چرا باید «خط مقدم» را خواند؟

«خط مقدم»

(روایتی داستانی و مستند از تشکیل یگان موشکی ایران با محوریت زندگی شهید طهرانی مقدم)

نویسنده:  فائضه غفارحدادی

پژوهش: محمد حسن پیکانی

ناشر: شهید کاظمی، چاپ ششم

۵۲۸ صفحه، ۶۵۰۰۰ تومان

****

چندی پیش عکسی از نوجوانی خود و دوران عضویت در بسیج را با لباسی که آرم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داشت منتشر کردم و پس از آن با اظهارنظرهای متفاوت و بعضاً به‌شدت اعتراض‌آمیزی مواجه شدم. برای من که دوران شکل‌گیری سپاه و شخصیت‌های مؤسس آن را دیده بودم قابل‌فهم بود که چرا امام گفته بود «کاش من هم یک پاسدار بودم» ولی غالب مخاطبان من در شبکه‌های اجتماعی درک دقیقی از آن نداشتند.

مدت‌ها این پرسش ذهن مرا درگیر کرده بود که برای این نسل چگونه باید از سپاه پاسداران حرف زد؟ این نسل که عملکرد امروز برخی از فرماندهان سپاه را می‌بیند و سخنان بعضاً عجیب برخی از آنان را می‌شنود و زندگی و رفتار برخی از فرزندان آنان را شاهد است و تناقض‌های آشکاری از رفتار سیاسی و اجتماعی آنان با شعارهای آرمانی آغازینشان می‌یابد، چگونه می‌تواند در فضای متفاوت سی‌وپنج یا چهل سال پیش از این قرار گیرد و بفهمد که کدام سپاه آن‌قدر محبوب و مقبول بود؟

وقتی کتاب «خط مقدم» را خواندم و چند روز در حال و هوای آن نفس کشیدم، به پاسخ آن پرسش دست یافتم و گمان می‌کنم که بسیاری از خوانندگان آن در پایان به درک روشنی از آن «پاسدار»بودن برسند.

این کتاب با اسم زیبا و خاصش که ایهام دارد، با تمرکز بر زندگی فرمانده یگان موشکی سپاه شهید تهرانی مقدم نوشته شده و حاصل همکاری موفق یک پژوهشگر و یک نویسنده است. نثر هنرمندانه و روایت پرکشش کتاب، خواننده را خط به خط -چنان‌که فصول مختلف کتاب با عنوان خط تقسیم شده- با خود پیش می‌برد و به‌صورت موازی بین خطوط مختلفی از جریان مذاکرات دیپلماتیک نظامی برای تهیه موشک و سلاح‌های جنگی از لیبی و کره شمالی تا تجربه دشوار آموزش نخستین گروه ایرانی در سوریه و راه‌اندازی یگان موشکی در کرمانشاه پیش می‌برد و هم‌زمان فضای ستاد در تهران و حال و هوای منطقه جنگی را به تصویر می‌کشد.

از سوی دیگر نویسنده با مهارتی زنانه و قابل‌تحسین فضای عاطفی داخل خانواده و خاطرات ماه‌های نخست ازدواج شهید تهرانی مقدم را با محیط زمخت و سخت جنگ و پادگان موشکی سپاه درهم آمیخته و دو روایت مختلف نرم و سخت را با ظرافت و دقت در هم تنیده است.

این کتاب برای نخستین بار برخی اسرار نظامی دوران جنگ را از جزییات مذاکره با رهبر کره شمالی و کیفیت اقناع سرهنگ قذافی و حضور نیروهای مستشاری لیبی در تهران با لباس سپاه و ماجرای انتقال موشک‌ها به داخل کشور را افشا می‌کند و نکاتی بسیار بدیع و ناگفته از مدیریت جنگ را به خواننده عرضه می‌دارد. در لابه‌لای روایت کتاب هم، به‌تناسب از دست‌نوشته‌های شخصی همسر شهید تا خاطرات منتشرشده مرحوم هاشمی رفسنجانی و برخی مستندات دیگر استفاده شده و اثرگذاری و دقت کتاب را دوچندان ساخته است. هر چند در بین سطور کتاب -به‌رغم ترتیب و صفحه‌بندی حرفه‌ای- غلط‌های تایپی یا بی‌دقتی‌هایی دیده می‌شود که رفع و رجوع همین موارد معدود می‌توانست بر کیفیت اثر بیافزاید، اما در مجموع نتیجه کار کاملاً قابل دفاع و تحسین‌برانگیز است.

در طول سال‌های اخیر -خوشبختانه - طیف متنوعی از کتاب‌های جذاب و خواندنی در حوزه دفاع مقدس منتشر شده و مورد استقبال گسترده خوانندگان بوده و بعضی از آن‌ها حتی از سوی مخاطبان عمومی نیز خوانده شده‌اند.

"در لابه‌لای روایت کتاب هم، به‌تناسب از دست‌نوشته‌های شخصی همسر شهید تا خاطرات منتشرشده مرحوم هاشمی رفسنجانی و برخی مستندات دیگر استفاده شده و اثرگذاری و دقت کتاب را دوچندان ساخته است"کتاب «خط مقدم» نیز از این‌گونه کتاب‌هاست که مخاطبانی از فضای غیردینی و غیرانقلابی و با حال و هوای روشنفکری -چه بسا کاملاً مخالف با تجربه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس- می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند.

حتی اگر کسی هیچ گرایش و علاقه‌ای به ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی نداشته باشد -تنها با عشق ایران و آرزوی سربلندی و سرافرازی وطن- هنگام ورق زدن صفحات این کتاب در برابر فداکاری و تلاش طاقت‌فرسای بنیان‌گذاران صنایع موشکی ایران سر احترام و ارادت خم خواهد کرد.

* منتشر شده در سایت الف . ۲۸ آبان ۱۳۹۹