نواک جوکوویچ؛ از ملی‌گرایی صربستان تا مخالفت با واکسن کرونا

آمریکا و اسپانیا نیز تدابیر مشابهی در نظر گرفته‌اند.

ماجرای جنجالی نواک جوکوویچ نه تنها احساسات ملی‌گرایانه صرب‌ها را برانگیخت بلکه این واقعیت را نیز بار دیگر عریان کرده است که بسیاری از آنها همچنان با خاطره فروپاشی یوگسلاوی دست به گریبان هستند و کشورهای غربی، به‌ویژه اعضای پیمان ناتو، را باعث و بانی مشکلات خود می‌دانند.

نکته‌ای که به وضوح در اظهارات اخیر زوران رادووانوویچ نمایان است. او از شناخته‌شده‌ترین اِپیدمیولوژیست صربستان، مدافع واکسن و مخالف دولت کنونی است: «شما، غرب و استرالیا،‌ فرصت یگانه‌ای به رئیس‌جمهور ما دادید تا خود را چون حامی نواک و مدافع دنیای آزاد معرفی کند. در صربستان، مردم حمله ناتو در سال ۱۹۹۹ را فراموش نکرده‌اند و شرایطی که الان ایجاد کرده‌اید بار دیگر به سیاستمداران ما امکان می‌دهد که خود را به‌جای منجی ما جا بزنند.»

گرچه واقعیت این است که حملات هوایی ناتو در واکنش به کشتار مردم کوزوو توسط ارتش صربستان صورت گرفت، اما بسیاری در این کشور خوانش تاریخی متفاوتی از رخدادهای آن سال‌ها دارند؛ وقایعی که زندگی بسیاری را تحت تأثیر خود قرار داد.

نواک جوکوویچ و خانواده‌اش نیز از آن جمله‌اند؛ او در سال ۱۹۸۷ متولد شد، و پدرش اهل کوزوو است، کوزوویی که صربستان هنوز استقلالش را به رسمیت نشناخته است. در جریان درگیری‌های سال ۱۹۹۹، نواک برای فرار از بمباران و ادامه تحصیل و آموزش تنیس به آلمان مهاجرت می‌کند.

نواک جوکوویچ در مصاحبه‌های رسانه‌ای خود به ندرت از مهاجرت و فروپاشی یوگسلاوی و رخدادهای دهه ۹۰ میلادی سخن می‌گوید، معمولاً می‌کوشد از سیاست دوری کند یا مواضع محتاطانه‌ای بگیرد. اما در جمع دوستان و نزدیکانش، تنی چند از شناخته شده‌ترین چهره‌های جریان ناسیونالیسم صرب به چشم می‌خورند.

"جوکوویچ، چه در داخل زمین تنیس چه در خارج از آن، همواره بر اهمیت و جایگاه باورهای مذهبی تأکید کرده است"از جمله میلوراد دودیک، رهبر کنونی صرب‌های بوسنی و هرزگوین که در جریان جنگ بوسنی از افسران شبه‌نظامیان یگان صرب بود؛ فردی که همچنان واقعیت قتل‌عام سربرنیتسا را زیر سوال می‌برد، و نامش نیز در فهرست تحریم‌های ایالات متحده آمریکا قرار دارد.

در پاییز سال ۲۰۲۱ یعنی اندکی پس از آنکه جوکوویچ در مسابقات اوپن آمریکا شکست خورد، ویدئویی در فضای مجازی از او و دودیک که در یک مهمانی یکدیگر را در آغوش گرفته‌ و آواز می‌خوانند، منتشر شد. میلوراد دودیک، بازداشت جوکوویچ را «اقدامی سیاسی» دانست و در پیامی خطاب به او نوشت: «ما تردید نداریم که رخداد شرم‌آوری که در استرالیا رقم خورد، به این دلیل بود که شما صرب هستید.»

جوکوویچ، در بهار سال ۲۰۲۰، در یک لایو اینستاگرام از علاقه‌اش به «نظریه‌های جایگزین» جووان دیریتچ، تاریخدان جنجالی صرب سخن گفته است — دیریتچ از جمله شناخته‌شده‌ترین نظریه‌پردازان تئوری‌های توطئه در منطقه بالکان است. جوکوویچ در این لایو می‌گوید: «باید، با ذهنی باز، خودمان تحقیق و جستجو کنیم. اگر فقط یک طرف از اخبار و اطلاعات را دنبال کنیم، نمی‌توانیم تمام واقعیت را درک کنیم.»

از ''نوله '' تا ''نوواکس ''

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

نواک جوکوویچ در فرودگاه دبی بعد از اخراج از استرالیا

از «نظریه‌های جایگزین» تا «پزشکی جایگزین» یک قدم بیشتر راه نیست. پیش از آنکه بیماری کووید-۱۹ جهان را در بر بگیرد و توزیع و تزریق واکسن‌ها را به مناقشه‌ای ژئوپلتیک تبدیل کند، نواک جوکوویچ در مصاحبه‌های رسانه‌ای اعلام کرده بود که گیاه‌خواری می‌کند و اهل رژیم‌های غذایی سفت و سخت است.

او همچنین بارها، اشارات گنگی به اهمیت طب سنتی کرده و گفته بود که از برخی روش‌های درمانی جایگزین، از جمله روش‌های اُشو، عارف جنجالی هندی و رهبر جنبش راجنیش، پیروی می‌کند.

جوکوویچ، در این مدت، مواضع مبهمی نیز درباره واکسن‌های کووید-۱۹ گرفته است.

در بهار ۲۰۲۰، در لایو فیسبوکی گفته بود: «دلم نمی‌خواهد مجبورم کنند که واکسن بزنم، حتی برای سفر.»

یک سال بعد، از پاسخ به سوال خبرنگاری که از او پرسید آیا هواداران خود را به واکسیناسیون تشویق می‌کند یا نه، طفره رفت و گفت: «نمی‌خواهم انگ حمایت یا مخالفت با واکسن به من زده شود. پس به سوال شما پاسخ نمی‌دهم.»

اکنون بسیاری در شبکه‌های اجتماعی، «نوله» را «نوواکس» خطاب می‌کنند. اما آیا جوکوویچ حقیقتاً به دنبال این است که به‌عنوان سخنگوی جنبش ضد واکسن در جهان شناخته شود؟ او که سال‌ها برای رسیدن به جایگاه کنونی‌اش زحمت کشیده، او که حالا دیگر در جمع اسطوره‌های تاریخ تنیس جای گرفته، آیا حاضر است حرفه و مقام خود را به همین راحتی فدا کند؟ آن‌ هم به‌نام دفاع از جنبش ضد واکسن؟

بعید است. ووک یرمیچ بر این باور است که جوکوویچ نیز مانند بسیاری از هم‌وطنانش در گردابی از «بی‌اعتمادی به دولت‌ها و سازمان‌های دولتی که نتیجه دهه‌ها فساد و بی‌عدالتی است»، گرفتار آمده و اکنون با اتکاء به نظریه‌ها و باورهای بی‌اساس می‌کوشد هویت خود را باز تعریف کند.