الله حاج سید رضا زنجانی مبادله می کرد، و بالاخره در دفاعیات خود در بیدادگاه نظامی بیش از هرچیز به این آگاهی تکیه می کرد.

در مخفی گاه خود، در یادداشت روز چهارم مرداد ماه ۱۳۳۳، که بیشتر پیرامون سوابق تدارک کودتا از ابتدای تشکیل دولت ملی است، می نویسد: « ... پیش خود اندیشیدم که ممکن است اتفاقی رخ دهد و این فرصتی که موجود است هدر برود و قسمتی از حقایقی که نه تنها جامعه ی امروزی، بلکه نسل های آینده بدان کمال علاقه و دلبستگی دارند برای همیشه مستور بماند.»