چرا اسامی فارسی در جهان عرب محبوب شده؟

چکیده :امپراتوری‌های سلجوقی و عثمانی نقش مهمی در تبادل فرهنگی عرب‌ها و فارسی‌زبان‌ها داشتند چون هر دو امپراتوری دارای مرزهای مشترک با ایران قدیم بودند و بر سرزمین‌هایی که فارسی زبان بودند، حکومت می‌کردند. امپراتوری عثمانی به خصوص به ادبیات فارسی و ترجمه آن علاقه...

سابقه مبادله اسم بین فرهنگ‌های عرب و فارسی قدیمی‌تر است و به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. ولی اوج این مبادله از اواخر قرن دوازده تا اوایل قرن چهارده میلادی بود.

خداداد رضاخانی، زبان شناس که کارشناس زبان فارسی در دانشگاه پرینستون است می‌گوید: “یک چنین مبادلاتی بالا و پایین داشته. در بعضی دوره‌ها یک فرهنگ نفوذ بیشتری بر فرهنگ دیگر گذاشته ولی مشکل است بتوان سطح نفوذ این فرهنگ‌ها در یکدیگر در دوران تاریخی را دقیقا تعیین کرد، به ویژه قبل از تاسیس کشورهای مدرن، که به دلیل عدم وجود ناسیونالیسم فرهنگی، مرزها انعطاف پذیرتر بودند.” از لحاظ جغرافیایی، اسامی که ریشه فارسی دارند در مناطق نزدیک به ایران و بین جوامع شیعه در لبنان و سوریه بیشتر معمول است. خداداد رضاخانی اضافه می‌کند که برخی از اسامی فارسی را می‌توان در مصر و شمال آفریقا یافت در حالی که در کشورهای حاشیه خلیج فارس تقریبا دیده نمی‌شوند.

امپراتوری‌های سلجوقی و عثمانی نقش مهمی در تبادل فرهنگی عرب‌ها و فارسی‌زبان‌ها داشتند چون هر دو امپراتوری دارای مرزهای مشترک با ایران قدیم بودند و بر سرزمین‌هایی که فارسی زبان بودند، حکومت می‌کردند.

"امپراتوری عثمانی به خصوص به ادبیات فارسی و ترجمه آن علاقه...سابقه مبادله اسم بین فرهنگ‌های عرب و فارسی قدیمی‌تر است و به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد"امپراتوری عثمانی به خصوص به ادبیات فارسی و ترجمه آن علاقه داشت.

در تاریخ عرب نمونه‌هایی از شخصیت‌های بانفوذ غیر عرب پدیده می‌شود مانند نوباخ، طالع‌بین المنصور خلیفه عباسی و سیبویه متخصص مشهور صرف و نحو عربی. علاوه بر این الاخشیدیه بنیانگذار سلسه الاخشیدیه، با وجود حکومت بر مصر و شمال آفریقا، نام خود را از فرهنگ فارسی گرفته بود.

از طرف دیگر، در زمان حکومت سلسله عباسی، نظام موالی سبب شد که ترک‌ها و فارس‌ها اسامی عربی انتخاب کنند. برخی از آنان حتی اسم اصلی خود را از دست دادند و در تاریخ تنها با اسم عربی.شان شناخته می شوند.

آقای رضاخانی به اسم‌هایی در شاهنامه مانند ضحاک و مرداس اشاره می‌کند که وارد فرهنگ عربی شده و “حتی بعضی از رهبران آن دوره هم این اسامی را انتخاب کرده بودند.” اسم های دیگری مانند فیروز، شاهین، بندر و یزید نیز نمونه‌هایی از اسامی فارسی است که وارد فرهنگ عربی شده بود.

ولی از لحاظ جنسیتی، اسمی مانند آریا در فارسی اسم مذکر و در عربی اسم مونث است. آزاده که در زبان فارسی اسم دختر است در زبان عربی به آزاد تبدیل شده و نام مرد است.

عامل دیگر در تبادل زبان فارسی و عربی، تفاوت آوایی هر دو زبان است. الفبای فارسی صدا یا حروفی که با “ح” و “عین” در زبان عربی برابر باشد ندارد و تلفظ صاد در زبان فارسی به غلظت تلفظ حرف صاد در زبان عربی نیست./ بی‌بی‌سی