تالان، روایت قهرمان‎های شکست خورده

تالان چهارمین رمان سیامک هروی است که به تازگی از سوی نشر زریاب چاپ شده است

سیامک هروی فطرتا قصه‎گوست، شخصیت‎های قصه‎اش را خوب تعریف می‎کند و حادثه‎ها را چنان به اوج می‎برد که خواننده مجاب می‎شود. قصه‎هایی که ریشه در تجارب شخصی او دارند و یا شنیده‎هایی که نسل به نسل به او رسیده‎اند و حالا او جان تازه به آن‎ها می‎بخشد. از این روست که عنصر واقعیت در قصه‎های او ضریب بالایی دارد اما شیوه‎ بیان او قصه‎های واقعی را شبیه افسانه می‎نمایاند که به رمان‎های او ویژه‎گی جادویی می‎بخشد.

قصه‎های سیامک هروی به شکارچی‎ها و قاچاق‎بران و عشق و خیانت شان و راه‎زنان و گرگ‎هایی که در زمستان‎های پربرف به روستاها حمله‎ور می‎شوند خلاصه نمی‎شود. او نویسنده‌ای است باورمند به تعهد نویسنده در برابر جامعه‎اش، بنا درکنار روایت‎‎گری، تلاش می‎کند ناهنجاری‎های اجتماعی را برجسته سازد، ریشه‎های فساد را نشان دهد و بالاخره راه حل‎هایی پیشنهاد کند.

او در رمان‎های "گرگهای دوندر" و "سرزمین جمیله" به مساله ره‎زنان و گروگان‎گیری می‎پردازد، دو پدیده‎ای که هراتیان در گذشته و حال دست و گریبان با این پدیده‎ها بوده اند و هستند. اما در "تالان" برعلاوه راه‎زنی و گروگان‎گیری، به پدیده‎ قاچاق تریاک و پیامدهای آن نیز می‎پردازد.

"قصه‎هایی که ریشه در تجارب شخصی او دارند و یا شنیده‎هایی که نسل به نسل به او رسیده‎اند و حالا او جان تازه به آن‎ها می‎بخشد"معظلی که مثل خوره در جان غرب افغانستان افتاده و ابعاد ویرانی‎اش هنوز به درستی شناسایی نشده است.

بستر رمان‎های سیامک هروی غرب افغانستان، بامرکزیت هرات است. سرزمینی که او دشت‎ها و دره‎هایش را، کوه‎ها و رودخانه‎هایش را خوب می‎شناسد و از کودکی در مورد قهرمانان شکارچی و راه‎زنان و قاچاق‎برانش افسانه‎ها شنیده است.

"دراین رمان، سرنوشت انسان‎ها را طبعیت خشن، حمله‎ گرگ‎ها و قاچاق مواد مخدر تعیین می‎کند. آدم‎هایی که به جز سلاح به چیزی دست نمی‎برند و به جز قتل و کشتار هنری ندارند، به ساده‎گی عاشق می‎شوند و به خاطر عشق‎شان از هیچ جانفشانی‎ دریغ نمی‎کنند. برنده می‎شوند و بازنده می‎شوند و این سرنوشت هی تکرار می‎شود. اما بازنده اصلی این معاملات زنان هستند."

"تالان" روایت زندگی ادهم است.

گرگ زخمی که به ­خاطر عشقش "نازخاتون" سال‎ها درگیر جنگ با کشمیرخان بوده است. کسی که عشقش را دریک معامله نابرابر و خیانت‎بار ربوده بوده. حالا فرزند سومش دختر کشمیر خان را فرارداده و جان خود و تمام مردم قریه‎اش را به خطر انداخته است.

ادهم که دو فرزندش را در قاچاق تریاک از دست داده است، نگران پسر سومش است و از دیگر سو نمی‎خواهد دوباره دشمنی دیرینه تازه شود و انسان‎های بیگناه از دو سو کشته شوند. اما شخصی به نام ارتنگ بنا بر کینه‎ شخصی پای رستم قاچاقبر را دراین گیرودار باز می‎کند تا از این طریق به قتل و ویرانی بپردازد و انتقام بگیرد، اما یوسف یکی از سربازان رستم، او را می‎کشد و ارتنگ هم زخمی می‎شود و آخر کار می‎میرد.

دراین رمان، سرنوشت انسان‎ها را طبعیت خشن، حمله‎ گرگ‎ها و قاچاق مواد مخدر تعیین می‎کند. آدم‎هایی که به جز سلاح به چیزی دست نمی‎برند و به جز قتل و کشتار هنری ندارند، به ساده‎گی عاشق می‎شوند و به خاطر عشق‎شان از هیچ جانفشانی‎ دریغ نمی‎کنند.

"اما در "تالان" برعلاوه راه‎زنی و گروگان‎گیری، به پدیده‎ قاچاق تریاک و پیامدهای آن نیز می‎پردازد"برنده می‎شوند و بازنده می‎شوند و این سرنوشت هی تکرار می‎شود. اما بازنده اصلی این معاملات زنان هستند.

زنان در نقش مادر، زن و خواهر عزیزترین های شان را در جنگ تریاک از دست می‎دهند و یا خود گروگان گرفته می‎شوند؛ مورد تجاوز قرار می‎گرند و یا به ساد‎گی سربه نیست می‎شوند. آنان در بهترین صورت، معشوقه‎های جنگسالارانی قاچاقبر می‎شوند و بازهم سرنوشت محتوم در انتظارشان باقی می‎ماند.

"آنچه به این اثر لطمه زده است، عدم ویراستاری حرفه‎ای رمان است و در چند مورد زبان فخیم و اندیشه های یکی دو شخصیت زن رمان است که با شخصیت آنان هماهنگی لازم ندارد."

آن‎ها نمی‎توانند از سرنوشت از پیش تعیین شده‎شان به آسانی فرار کنند و اگر فرار هم می‎کنند، سرنوشت بهترتری در انتظار شان نیست. که همه جا دشمنان "زن" با کله های پرهوس در کمین نشسته اند و حتی یخبندان و برهوت دشت نیز هوس شان را فرونمی نشاند.

تالان بعنوان چهارمین اثر سیامک هروی، رمان جمع و جوری است که نشان از پیشرفت نویسنده دارد. در این اثر از اضافه گویی‎ها و حواشی رمان‎های قبلی خبری نیست و ساختار داستان مناسب با کل داستان است.

نثر ساده و بی پیرایه نویسنده در خور رمان و شخصیت های داستان است.

ضرب المثل‎ها و زبان طنزی که در برش‌های از داستان مورد استفاده قرار گرفته است، به زیبای اثر افزوده است.

آنچه به این اثر لطمه زده است، عدم ویراستاری حرفه‎ای رمان است و در چند مورد زبان فخیم و اندیشه های یکی دو شخصیت زن رمان است که با شخصیت آنان هماهنگی لازم ندارد.

من تکه ها و پاره‎های رمان‎های "گرگ‎های دوندر"، "سرزمین جمیله" و "تالان" را قبل از این‎که در ساختار رمان جلوه گر شوند از زبان نویسنده شنیده بودم و حالا وقتی این رمان‎ها را می‎خوانم، او را می‎بینم که پیشت میزی نشسته است، تسبیحش را می‎گرداند و بعد چشمانش راه می‎کشند به دور دست‎ها و قصه می‎گوید. قصه‎ای که شخصیت‎هایش در ذهنم ماندگار می‎شوند و به همزادپنداری می‎پردازم و خود را در دره‎ی ژرفی می‎بینم در جنبره گرگ‎ها و تفنگی که باید به غرش بیاید.

نام کتاب: تالان
نویسنده: احمدضیا سیامک هروی
ویراستار: روح‌الامین امینی
طراح جلد: عصمت‌الله احراری
ناشر: نشر زریاب