ریخت‌شناسی قصّة حضرت موسی(ع) در قرآن کریم بر اساس نظریة ولادیمیر پراپ

چکیده

قصه قدمتی کهن در عرصة فرهنگ و انتقال مفاهیم انسانی دارد و سازگارترین فرم کلامی با ذهن بشر است. شاید از همین روست که کتب آسمانی اغلب پیام خویش را در قالب قصه بیان داشته‌اند. از آنجا که قصه‌های قرآن ملاک‌های فنّی قصه‌های امروزی را دارد، راه را برای مقایسه و تحلیل نظریه‌های انتقادی جدید باز گذاشته‌است. یکی از این راه‌ها، ریخت‌شناسی قصه‌ها از دیدگاه ولادیمیر پراپ است. روش ولادیمیر پراپ یکی از بهترین شیوه‌های تحلیل و ریخت‌شناسی قصه‌ها بر پایة کنش شخصیّت‌ها و خویشکاری آن‌هاست.  نوشتة حاضر به بررسی ریخت‌شناسی قصّة حضرت موسی(ع) در قرآن با بهره‌گیری از روش پراپ، بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی می‌پردازد و برای وصول به نتیجه‌ای بهتر، قصه به سه بخش تقسیم شده‌است و شخصیت‌ها و خویشکاری‌های هر بخش، هدف تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که این قصه با الگویی که پراپ از قصه‌های پریان ارائه می‌دهد، با اندکی جابجایی در خویشکاری شخصیّت‌های قصه هماهنگ است؛ زیرا از سی‌ویک خویشکاری قصه‌های پریان، بیست‌وسه خویشکاری در بین شش شخصیّت موجود در قصه دیده می‌شود و جریان قصه از آرامش و رسیدن به اوج و رسیدن به آرامش مجدّد، با سه حرکت از حرکت‌های ششگانه پراپ همسانی دارد

کلیدواژه ها: قرآن؛ ساختارگرایی؛ ولادیمیر پراپ؛ ریخت‌شناسی؛ حضرت موسی(ع)

نویسندگان:

رسول بلاوی: عضو هیئت علمی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

علی خضری: استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

 علیرضا شیخیانی: دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

پژوهشنامه معارف قرآنی - دوره 7، شماره 27، زمستان 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.