شغیعی کدکنی شاعری از کوچه‌باغ‌های نیشابور...

خبرگزاری جمهوری اسلامی

شغیعی کدکنی شاعری از کوچه‌باغ‌های نیشابور... تهران- ایرنا- شفیعی کدکنی از کوچه‌ باغ‌های نیشابور می‌آید، از کوچه‌هایی که عطار و خیام در آن قدم زده‌اند، به مناسبت نوزدهم مهرماه، تولد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، صفحاتی از شعر زندگی این استاد ارزشمند زبان و ادبیات فارسی را ورق زدیم.

دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی نوزدهم مهر سال 1318، در کدکن از روستاهای قدیمی بین نیشابور و تربت حیدریه به دنیا آمد، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مشهد گذراند و از آن پس وارد دانشکده ادبیات دانشگاه مشهد شد و به تحصیل پرداخت و لیسانس خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی دریافت کرد.شفیعی همزمان با تحصیلات متوسطه و دانشگاهی در حوزه علمیه مشهد به تحصیل علوم ادبی و عربی پرداخت و در زمان تحصیل از اعضای موثر و فعال انجمن‌های ادبی به شمار می‌رفت. از آغاز نوجوانی آثارش در مطبوعات خراسان با نام مستعار «م. سرشک» به چاپ می‌رسید.در سال‌های بعد از 1332 با همکاری دوستان شاعر و اهل ادب انجمن ادبی تشکیل داد که بیشتر طرفداران شعر نو و ادبیات داستانی و ترجمه ادبیات فرنگی بودند که دکتر علی شریعتی نیز از جمله اعضای آن انجمن بود.شفیعی پس از عزیمت به تهران در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دوره فوق لیسانس و پس از آن دوره دکترای زبان و ادبیات عرب را گذراند. او مدتی در بنیاد فرهنگ ایران و کتابخانه مجلس سنا، سپس به عنوان استاد دانشکده ادبیات تهران در رشته سبک‌شناسی و نقد ادبی به کار مشغول شد. دکتر شفیعی کدکنی مدتی را نیز بنا به دعوت دانشگاه‌های آکسفورد انگلستان و پرینستون آمریکا و ژاپن، به تدریس و تحقیق اشتغال داشت.**«مجموعه زمزمه‌ها»؛ آغازی با ادبیات تغزلیشعر شفیعی با آن که در سال‌های نخستین زندگی ادبی جان می‌گیرد، خام دستانه نیست، او نه تنها ادبیات را به خوبی می شناسد که شاعرانگی را نیز درون خود یافته، گام‌های نخست شاعری م.سرشک با قدرت برداشته می‌شود و در ادامه اولین اثری که از شفیعی منتشر می‌شود، «مجموعه زمزمه‌ها» است که در سال 1344 منتشر شده است، این مجموعه با زبان عروضی و نزدیکی به شعر کهن پارسی، متاثر از شاعرانی چون سعدی شیرازی، بیدل دهلوی، مجموعه‌ای از ادبیات تغزلی است.در اینجا کس نمی فهمد زبانِ صحبتِ ما رامگر آیینه دریابد حدیثِ حیرتِ ما راسزد گر اشکِ لرزان و نگاهِ آرزو گویندبه جانان با زبانِ بی زبانی حالتِ ما رانهانی با خیالت بزمِ ما آیینه بندان بودبه هم زد دودِ آهِ دل صفای خلوتِ ما رابهاران خود نمی آید به سوی ما مگر روزیخزان گلچین کند این باغ های حسرتِ ما رانمی سازند با این تنگنای عالمِ هستیبلند است آشیان، مرغانِ اوج همت ما راسری بر زانوی غم داشتم در کنجِ تنهایی کمینگاه جنون کردی مقام عُزلتِ ما رااین غزل با نام «کمینگاه جنون» از مجموعه زمزمه‌ها به خوبی نشان می‌دهد که زبان شعری شفیعی کدکنی از سبک هندی وام‌دار بوده است و با استفاده واژه‌ها و عبارت‌هایی چون حدیث حیرت، باغ‌های حسرت، مرغان اوج همت و نیز مقام عزلت، فضایی عارفانه را به شعرش راه دهد.شفیعی می‌گوید: آشنایی حقیقی من با شعر نیمایی از زمانی آغاز شد که با دکتر علی شریعتی در انجمن پیکار دانشکده ادبیات نشست و برخاست داشته‌ام. **«شب‌خوانی»؛ آغاز شعر نو و بی قافیه کتاب بعدی شفیعی کدکنی «شب‌خوانی» است که آغاز شعر نو و بی قافیه برای اوست اما زبان کدکنی پیوند خود را با ادبیات کهن با جدیت حفظ می‌کند. این اثر، عبور شفیعی از مرزهای تازه است و حتی نشانه‌های زبان آرکائیک را با خود دارد، می‌توان گفت شعر نوی شفیعی کدکنی در این اثر به مهدی اخوان ثالث نزدیک می‌شود. کاروان رهروان باختر دیری ست کرده شبگیر و گذشته از کنار من رفته تا شهر هزاران آرزوی دور شهر آذین بسته از رنگین کمانهای بهار فکر انسان ها شهر افسونگر کبوترهای پیغام بشرزی کشور خورشید شهر زرین غرفه های نوروینک اینجا مانده من خاموش و سرگرداندر این شعر که از بخشی از شعر بلند «شب‌گیر کاروان» است می توان تمایل به باستان‌گرایی را دید، البته در شعر «هفتخوانی دیگر» به سهولت زبان مشترک کدکنی و اخوان گشوده می‌شود اما این شعر با نشانه‌های شرقی‌اش، بیشتر به شفیعی کدکنی نزدیک است و خاص خود اوست.**«از زبان برگ»؛ رسیدن به شعر سپید«از زبان برگ» کتاب سوم از مجموعه شعرهای «م. سرشک» است، در این کتاب او به شعر سپید می‎رسد و غزل و قافیه را فراموش می‌کند، نخسین شعرهای سپید او از چنان پیوستگی و قدرت بیانی برخوردارند که آگاهی سراینده را به روشنی نشان می‌دهند.گیرم،بیرون ازین حصار کسی نیستگیرم در آن کرانه نگویندکاین موج روشنایی مشرق- بر نخل های تشنه ی صحرا، یمن، عدن...یا آب های ِ ساحلی ِ نیل - از بخشش ِ کدام سپیده ستاما ،من از نگاه آینه- هر چند تیره ، تار -شرمنده ام که : آهدر سکوت ای درخت تناور،ای آیت خجسته ی در خویش زیستن،بالیدن و شکفتن،در خویش بارور شدن از خویش،در خاک خویش ریشه دواندنما راحتی امان گریه ندادند.با این شعر که به گفته خود شاعر برای دکتر مصدق سروده شده، شفیعی کدکنی کاملا از شعر کهن و حتی تصاویر شعر کهن فاصله می‌گیرد. او وارد اندوه اجتماعی می‌شود و غمی را با خود می‌آورد که فرزند سال‌های مبارزه با حاکمیت خفقان است.** «در کوچه باغهای نشابور»؛ بازگشت به شعر نیماییانتشار مجموعه «در کوچه باغهای نشابور» در سال 1350، در اوج فعالیت‌های اجتماعی کدکنی است، او در شعرهای آن کتاب بیانی اعتراضی اما غم‌بار دارد.بشکن طلسم سکون رابه آواز گه گاهتا باز آن نغمه‌ی عاشقانهاین پهنه را پر کند جاودانهخاموشی ومرگ ایینه ی یک سرودندنشنیدی این راز را از لب مرغ مردهکه در قفس جان سپردهبودنیعنی همیشه سرودنبودن : سرودن، سرودنزنگ سکون را زدودنبخشی از شعر بلند «آیا تو را پاسخی هست؟»، در این شعر که نیمایی است، باز هم قافیه دیده می‎شود و تصاویر ساخته شاعر، به ادبیات کهن نزدیک است. بیان اندوه مهم‌ترین تفاوت میان کتاب نخست او و این اثر تازه است که در زمزمه ها عشق، پیام قالب است و در مجموعه در کوچه باغ های نیشابور، غم بر بنیان شعری او نشسته است. گویا در فاصله انتشار این دو اثر، زمزمه‌های خوش‌باشی خیامی، جای خود را به اندوه عارفانه عطار داده باشد.سه اثر بعدی شفیعی در سال 1356 منتشر شدند، بوی جوی مولیان، از بودن و سرودن، مثل درخت در شب باران که غزل مشهور در مایه شور و شکستن، (دل من گرفت از شب، در این حصار بشکن) در کتاب از بودن و سرودن، فرزند همین سال است. این سه اثر مجموعه‌ای از امید، اعتراض، سوگواری و آغاز راهی تازه است که با توجه به سال چاپ آثار و محیط اجتماعی آن روزگار ایران به سادگی می‌توان، دلیل این همه شوریدگی را دانست.هزاره دوم آهوی کوهی، آخرین کتاب شعری است که از شفیعی کدکنی منتشر شده و شامل پنج دفتر به نام‌های مرثیه های سرو کاشمر، خطی ز دلتنگی، غزل برای گل آفتابکردان، ستاره دنباله دار و در ستایش کبوترها است. این مجموعه که در سال 1367 به چاپ رسید، روزگار عاشقانه زمزمه ها را به شعر شفیعی برمی گرداند و در کنار آن امید، مهم‌ترین آوازی است که از این کتاب برمی‌خیزد.ای مهربان‌تر از برگ در بوسه های بارانبیداری ستاره در چشم جویبارانآیینه نگاهت پیوند صبح و سـاحللبخـند گاهگاهت صبح سـتاره بارانبآزا که در هــوایت خاموشی جنونم فریادها برانگیخت از سنگ کوهسارانای جویـبار جاری ، زین سایه برگ مگریزکاین گونه فرصت از کف، دادند بی شمارانگفتی: «به روزگاری مهری نشسته» گفتم بیرون نمیتوان کرد «حتی» به روزگارانبیگانگی ز حد رفت ای‌ آشنا مپرهیززین عاشق پشیمان ، سرخیل شرمسارانبیش از من و تو بسیار، بسیار نقش بستند دیوار زندگی را ، زین گونه یادگارانوین نغمـه محبت ، بعد از من و تو ماند تا در زمانه باقی است آواز باد و بارانشفیعی دفتر شعرش را با شاعرانه‌هایی از عشق و شور، می بندد و به سوی تصحیح و ترجمه و پژوهش می‌رود، این آخرین مجموعه از اشعار او یعنی هزاره دوم آهوی کوهی، برای بسیاران آهنگسازان وخوانندگان دست‌مایه ساختن آوازها و تصنیف های گوناگون شده و اینجاست که کتاب موسیقی شعر دکتر شفیعی کدکنی خود را در شعر او نشان او باشکوه هرچه تمام نشان می‌دهد.فراهنگ** م.ز.** 9053

انتهای پیام /*

برچسب ها

فرهنگي

ادبيات

شعر

شفيعي كدكني

ارسال دیدگاه ها برای ارسال دیدگاه از فرم پایین صفحه استفاده کنید فرستنده** پست الکترونیک کد امنیتی ارسال یادداشت ارسال نظر * موضوع از شما گزارش از ما سخن شما با مسئولین دیدگاه شما با موفقیت ارسال شد.

ارتباط با سردبیر newsroom@irna.ir

تماس بی واسطه با مسئولین

گالری تصاویر پربیننده ناو جنگی ائتلاف سعودی در سواحل یمن منهدم شد استعفای هیلی، تاوان یک اشتباه بزرگ دادستان دیوان محاسبات به ایرنا خبر داد: 35 سال خدمت و 65 سال سن شرط بازنشستگی الزامی افراد پیروزی حقوقی دیگر ایران در برابر آمریکا؛ محبی: دستور توقیف 5 میلیارد دلار بانک مرکزی درایتالیا لغو شد سیاستمدار کهنه کار پاکستان: عمران خان گسترش مبادلات با ایران را در دستور کار قرار دهد جدیدترین مطالب سایت شغیعی کدکنی شاعری از کوچه‌باغ‌های نیشابور... 158 عضو پ.ک.ک در ترکیه دستگیر شدند بنیاد بین المللی امام رضا(ع) برگزار می کند فراخوان سوگواره فیروزه فرات اعلام شد جهانبخش: به دیدارهای تدارکاتی بیشتری برای موفقیت نیاز داریم سفر وزیر بهداشت به مازندران موضوعات مرتبط