مسکن مهر در بیخ گوش آثار تاریخی

چکیده : شاخ‌تپه بنایی تاریخی متعلق به دوران سلجوقی‌ست که پس از گذراندن دوران سختی از حفاری‌های غیرمجاز، اکنون گرفتار مسکن مهر شده‌است...

شاخ‌تپه بنایی تاریخی متعلق به دوران سلجوقی‌ست که پس از گذراندن دوران سختی از حفاری‌های غیرمجاز، اکنون گرفتار مسکن مهر شده‌است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، شاخ‌تپه، بنایی تاریخی و به جامانده از دوران سلجوقی است که در دامنه شرقی کوه آق‌داغ واقع در روستای یوسف‌آباد قوام از توابع شهرستان شهریار قرار گرفته است.

این بنا که در سال ۱۳۸۳ در فهرست آثار ملی با شماره ۱۱۰۴۴ به ثبت رسیده‌است، علاوه بر آن که نشانه‌های گسترده‌ای از فرسایش ناشی از عوامل طبیعی همچون باد و باران را بر تن دارد، حفره‌ها و گودال‌های متعددی را نیز که نشان از حفاری‌های غیرمجاز و قاچاق آثار باستانی است، در دل خود جای داده‌است.

مردم محلی این منطقه با یادآوری روزهای پیشین این اثر تاریخی به یاد دارند که در گذشته‌ای نه چندان دور این بنا شکل دیگری داشته و بسیار سالم‌تر بوده است: «خیلی زیاد پیش می‌آمد که می‌دیدم؛ ماشین غریبه‌ای در نزدیکی بنا توقف کرده و عده‌ای شب تا صبح مشغول حفاری بنا هستند، گاهی این اتفاقات را خبر می‌دادیم و می‌آمدند و جلویشان را می‌گرفتند، اما گاهی هم دیر خبردار می‌شدیم یا اصلا خبردار نمی‌شدیم و بعدا از جای حفاری‌ها می‌فهمیدیم که باز به جان شاخ‌تپه افتاده‌اند»

بر اساس گفته مردم منطقه پس از ثبت ملی بنا وضعیت حفاظت نیز بهتر می‌شود «بعد از سال ۸۳ به محض آنکه پای کسی به شغال‌تپه می‌رسید؛ ماشین گشت هم پیدایش می‌شد و اطمینان پیدا می‌کرد که بازدیدکنندگان، گردشگر هستند یا برای حفاری غیرمجاز آمده‌اند. اما پس از مدتی دوباره شاخ‌تپه به حال خود رها شد.»

در برخی پژوهش‌ها و کاوش‌هایی که در این منطقه صورت گرفته‌است؛ عمده آثاری که تاکنون از شاخ تپه کشف شده سفالی هستند؛ سفال‌های نخودی،‌ قرمز و لعابدار، شکل ظروف نیز عبارت است از کاسه‌های کوچک و بزرگ، تنگ و خمره. گروه دیگر سفال‌های شاخ‌تپه نیز قطعات لعاب‌دار با خمیره نخودی و لعاب‌هایی به رنگ سبز و آبی هستند که این آثار آگاهی و مهارت سفالگران محلی در فنون ساخت سفال‌های لعابدار و وجود کارگاه‌ها یا مراکز وارداتی این ظروف در منطقه یوسف آباد حکایت می‌کند، جالب است که هنوز پس از دخل و تصرفات بسیار در این بنا هنوز هم آثاری از سفال‌های شکسته شده در اطراف این بنا به چشم می‌خورد که مشخص نیست؛ در حفاری‌های غیرمجاز شکسته شده‌اند یا عوامل طبیعی و گردشگران بی‌مبالات عامل از دست رفتن آنها بوده‌اند.

جدای از این نگرانی‌ها اکنون آنچه بیش از همه نگرانی به وجود آورده، احداث مجتمع بزرگ مسکن مهر در فاصله چند متری از این بناست که با توجه به ثبت ملی این اثر مشخص نیست که چگونه توانسته مجوز احداث در حریم آن را بگیرد.

این مسکن مهر ۱۴ هزار و ۵۰۰ واحدی علاوه بر آنکه دامنه زیبای کوه‌های این منطقه را مخدوش کرده، قطعا در هنگام ساخت بر خرابی‌ها و فرسودگی‌های این بنا نیز تاثیرات بسیاری گذاشته است و این نگرانی را به وجود آورده که در آینده، پس ساکن شدن کامل مردم در این مجتمع ۱۴ هزار و ۵۰۰ واحدی درست در کنار این بنای ثبت شده در فهرست آثار ملی بدون حفاظ، حصار و یا نگهبانی رها شده، چه خواهد آمد؟

شاید که شاخ‌تپه سلجوقیان به جای محلی برای کاوش، پژوهش و بازدید گردشگران به محل بازی کودکان مجتمع مسکن مهر بدل شود، شاید هم پاتوقی برای جوانان این محله شود که غروب‌ها روی توده خشت و گل ناشی از تخریب بنا بنشینند و به منظره از دست رفته دامنه کوه‌ها نگاه کنند.