دمای ایران یک درجه بیش از حد معمول، تداوم خشکسالی تا زمستان

صدای آلمان

صدای آلمان - ۲ مرداد ۱۴۰۰

احد وظیفه، رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی به خبرگزاری ایسنا گفت: «به‌طور کلی دمای کشور امسال حدود ۱ درجه بیش از نرمال است. تابستان امسال دمای مناطق غربی و شمال غربی ۱ تا ۲ درجه بیش از نرمال و دمای مناطق جنوب شرق تا شرق در حد نرمال و به‌طور کلی دمای کشور حدود ۱ درجه بیش از حد نرمال است.»

او افزود:« خشکسالی طی تابستان امسال تداوم ‌پیدا خواهد کرد و احتمال می‌رود که تا زمستان سال جاری نیز ادامه داشته باشد.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

احد وظیفه وضعیت خشکسالی در ایران را اینگونه توضیح می‌دهد: «ما در کشور اکنون در دوران خشکسالی هواشناسی، کشاورزی و هیدرولوژیکی به‌سر می‌بریم.»

او ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه به لحاظ هواشناسی بارندگی‌ها در کشور کمتر از نرمال بوده از مدت‌ها ‌پیش یعنی از زمستان سال گذشته وارد دوره خشکسالی هواشناسی شده‌ایم. در فصل بهار با عدم بارش و تداوم خشکسالی هواشناسی، خشکسالی کشاورزی رخ داد و ‌پس از آن با ذوب شدن اندک ذخایر برفی در ارتفاعات، دوره خشکسالی هیدرولوژیکی نیز آغاز شد.»

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی هشدار داد که تمام مدل‌های هواشناسی، اقلیم‌شناسی و ‌پیش‌بینی‌های فصلی حاکی از آن است که "بارندگی‌ها طی آبان و آذر ماه سال جاری ضعیف‌تر از حد نرمال خواهد بود و ‌پاییز کم بارشی در کشور ‌پیش‌رو داریم."

سخنان او همزمان با اوج اعتراضات به بی‌آبی در خوزستان ایراد می‌شود. همراه با کمبود گاز در پاییز و زمستان، مردم مناطق مختلف ایران از اواسط بهار با مشکل خاموشی‌های گسترده و در تابستان با بحران آب مواجه بوده‌اند.

به این مشکلات باید شیوع ابتلا به ویروس کرونا را نیز افزود. سازمان ملل متحد چندی پیش هشدار داد که در صورت ادامه زمین‌‌گرمایی حدود ۱۳۰ کشور در قرن ۲۱ با خشکسالی مواجه خواهند شد. به گفته این سازمان، در صورت ادامه این وضعیت عواقب ناشی از گرمایش زمین می‌تواند به اندازه پیامدهای کرونا ویرانگر شود.

خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

زمستان ۹۶ خشک‌ترین فصل نیم قرن گذشته در ایران است و تهران تازه در ۲۷ دی روی برف به خود دید.

"سازمان ملل متحد چندی پیش هشدار داد که در صورت ادامه زمین‌‌گرمایی حدود ۱۳۰ کشور در قرن ۲۱ با خشکسالی مواجه خواهند شد"مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران، کاهش ۶۰ تا ۷۰ درصدی بارندگی به نسبت سال گذشته را در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه می‌خواند. محمدرضا بختیاری می‌گوید در ایران تغییر اقلیم رخ داده و باید بر این اساس زندگی کرد که چاره‌ای جز صرفه‌جویی نیست.
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

بختیاری می‌گوید اگر در دی و تا اواسط بهمن برف نداشته باشیم، بارش برف از نیمه دوم و اسفند ماه نمی‌تواند به ذخیره برف کشور کمک کند. مدیرعامل آب منطقه‌ای استان البرز در پاییز ۹۶ ابراز امیدواری کرده بود که ذخیره ۵۹ درصدی سد کرج و ذخیره ۶۰ درصدی سد طالقان در زمستان با بارش برف ارتقاء یابد. تصویر: سد کرج.
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

رسانه‌ها، کارشناسان اقلیمی و فعالان زیست محیطی زنگ خطر خشکسالی را مدت‌هاست به صدا در آورده‌اند. فرماندار تهران می‌گوید اگر بارندگی‌ها در تهران به همین روند باشد، ۵۲ درصد مردم پایتخت بدون آب شرب خواهند ماند.

یک تحقیق بین‌المللی با مشارکت سه پژوهشگر ایرانی نتیجه می‌گیرد که کشور به "سندروم ورشکستگی آبی" مبتلاست. تصویر: سد اکباتان در همدان.
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

عواملی چون افزایش سریع جمعیت، مهاجرت و گسترش شهرنشینی، کشاورزی ناکارا، سدسازی بی‌رویه، رویای خودکفایی غذایی، چاه‌های عمیق یا عطش توسعه، در کنار تحریم‌ها، عدم ثبات اقتصادی و سطح پایین هشیاری زیست‌محیطی از دلایل این "ورشکستگی" عنوان می‌شوند. به این سیاهه باید عوامل طبیعی چون سیل، خشکسالی و تغییر اقلیم را اضافه کرد.
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

از ابتدای مهر تا آذر ۹۶ مجموعه بارش در اکثر استان‌های ایران بیشتر از ۵۰ درصد کاهش داشته است. خراسان جنوبی، قم، یزد و اصفهان با کمترین میزان بارش در این دوره روبرو بوده‌اند.

"به گفته این سازمان، در صورت ادامه این وضعیت عواقب ناشی از گرمایش زمین می‌تواند به اندازه پیامدهای کرونا ویرانگر شود"سد اکباتان در همدان ۷۹ متر ارتفاع و ۳۶میلیون مترمکعب ظرفیت دارد که به دلیل بارندگی کم، سطح آن بسیار پایین رفته است. از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، آب ورودی به سد اکباتان ۷۸ درصد کاهش داشته است و به ۴۱۰ هزار مترمکعب رسیده است.
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

بارندگی در خراسان جنوبی اوضاع خوبی ندارد و مردم آن هرسال یکی دوبار نماز طلب باران "استقساء" را به جا می‌آورند. در نماز باران سال جاری در مصلای المهدی بیرجند، مردی با بره‌ای در آغوش دست به دعا برداشت. عکاس این صحنه می‌گوید در روستاهای اطراف بیرجند رسم است که موقع نماز دام‌های کوچک را از مادران‌شان جدا کنند و از خدا بخواهند به خاطر پاکی و بی‌گناهی آنها رحمش را شامل حال مردم کند.
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

در اصفهان هم تا کنون دو مرتبه نماز باران اقامه شده است. محمدرضا درویش، فعال محیط زیست مشکل را در "خشکسالی مدیریتی" می‌بیند و از حضور مسئولان "متحجر" در مسند امر می‌نالد که درایت درک شرایط را ندارند: «آن چیزی که در کشور ما بحران ایجاد می‌کند این است که ما هرگز واقعیت‌های اقلیمی و جغرافیایی خودمان را به رسمیت نمی‌شناسیم و همچنان رو به آسمان برنامه‌ریزی می‌کنیم و امیدواریم که باد و باران بیاید.»
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

کارشناسان احداث صنایع فولاد، آهن، صنایع سیمان و کشت نیشکر در مناطق کم آب را اشتباه محض می‌دانند.

محمد درویش از جمله در انتقاد از استقرار صنایع پرمصرف می‌گوید: «تمام نیروگاه‌های اتمی در دنیا در کنار رودخانه‌ها و دریا‌ها قرار گرفته‌اند؛ اما ما در قم و اصفهان- نیروگاه اتمی ساخته‌ایم؛ و یا اینکه استحصال اورانیوم را از یزد انجام می‌دهیم و مجبوریم با تانکر‌ برای مردم آن منطقه آب شیرین ببریم.»
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

برای برف و باران نماز می‌خوانند و استغاثه می‌کنند، اما این رحمت الهی اسباب زحمت هم هست. با نزول برف و باران جاده‌ها بسته و شهرها فلج می‌شوند. مدرسه‌ها را تعطیل می‌کنند و آمار تصادف و سوانح به خاطر لغزندگی معابر بالا می‌رود. چهارشنبه ۲۷ دی پلیس راه ایران از ترافیک سنگین محورهای مواصلاتی استان‌های اردبیل، آذربایجان غربی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، البرز و مازندران به خاطر بارش برف و باران خبر داد.
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

به خاطر برفی که چندان هم سنگین نیست، مدارس ابتدایی نواحی پنج گانه تبریز تعطیل شدند. خبرگزاری مهر می‌نویسد معابر تبریز به سرسره‌های عریض و طویل مبدل شده‌اند زیرا شهرداری به وعده پاشیدن محلول نمک در ساعات ابتدایی صبح عمل نکرده است.

" خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟ زمستان ۹۶ خشک‌ترین فصل نیم قرن گذشته در ایران است و تهران تازه در ۲۷ دی روی برف به خود دید"
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

نواحی شرقی، مرکزی و دشت سیستان، واجد بدترین وضعیت خشکسالی در ایران معرفی می‌شوند. محمد درویش می‌گوید اگر بخواهیم فاکتور جمعیت را دخالت بدهیم، تهران وخیم‌ترین وضع را دارد: «چون سرانه آب به شدت وابسته به سد‌هایی است که الان ۶۰ تا ۶۵ درصد خالی هستند و از نظر پدافند غیر عامل تهران به شدت در معرض آسیب جدی است، بعد از تهران شهر‌های مشهد، اصفهان و تبریز قرار دارند.»
خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

بحث بر سر کمبود منابع آب در ایران در سال‌های اخیر. موضوعی دائمی بوده که به تدریج جنبه امنیتی نیز پیدا کرده است. به باور بسیاری کارشناسان هیچ‌یک از مشکلات اجتماعی و سیاسی در ایران به اندازه مشکل آب جدی نیست و جنگ‌ها و تنش‌هایی که در پیش‌اند، روی قحطی آب متمرکز خواهند بود. محسن رنانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه اصفهان می‌گوید ایران تا پایان دهه ۹۰ شاهد جنگ فراگیر آب خواهد بود.

نویسنده: مهیندخت مصباح